Abdujalil razzaqov olamhaqida xususiy

A B D U JA L IL R A Z Z A Q O V
O LAM HAQIDA X U SU SIY FALSAFA
• U nda zotiga, bilim iga oid qusur, yetishm ovchilik yoki noaniqlik 
h am d a uni to ‘ldirishga biron-bir zarurat y o ‘q (o ‘zgarm aydi). Chunki 
u yetu k lik v a barkam ollik tim solidir;
• U “h ozir bunday, keyin esa butunlay boshqacha” b o ‘lishi m um kin 
em as. U m utlaq borliq va m utlaq donishm andlik tim solidir;
• H aqiqiy yaratuvchanlik funktsiyasi aynan V ujudi - vojibga xosdir. U 
doim iy yaratish bilan m ashg'ul. Uning b a ’zan yaratib, b a ’zan 
bunday faoliyatdan chetda turishi Vujudi vojib m ohiyatiga ziddir( u 
h am ish a faol);
• V ujudi vojib tom onidan o ‘zga narsalarni yaratish uchun uning 
irodasi v a istak-xoxishi tufayli emas. balki o ‘zigagina xos zarurat 
asosida batartib r o ‘y beradi (tabiiy qonuniyatlar asosida kechadi);
F orobiyning fikricha,V ujudi vojibdan farqli o 'laroq. V ujudi mavjud 
o ’zining m avjudligi uchun boshqa narsaga (sababga), 
y a 'n i Vujudi 
vojibga m uhtoj borliqdir. U q o ‘shim cha ravishda yana o ‘ziga xos quyidagi 
xususiyatlarga ega:
- V ujudi vojub v a V ujudi m avjud o 'rtasid a O lam da “sabab -o q ib a t” 
m unosabati hukm ron. L ekin bu cheksiz emas: uning intihosi 
pirovard natijada Birinchi sabab - vujudi vojibga borib taqaladi;
- V ujudi vojub va V ujudi m avjud o ‘rtasida o ‘zaro sabab-oqibat 
m unosabatiga vaqt m e'y o ri va m ezoni hal qiluvchi rol o'ynam aydi 
(vaqtga b o g ‘liq emas);
- B unda nafislik (m utanosiblik, sim m etruklik) darajasi. martabasi 
m uhim dir. N afislik esa beqiyos va betakror tushuncha;
- B eruniy ta'b irich a, V ujudi vojib 5 darajaga b o ’linadi: aql, jon. 
shakl, m ateriya. osmon;
- V u ju d i v o ju b n in g nafislik darajasini V ujudi m a v ju d n in g d ag 'a l, 
m o d d iy l a s h t ir i lg a n jih a t va 
xususiyatlari 
bilan taqqoslash 
o 'r in s iz d i r ;
V u ju d i 
v o jib 
va 
V ujudi 
m a v ju d lik
abadiylikda 
bir-biridan 
f a r q la n m a y d i. C h u n k i. sababsiz o q ib a t boMmaganiday. oqibatsiz sa bab 
n in g b o 'lis h i h a m ta biat q o nunla ri v a m a n tiq n in g asoslarig a ziddir. Vujudi 
v o jib v a V u ju d i m a v ju d lik o ' z a r o o ta-ona \ a farzandlik m unosabatlariga
-
41
~

---