Ўзини текшириб кўрмасдан ўзига ишониш, ўзига
ортиқча баҳо беришга олиб келишини Юджен Цехмейстер ва
Джон Шогнессилар талабаларнинг икки гуруҳи билан
тажрибалар ўтказиш жараёнида аниқладилар. Биринчи гуруҳ
талабалари ўнлаб аниқ фактларга асосланган фикрларни бир
неча маротаба қайта-қайта ўқиб чиқиб, сўнгра ўз фикрларини
ҳар бир фактга нисбатан сўзлаб бердилар, кейин эса уларни қай
даражада яхши эслаб қолганликларини билиш учун текшириб
кўришди. Кейинчалик текширувда ўзлари жавоб бера олмаган
166
саволлари учраган бўлса хам, ушбу гуруҳ талабалари ўз
кучларига жуда ишонар эди. Иккинчи гуруҳ талабалари
фикрларни ўқиб чиқишди, бироқ қолган вақт мобайнида амалий
машғулотлар билан банд бўлишди – саволларга жавоб
қайтаришди. Бунинг учун ўқиб чиққанларини эсга олишга тўғри
келди. “Кўп карра ўқиб чиққан” гуруҳ талабалари билан
таққослаганда, иккинчи гуруҳ талабалари хотирани текшириш
тестларида бир хил яхши кўрсаткичларга эришдилар. Ундан
ташқари, ушбу гуруҳ талабалари нимани яхши билишлари-ю,
нимани яхши билмасликлари тўғрисидаги саволларга яхши
жавоб бера олишди. Шундай қилиб, ўзи-ўзини текшириб кўриш
услуби материалларни яхши эслаб қолиб, муаммоларни аниқлаш
ва шу орқали биз ҳали билмайдиган нарсаларимизга кўпроқ
диққатимизни жамлаш имкониятини беради. Бир сафар
Британия бош вазири Бенджамин Дизраэли шундай деган эди:
“Сиз кам билишингизни тушунингиз, бу- билим олиш учун
қўйилган катта қадамдир”.
Хотира психологияси уни мукаммаллаштиришнинг
аниқ ва равон услубларини таклиф этади. Улар орасида: узоқ
муддатга эслаб қолиш; фаол тарзда такрорлаш, фойдали, жонли,
Do'stlaringiz bilan baham: |
