Abdulla qodiriy nomidagi jizzax

 
 
 
 
 
 
 
1. Rasm. Xayol turlari. 
 
Xayol jarayonlari - Xayol jarayonlari insonning tajribasi va bilim 
doirasi, shuningdek o’tmish tajribalari bilan belgilanadi. 
 
Agglyutinatsiya – «elimlash» degan ma’noni bildirib, unda turli 
qismlarni bitta qilib yangi obraz yaratiladi. Masalan: yalmog’iz kampir, suv 
parisi, kentavr, ssfinks obrazlari va boshqalar.
Giperbolizatsiya – obrazlarni kattalashtirish yoki kichiklashtirish 
shuningdek, alohida qismlarni o’zgartirishdir. Masalan: Gulliver, liliput, 
Alpomish, Rustam pahlavon obrazlari kabilar.
Tizimlashtirish – o’xshatish orqali ayrim tasavvurlarni ular orasidagi 
farqlarni silliqlash; tipiklashtirish-bir xil obrazlarni qaytarilishi bo’lib, har bir 
davr uchun tipik bo’lgan obrazlarni yaratish Masalan: A.Kahhor hikoyalari 
(«O’g’ri», «Bemor») A.Qodiriy («O’tgan kunlar») romani kabilar.
Aktsentlashtirish – ayrim belgilarni ta’kidlash orqali obrazlar 
yaratish Masalan: o’rtoqlik hazillari. Aktsentlashtirish badiiy adabiyotlarda 
juda ko’p qo’llaniladi.
YUqoridagi xayol jarayonlari orqali yaratiladigan obrazlar analiz va 
sintez jarayonida ro’y beradi. CHunki har bir narsani yoki hodisani avval 
analiz (tahlil) qilib ko’riladi, keyin ularni sintez (birlashtirish) qilish orqali 
yangi obrazlar hosil qilinadi. 
Хаёл турлари 
Фаоллик даражасига кўра 
Ирода кучи даражасига кўра 
ихтиёрий 
суст 
ихтиёрсиз 
фаол 
Орзу 
Уйқу
Мудраш 
ҳолати 
Ижодий 
яратувчи орзу 

---

174 
 
12.3. Хаёл ва ижодкорлик 
Xayol jarayonida xayol tasavvurlarining xotira tasavvuridan farqi 
muhim ahamiyatga ega.
 Xayol tasavvurlari ongda paydo bo’ladi va barqaror bo’ladi.
 Xotira tasavvuridagi narsa doimo tanish narsadek his qilinadi. Xayol 
tasavvurlari esa yangilikni his qilish tuyg’ularini beradi. 
 Xayol tasavvurlari insonning qiziqish va ideallari bilan bog’liq bo’lgani 
sababli yangilikni his qilish tuyg’ulari oqibatida vujudga keladi.