Abdulla qodiriy nomidagi jizzax

Psixika yuksak darajada tashkil topgan materiyaning alohida xossasi 
bo‘lib, u ob’ektiv olamni alohida bir tarzda aks ettiradi.
R.Dekart tomonidan XVII asrda refleks tushunchasini fanga kiritilishi 
organizm va muhit ta’siri asoslari ochilishi borasidagi muhim nazariyalardan 
biri sifatida rol o‘ynaydi. 
Refleks – organizmning tashqi va ichki ta’sirotlarga markaziy nerv 
tizimi orqali bergan javob reaktsiyasidir 
Inson hayotida reflekslarni yuqori baholab, I.M.Sechenov tomonidan 
quyidagicha ta’rif beriladi: “Ongli va ongsiz hayotning barcha aktlari
(harakatlar) kelib chiqishi usuliga (mohiyatiga) ko‘ra reflekslardir” .
Reflektor aktda I.M.Sechenov uchta bo‘g‘imni ajratadi;
1. Birinchi bo‘g‘imda sezayotgan “to‘pning” ta’sirlanishi nerv 
qo‘zg‘alishiga aylanadi.

---

357 
2. 2 qo‘zg‘alish va tormozlanish jarayonlari asosida o‘ziga xos ravishda 
axborotni qayta ishlash va qaror qabul qilish ro‘y beradi. 
3. 3 buyruqni amalga oshiruvchi organlarga (muskullarga va bezlar va 
hokazo) uzatish.
I.P.Pavlov (1849-1936) I.M.Sechenovning miya reflektor faoliyatini 
o‘rganish borasidagi g‘oyasini rivojlantirib, refleks tushunchasiga yangi 
mazmun kiritdi hamda shartli reflekslarning hosil bo‘lish asoslarini yaratdi.
Reflekslarning ikki turi farqlanadi: shartsiz va shartli reflekslar.
Shartsiz reflekslar tug‘ma bo‘lib, hayotning dastlabki kunlaridan va 
keyinchalik hech qanday tajribasiz (malakasiz) namoyon bo‘la boshlaydi.
Shartli ta’sirlagich organizmning hayoti uchun muhim bo‘lgan 
qandaydir hodisalarning mavjudligi haqida habar beradi. 
Analiz va sintez I.P.Pavlov tomonidan analizatorlar deb nomlangan 
o‘ziga xos nerv tizimlari yordamida amalga oshiriladi. 
Analizatorlar – bu nerv fiziologik apparat bo‘lib, periferiyadagi nerv 
uchidan (retseptor) sezuvchi nervdan( o‘tkazish yo‘li) va miya qobig‘ining 
tegishli qo‘zg‘atuvchini qabul qiluvchi sohasidan iboratdir. 
I.P.Pavlovning birinchi va ikkinchi signal tizimlari to‘g‘risidagi 
ta’limoti ilmiy psixologiya uchun katta ahamiyatga egadir.