Abiotikalıq faktorlar Biotikalıq h’a’m antropogen faktorlar. Biosfera h’aqqında tusinik

3.Biotikalıq h’a’m antropogen

Biotikalıq faktorlar degende barlıq tiri organizmlerdin’ jasaw protsessinde bir-birine ta’sir ko’rsetiwin tu’sinemiz. Bul organizmler ontogenezi dawamında o’mir keshiriwi, tarqalıwı, o’zinen a’wlad qaldırıwı ushın sırtqı ortalıq penen ma’lim mu’na’sibette boladı. Na’tiyjede organizmler o’sedi, rawajlanadı, na’sil qaldıradı h’a’m o’mirdin’ son’g’ı basqıshıda nabıt boladı.

Tiri organizmler ju’da’ h’a’r qıylı xarakterge iye. Olar azıq deregi bolıp xızmet qıladı (o’simlikler h’aywan - fitofaglar ushın; h’aywanlar - jırtqıshlar ushın), jasaw ortalıg’ı bolıp xızmet qıladı (tegintamaq ushın xojeyin, iri o’simlikler - epifitler ushın) ko’beyiw ushın xızmet qıladı (o’simliklerdin’ shan’latıwshıları), ximiyalıq, fizikalıq h’a’m basqa ta’sirleri bar.

Biotikalıq faktorlar to’mendegi h’allarda sa’wlelenedi:

1. Fitogen - yag’nıy o’simliklerdin’ o’simliklerge, o’simliklerdin’ h’aywanlarg’a ta’sir etiwi.

2. Zoogen yag’nıy h’aywanlardın’ o’simliklerge, h’aywanlardın’ h’aywanlarg’a ta’sir etiwi.

3. Mikrobiogen - mikroorganizmlerdin’ o’simlik h’a’m h’aywanlarg’a ta’siri.

4. O’simlik h’aywan h’a’m mikroorganizmlerdin’ o’z-ara bir-birine ta’sirinde ko’rinedi.