Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti fizika fanidan masalalar

Mustaqil yechish uchun masalalar 
(Uyga vazifa) 
8. Stol ustidagi suvli idishning yon sirtida idishning asosidan 
masofada va suvning sathidan 
masofada joylashgan teshigi bor. 
Idishdagi suvning sathi har doim o‘zgarmas saqlanadi. Suv jarayoni 
stolga (gorizontal bo‘ylab) qanday masofada tushadi? Masala
1)
va
, 2)
va
hollar uchun yechilsin. 
9. Balandligi 
bo‘lgan silindrsimon bakka suv to‘ldiril-
gan.1) Bakning tubidagi teshikdan qancha vaqtda suv to‘liq oqib 
chiqadi? Teshikning ko‘ndalang kesim yuzidan 
kichik. 
2) Bu topilgan vaqtni, bakdagi suvning sathi teshikdan 
balandlikdan o‘zgarmas holda saqlanganda (suv to‘ldirib turilganda) 

---

59
teshikdan o‘shancha suv oqib tushguncha ketgan vaqt bilan 
solishtiring. 
10. Agar buyoq pultidan 
tezlik bilan suyuq buyoq oqib 
chiqayotgan bo‘lsa, kompressor buyoq pultida qanday bosim hosil 
qiladi? Buyoqning zichligi 
ga teng. 
11. Dinamik yopishqoqligi 
ga teng havodagi 
diametrli yomg‘ir tomchisi eng ko‘pi bilan qanday 
tezlikka erishadi? 
12. 
va diametrli qo‘rg‘oshin pitralarining aralashmasi 
bakdagi 
chuqurlikdagi glitseringa tashlangan. Kichik diametrli 
pitralar katta diametrli pitralarga nisbatan bakning tubiga qancha 
keyin tushadi? Tajriba haroratsidagi glitserinning dinamik 
yopishqoqligi 
. 
13. 
radiusli silindrik idishning yon sirtiga ichki radiusi 
va uzunligi gorizontal kapillyar naycha 
o‘rnatilgan. Idishga dinamik yopishqoqligi 
ga teng 
kanakunjut moyi quyilgan. Silindrik idishdagi kanakunjut moyi 
sathining 
pasayish tezligini kapillyardan moy sathigacha bo‘lgan 
balandlikka bog‘lanishi topilsin. bo‘lganda, bu 
tezlikning son qiymati topilsin. 
14. Yon sirtiga tubidan 
balandlikda gorizontal kapillyar 
naycha o‘rnatilgan idish stolning ustida turibdi. Kapillyarning ichki 
radiusi 
, uzunligi . Idishga zichligi
va dinamik yopishqoqligi 
bo‘lgan 
mashina moyi quyilgan. Idishdagi moyning sathi kapillyar-dan 
balandlikda o‘zgarmas holda saqlanadi. Kapillyar-ning 
uchidan moy jarayoni stolga (gorizontal bo‘ylab) qanday oraliqda 
borib tushishi topilsin.