Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti fizika fanidan masalalar

Masala yechish namunalari 
 
1. Amplitudasi 
, tebranayotgan nuqtaning maksimal 
tezligi 
va boshlang‘ich fazasi
bo‘lsa, 
tebranayotgan nuqtaning harakat tenglamasini yozing. 
Berilgan: 
Yechish: 
; 
; 
; 
______________
Garmonik tebranma harakat tenglamasi 
(1.1) 
(1.1) ifodadan vaqt bo‘yicha birinchi
tartibli hosila olsak, 
ega bo‘lamiz. U holda, 
(1.2) 
(1.2) dan 
va
ekanligini hisobga olsak, (1.1) 
ifoda quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
Javob:
2. Tebranayotgan nuqtaning amplitudasi 
, tebranish davri 
bo‘lsa, uning maksimal tezligi va maksimal tezlanishini 
aniqlang. 
Berilgan: 
Yechish: 
; 
; 
_____________
;
Garmonik tebranma harakat tenglamasi 
(2.1) 

---

124
(2.1) ifodadan vaqt bo‘yicha birinchi tartibli hosila olsak, 
(2.2) 
(2.2) ifodada 
, bunda
ekanligini inobatga 
olsak, 
(2.1) ifodadan ikkinchi tartibli hosila olsak, 
(2.3) 
(2.3) ifodada 
. U holda, 
Javob:
;
. 
3. 
massali moddiy nuqtaning tebranish tenglamasi 
. a) Bu nuqtaga ta’sir qilayotgan maksimal 
kuchni; b) tebranayotgan nuqtaning 
to‘liq energiyasini 
toping. 
Berilgan: 
Yechish: 
; 
; 
____________________
;
Berilgan nuqtaning tebranish tenglama-
sini garmonik tebranish tenglamasi 
bilan solishtirib, nuqtaning tebranish amplitudasi 
; bosh-
lang‘ich fazasi 
va doiraviy chastotasi
ekanini topamiz, bunda 
. 

---

125
kuch tezlanish qiymati maksimal bo‘lgan nuqtaga ta’sir 
qiladi. Shuning uchun Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan 
(3.1) 
bunda, 
ekanidan 
b) Tebranayotgan nuqtaning to‘liq energiyasi