Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «bosim ostida payvandlash»

6. Magniy 
qotishmalari. 
Magniy 
asosida 
olinadigan 
qotishmalar boshqa konstruksion materiallardan zichligining 
kichikligi, mustahkamligining nisbatan yuqoriligi, zarbdor va 
tebranishlar yuklamalarini yaxshi so‘ndira olishi, ishqorlar, benzin, 
moylarga kimyoviy chidamliligi bilan ustunligi bilan ajralib turadi.
Ammo atmosfera sharoitida ularning yuzasida qalin, g‘ovakdor va 
nomustahkam MgO pardasi hosil bo‘ladi, bu parda qotishmani 
keyingi oksidlanishdan yomon saqlaydi va ko‘pgina muhitlarda 
uning korroziyabardoshligini pasaytiradi. 
Nuqtali va chokli payvandlash orqali asosan nagartovka bilan 
mustahkamlanuvchi deformatsiyalanadigan qotishmalar (MA1, 
MA2-1, 
MA10, 
va 
b.) 
hamda 
termik 
ishshlov 
berib 
mustahkamlangan issiqqa chidamli qotishmalar (MAИ, MA13 va 
b.) biriktiriladi. Magniy qotishmalarining ρ
0
kichik (~(12mkΩ·sm) 
bo‘ladi va shu bois ular qattiq rejimlarda payvandlanadi. Darz 
ketish va katta tob tashlashlarning oldini olish maqsadida b 
siklogrammadan (10.1-rasm) foydalaniladi. Chokli payvandlash b 
siklogrammadan foydalanib amalga oshiriladi (10.3-rasm). 
Elektrodlar ish yuzasining shakli va materiali aluminiy 
qotishmalari uchun bo‘lgani singari tanlanadi. 
7. Mis 
va 
mis 
qotishmalari. 
Sof 
misning 
issiqlik 
o‘tkazuvchanligi 
va 
elektr 
o‘tkazuvchanligi 
juda 
yuqori 
bo‘lganidan volfram, kiritdan yasalgan issiqlik ekranlari yoki 
elektrod ulamalaridan foydalanib payvandlanadi. Tok impulsi juda 
qattiq 
(bikr) 
bo‘lgan 
(t
pay
<0,02 
s) 
kuchli 
kondensatori 
mashinalarda o‘zak hosil qilish orqali to‘g‘ridan to‘g‘ri eritish ham 
mumkin. Kristallanish oralig‘ining yo‘qligi F
pay
o‘zgarmas
bo‘lgan oddiy sikldan foydalanishga imkon beradi. Mis uchun 
chokli payvandlash qo‘llanilmaydi. 
Jezlar va bronzalarning elektr o‘tkazuvchanligi yuqori, 
mexanik va texnologik tavsiflari yaxshi bo‘ladi. ρ
0
ning pastligi 
(~(6-8) mkΩ· sm) va λ ning yuqoriligi tufayli mis qotishmalari 
qattiq rejimlarda katta payvandlash toki I
pay
=(2,5–3)I
pay.1
da 
t
pay
=(0,5–0,7)t
pay 1
bilan payvandlanadi. σ*
D
uncha yuqori 
bo‘lmagani (~(120–130 MPa)) uchun payvandlash kuchi 
F
pay
≈F
pay.1
qilib olinadi. Ichki chayqalib to‘kilishlar xavfi 

---

75
bo‘lmagan 
a 
siklogrammadan 
(10.1-rasm) 
bo‘yicha 
payvandlanadi. Chokli payvandlash uzluksiz aylantirish va tokni 
impulsi ulash bilan olib boriladi (10.3- rasmdagi b siklogramma). 
Elektrod va roliklar aluminiy qotishmalari uchun bo‘lgani kabi 
o‘rnatiladi.