Adabiy tilning og’zaki va yozma shakli


q, k, undoshlari bilan tugagan bir qator so`zlarga egalik qo`shimchasi qo`shilganda -q


Download 32.48 Kb.
bet3/6
Sana03.01.2023
Hajmi32.48 Kb.
#1075896
TuriReferat
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
referat

q, k, undoshlari bilan tugagan bir qator so`zlarga egalik qo`shimchasi qo`shilganda -q, k tovushlari g`, g tarzida aytiladi va shunday yoziladi: toychog`im (toychoq + im ) bilagim(bilak-im) tilagim (tilak + im), so`rog`im(so`roq + im);

  • burun, qorun, o`rin, ko`ngil, singil, bo`g`iz, o`g`iz kabi so`zlarga egalik qo`shimchalari qo`shilganda, ikkinchi bo`f`indagi i va u unlisi talaffuzda ham, yozuvda ham tushib qoladi: burun+ burni, qorin+ i = qorni, o`rin+ i - o`rini, ko`ngil + i = ko`ngil, singil + i = singli, bo`g`iz + i = bo`g``zi, o`g`iz + i = og`zi va boshqalar.

    1. Tarixiy -an`anaviy yozuv.Bu tamoyilga ko`ra, boshqa tillardan ozlashgan so`zlar hozir ham o`tmishdagi shakliga muvofiq va mansub bo`lgan tildagi shaklini o`zbek imlosida saqlagan holda yoziladi. Masalan,

      1. direlktor,iliktir, redaktor, projektur tarzida o`zbek tilida talaffuz qilinuvchi so`zlar direktor, elektr, redaktor, projektor tarzida aslicha yoziladi. Bundan tashqari o`zbek adabiy tilning qadimdan mavjud bo`lgan ayrim an`analari ham hozirgi she`riyat tilida saqlanib qolgan .

    Masalan: 1) hozirgi tilmiz va shevalarimizda maqsad ma`nosini bildiruvchi - gani shakli o`rnida-gali, -q`ali,-qali,- kali shakllari saqlanib qolgan: Oydek yuzingni ko`rgali keldim, shirin labingdan so`zgali keldim (Qo`shiq);

      1. hozirgi-kelasi zamon sifatdoshini yasovchi - -(ar) ning ur shakli ham mumtoz adabiyot tilida ishlatilgan.Bu shakl ba`zan hozirgi yozuvda ham o`z holicha qo`llanadi: O`zbekiston deya atalur uni sevib el tilga olur. (H. O.)

    Qilib to`y so`ng bo`lurmiz birga doim, Seni ko`p ko`rmasin menga xudoyim.
    (Navoiy dramasidan)

      1. -mi yuklamasi o`zbek tilida ba`zan -mu tarzida ham ishlatilishini ko`ramiz: Qora qoshing oy yuzingda hilol emasmu.(A. Po`lat.)


    1. Download 32.48 Kb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   2   3   4   5   6




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling