Adabiyoti universiteti huzuridagi pedagog kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi
Download 0.57 Mb. Pdf ko'rish
|
2 5316590610986043175
- Bu sahifa navigatsiya:
- Voqelik Ijodkor shaxsi Badiiy obraz Badiiy voqelik Badiiy obraz xususiyatlari
|
Avtologik obrazlarda tasvirlanayotgan va ifodalanayotgan narsalar bir-
biriga mos tushadi. Mеtalogik obrazlarda tasvirlanayotgan narsa bilan ifodalanayotgan narsa bir-biriga mos emas, lеkin ularning orasida ma'lum bir munosabat (o`xshashlik, aloqadorlik, qism va butun aloqasi, vazifadoshlik va h.) mavjudki, ifodalanayotgan narsa shu munosabat asosida anglashiladi. 52 Supеrlogik obrazlarda esa ifoda va tasvir planlari bir-biriga mos emas, ayni paytda ularning orasida muayyan bir munosabat ham kuzatilmaydi. Bunday obrazlarda ifodalanayotgan narsa shartli ravishda (ma'lum bir kontеkst doirasida) anglashiladi. Bunday obrazlarda tasvirlanayotgan narsa o`zining bеvosita ma'nosiga ham, ko`chma ma'nosiga ham ega bo`lavеradi. 2.3. Badiiy obraz spеtsifikasini o`qitishda interfaol metodlardan foydalanish. Ma’ruza mashg`uloti uchun visual materiallar u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Badiiy va ilmiy tafakkur Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi u haqdagi tushunchalar asosida fikrlaydi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi Predmet turning vakili konkret mavjudlik San ’at Fan Umumiy belgilariga tayanadi individual belgilariga tayanadi konkret his etiluvchi obrazini yaratadi 53 Voqelik Ijodkor shaxsi Badiiy obraz Badiiy voqelik Badiiy obraz materiali Voqelik Ijodkor shaxsi Badiiy obraz Badiiy voqelik Voqelik Ijodkor shaxsi Badiiy obraz Badiiy voqelik Voqelik Ijodkor shaxsi Badiiy obraz Badiiy voqelik Voqelik Ijodkor shaxsi Badiiy obraz Badiiy voqelik Badiiy obraz xususiyatlari 54 Individuallashtirilgan umumlashma Colih maxdum xasis, ta ’magir, har holda cajiyasi e’tibori bilan uni yaxshilar qatorig ’a qo’yib bo’lmaydir. Va lekin tabiat xasis emas, tikandan gul, aridan bol yarataberadir. A.Qodiriy. “Mehrobdan chayon” Metaforiklik Amaldorlarga xos umumiy xususiyat O’zining vazifasi taqozosi bilan har kun odamlarning arz-dodini tinglaydi, bunga ko’nikib ketadi. Odamlarning dardiga befarqlik bu toifaning kasbiy xususiyatga aylangan . umumiy xususiyatning individual namoyon bo’lishi Aminnni alohida individ sifatida gavdalantiradi “og'zini ochmasdan qattiq kekirdi” “baqbaqasini osiltirib kuldi” “chinchalog'ini ikkinchi bo'g'inigacha burniga tiqib kuldi” Amаldorlarga xos xususiyatlarni umumlashtiradi Badiiy obraz 55 Qor kumush Oq tanga jaranglaydi jarangsiz Tanga socish Qor yog’ishi Kimdir sochadi U saxiy U ham saxiy “Qor yog’di – rizq yog’di” Derazamga uriladi qor, Jaranglaydi jarangsiz kumush. (R.Parfi) Badiiy obraz galaktikasi 56 Inson obrazini yaratish vositalari Bavosita Bevosita Ruhiy holat bayoni “Ong oqimi” Ichki monolog narsa-buyumlar orqali peyzaj taasviri, yuz-ko’z ifodalari, xatti-harakatlari Personsj nutqi, Inson obrazi Muallif xarakteristikasi Portret Badiiy psixologizm Badiiy obrazlar tasnifi Badiiy obraz predmetlilik darajasiga ko'ra badiiy umumlashtirish darajasiga ko'ra tasvir va foda planlari munosabatiga ko'ra detal obrazlar voqea-hodisalar obrazi xarakter va sharoit avtologik motiv metalogik topos superlogik arxetip dunyo va taqdir obrazi individual xarakter tip 57 Obrazlarning integrativ aloqasi “yirtilgan yaktak”, “ag’darilgan keli”, :to’kilgan jo’xorI”, “donni iskayotgan mushuk”, osmonda yorilayotgan mushaklar” Turobjonning xotiniga sovg’a keltirishi Turobjon hursand Xotini norizo Davr va insonning yaxlit manzarasi detal voqea Xarakter va sharoit Dunyo va taqdir Takrorlanuvchi obrazlar 58 Umumlashtirish darajasiga ko’ra obraz turlari Strukturasiga ko’ra obraz turlari 59 1-ilova Abdulla Qahhorning “Dahshat” hikoyasidagi Unsin orazini badiiy obraz xususiyatlari yuzasidan “FSMU” metodida tahlil qilish mumkin. Buning uchun talabalar oltita kichik guruhga bo`linadilar. Har bir guruhga hikoya qahramonini haqidagi bittadan fikr bo`yicha “FSMU” jadvalini to`ldirish so`raladi. 1-guruh uchun: Unsin obrazi konkretlilik xususiyatiga ega. 2-guruh uchun: Unsin individuallashtirilgan umumlashmadir. 3-guruh uchun: Unsin obrazi – ratsional va emotsional birlik. 4-guruh uchun: Unsin obrazi metaforiklik xususiyatiga ega. 5-guruh uchun: Unsin obrazi ko`pma’nolilik xususiyatiga ega. 6-guruh uchun: Unsin obrazi assotsiativlik xususiyatiga ega. 3-ilova “Qanday?” metodi talabalarda o‘rganilayotgan mavzu, muammo yuzasidan umumiy tasavvurlarni hosil qilishga imkon beradi. Metodni qo‘llashda o‘quvchi (talaba)larda mantiqiy fikrlash, mavzu mohiyatini yorituvchi tayanch tushuncha, ma’lumotlarni muayyan tizimga solish, ularni tahlil qilish ko‘nikmalari A.Qahhorrning “Dahshat” hikoyasidagi Unsin obrazi Konkretlilik Assotsiativlik Individuallashti rilgan umumlashma Ko`pma’nolilik Metaforiklik Ratsional va emotsional birlik 60 shakllanadi. Metodni qo‘llash: 1) o‘qituvchi tanlangan mavzu, masalani e’lon qiladi; 2) o‘quvchi (talaba)larni mavzu va metod bilan ishlash qoidalari bilan tanishtiradi; 3) ular guruhlarga biriktiriladilar; 4) guruhlarga topshiriq beriladi; 5) guruhlar topshiriqni bajaradilar; 6) guruhlar tomonidan taqdim etilgan yechimlar bilan jamoa tanishtiriladi; 7) jamoa tomonidan guruhlarning ishlari muhokama qilinadi. Muammoning yechimi “Buni qanday qilish kerak?”, “Qanday?” savollariga javob topish asosida hal qilinadi. Muammoni yechishda “nima qilish kerak”ligi to‘g‘risida o‘ylanib qolmaslik lozim. Savollarning izchil berilishi muhim ahamiyatga ega. Metodni qo‘llashda muammoni echish imkoniyatlarigina izlanmay, ularni qo‘llash yo‘llari ham tadqiq qilinadi. Metodni qo‘llashda quyidagi shartlarga amal qilinadi: 1) o‘ylangan barcha g‘oyalar tahlil qilinmasdan, baholamasdan va taqqoslamasdan tezda qayd etilishi kerak; 2) shakllanayotgan diagramma tugallangan bo‘lmay, unga yangi g‘oyalarni kiritish mumkin bo‘lsin; 3) agarda chizmada savol uning “shoxlarida” bir necha bor qaytarilsa, unda u biror muhimlikni anglatib, u muammoning asosiy echimi bo‘lishi mumkin; 4) yangi g‘oyalar grafik, klaster yoki tasvir ko‘rinishida bo‘lishidan qat’iy nazar yuqoridan pastga yoki chapdan o‘ngda qayd qilib boriladi va buni talabalarning o‘zlari hal etadilar; 5) agar talabalar savollarni to‘g‘ri qo‘ysalar va masalaning rivojlanish yo‘nalishini ob’ektiv belgilay olsalar, u holda echim to‘g‘ri topiladi. |
