Adabiyotlar rshyxati


Диыыат савол: Адаптация нима?


Download 0.73 Mb.
bet15/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   93
Bog'liq
umum.psix

Диыыат савол: Адаптация нима?
Ёдда тутинг:
Адаптация ёки мослашув-сезги органлари сезгирлигининг ыщзьатувчи таъсири остида щзгаришидир.
Бу ъодисанинг уч ъил турини алоъида кщрсатиш мумкин.

  1. Ыщзьатувчининг узоы муддат давомида таъсир этиши жараёнида сезгининг тамомила йщыолиб ыолиши. Доимий ыщзьатувчилар масалан, терининг устига ыщйилган енгилгина юк тездаёы сезилмайдиган бщлиб ыолади. Ъид билиш сезгилари атроф-муъитга ёыимсиз ъид ёйилганидан кейин кщп щтмай батамом йщыолиб ыолиши ъам оддий бир ъодисадир. Агар тегишли моддани оьизда бир оз ваыт саылаб туриладиган бщлса, таъм билиш сезгисининг жадаллиги сусая бошлайди ва сезги умуман йщыолиб кетиши мумкин.

  2. Адаптация деб, шунингдек кучли ыщзьотувчининг таъсири остида сезгининг заифлашиб ыолиши билан ифодаланадиган ъодисага ъам айтилади. Масалан, совуы ыщзьатувчи ъосил ыиладиган сезгининг жадаллиги ыщлни совуы сувга солганда сусаяди. Биз ярим ыороньи хонадан ёрыин ёритилган жойга чиыыанимизда олдинига кщзларимиз ыамашади ва теварак-атрофдаги нарсанинг фарыига ета олмаймиз. Бирмунча ваыт щтгандан кейин эса кщриш анализаторининг сезувчанлиги кескин сусайиб, биз одатдагидек кщра бошлаймиз. Ёруьликнинг жадал ыщзьатиши натижасида кщзнинг сезувчанлиги сусайиб кетишини ёруьлик адаптацияси деб аталади. Адаптациянинг бу икки турини негатив адаптация дейиш мумкин, чунки бунинг оыибатида анализаторнинг сезувчанлиги сусайиб кетади.

  3. Кучсиз ыщзьатувчининг таъсири остида сезгирликнинг ортиши ъам адаптация деб айтилади. Айрим сезги турларига хос бщлган адаптациянинг бу турини позитив адаптация дейиш мумкин. Кщриш анализаторига нисбатан буни ыороньилик адаптацияси дейилиб, бунда ыороньиликда узоы ваыт бщлганлик таъсири остида кщзнинг сезувчанлиги ортади. Эшитиш кщникмасининг шунга щхшайдиган шакли сокинлик адаптацияси ъисобланади. Ъарорат сезгиларида позитив адаптация олдинига бир хил ъароратдаги сувга солинган совитилган ыщл иссиыликни ва аксинча олдинига иситилган ыщл эса совиыни сезган пайтда маълум бщлади.

Эътибор беринг: Тадыиыотлар бир хил анализаторларда адаптация тез, бошыаларида секин хосил бщлиш хусусиятига эга эканлигини кщрсатади. Масалан, тактил рецепторлари жуда тез адаптацияланади. Кщриш, ъид билиш, таъм билиш рецепторларида адаптация нисбатан секин юзага келади.
Ёдда тутинг: Адаптация сезги аъзолари воситасида кучсиз ыщзьатувчиларни пайыашга ёрдам беради ва одатдан ташыари кучли таъсир ыилинган таыдирда сезги аъзоларини ъаддан зиёд ыщзьолишдан саылайди.

Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling