Adam Smitni "xalqlar boyligi"

U.Stafford, Italiyada G.Skaruffi va boshqalardir. Masalan, florensiyalik (Italiya) bankir B.Divanzetti (1529-1606) pul (chaqa)ni iqtisodiy organizmning qoniga o’xshatadi, demak, agar chaqa (pul) bo’lmasa (qon kabi), organizm o’ladi. Kapitalizmning o’sishi, savdoning rivoji tufayli bu siyosat o’zini oqlamadi (XVII asrdan boshlab XVIII asrgacha), pul balansi siyosati savdo balansi siyosati bilan almashdi. Bunda davlatdan pul olib chiqishga ruxsat berildi. Albatta oltin va kumush pullarning ahamiyati yo’qolmagan, ammo yendi imkon boricha chetga ko’proq mahsulot sotib, aksincha chetdan kamroq keltirish siyosati olib borildi, ya’ni faol va ijobiy savdoga amal qilindi. Buni proteksionizm siyosati deyiladi (erkin savdoga qarama-qarshi). Bu siyosatni ayniqsa Angliya keng qo’llagan. Xullas, merkantilistlar qiymatning mehnat nazariyasidan ancha uzoqda edilar. Merkantilizm (proteksionizm) siyosati kapitalning dastlabki jamg’arilishini va demak, feodalizmdan kapitalizmga o’tishni tezlashtirdi)
Ilk merkantilizm nazariyasi
(Sharqiy Evropa, ayniqsa Rossiya o`z rivojlanishida g`arbdan nisbatan orqada qolgan edi. Shu sababli boshlang`ich boylik orttirish davrida ilk merkantilistik nazariyalar va amaliyoti Rossiyada XVII asrning o`rtalari, shoh Aleksey Mixaylovich davriga to`g`ri kelgan. Birinchi yirik Rossiya merkantilistlari sifatida Afanasiy Ordin – Nashchokinni tilga olish mumkin (1605-1680).)
Aksioner jamiyatlarining moliya tizimida «Piramida» usulining mohiyati.
(Moliyaviy piramida (Ponzi sxemasi) firibgarlik turi boʻlib, unga koʻra avvalgi investorga vaʼda qilingan daromad yangi kelgan investorlar mablagʻi hisobidan toʻlab beriladi. Moliyaviy piramidada jabrlanuvchilar („investorlar“) kelayotgan foyda boshqa investorlar hisobidan emas, balki qonuniy tijoriy operatsiyalardan (masalan, omadli investitsiyalar, tovar sotuvi) keladi deb oʻylashadi. Yangi investorlar oʻz mablagʻini ishonib topshirishi, investorlarning bir vaqtda oʻz mablagʻini qaytarib olish talabi bilan chiqmasligi va qalbaki hisobotlar omadli investitsion kompaniya haqida illyuziyani paydo qiladi. Moliyaviy piramida asoschilari yangi aʼzolarga noreal darajada yuqori foizli daromadlarni taklif qilishadi. Vaholanki, bunday foizli daromadlarni uzoq muddatda taʼminlab boʻlmaydi yoki bu faoliyat yuqori riskka ega boʻladi. Koʻpincha „moliyaviy piramida“ „firibgarlik“ ning sinonimi sifatida talqin qilinadi. Biroq, amalda, piramida sxemasi firibgarlik boʻlmasligi mumkin. MMM-2011 piramida sxemasini tashkil etgani uchun Sergey Mavrodini jinoiy javobgarlikka tortishga urinishlar tarixi bunga yorqin misol boʻldi. Ular hech qanday firibgarlikda emas, faqat noqonuniy tadbirkorlikka sheriklik vajlari bilan jinoiy ish qoʻzgʻatishlari mumkin edi)
Jon Lo tizimining mohiyati, ahamiyati, inqirozining sabablari.
(Jon Lo avvalgi merkantilistlardan sezilarli farq qiladi. U iqtisodiy rivojlanish omilini muomala sohasida izlasa ham, metall pullarni sharaflamaydi, aksincha ularni tanqid qiladi. 200 yildan so'ng J.M.Keyns oltin pullarni «varvarlarning qoldig'i» deb ataydi, xuddi shularni Lo ham aytishi mumkin. Loning fikricha, pullar metalldan emas, balki xo'jalik talabi asosida banklar tomonidan chiqariladigan kreditdan iborat bo'lmog'i kerak, ya'ni qog'oz pullarga ustunlik beriladi. Banklardan foydalanib, pul miqdorini o'stirish hozirgacha qo'llanilgan eng yaxshi usuldir. Lo tizimida yana ikki tamoyil muhim o'rinni egallaydi. Birinchidan, u banklar uchun kredit ekspansiyasi siyosatini, ya'ni bankda saqlanayotgan metall pul zahiralaridan ko'p marta ortiq ssuda berish huquqini ko'zda tutgan. Ikkinchidan, u banklarning davlat ixtiyorida bo'lishi va davlatning iqtisodiy siyosatni o'tkazishini talab etgan. Buni misolda ko'rsatadigan bo'lsak, bank aktivida oltin hisobida 2 mln funt sterling mablag' mavjud, ssudalar 10 mln funt sterling, aktiv summasi 12 mln funt sterling, passivda esa xususiy kapital 1 mln funt sterling, qo'yilmalar 1 mln funt sterling, banknotlar 10 mln funt sterling. Turg'un bankda bunday hodisa bo'lmaydi, ssuda va banknot summasi zahiraga yaqin bo'lishi kerak. Shu sababli bunday bank katta xavotir, tavakkalchilik bilan ish yuritadi. Jon Lo banklarning ijobiy, ustunlik tomonlarini ko'ra bildi, ammo uning salbiy holati, bo'lajak xavfni yo ko'rishni istamadi, yoki uni tushunib etmadi. Bu Lo tizimining bosh amaliy, nozik xavfi edi va u oxir-oqibatda unga zarba berdi. Nazariy jihatdan Lo katta xatoga yo'l qo'ydi. U pul va kreditni kapital bilan aynan bir deb o'yladi. U xato ravishda ssuda va pul chiqarishni kengaytirish bilan bank kapitalini yaratdi hamda shu bilan boylik va ish bilan bandlik ortadi deb o'yladi. U olib borgan kredit operasiyalar moliyaviy avantyurizm bo'lib chiqdi)
Merkantilizm ta’limotining taniqli namoyandalari kimlar?
(Xristofor Kolumb, Amerigo Vespuchchiga, Taniqli iqtisodchi N.D.Kondratev fikricha, merkantilistlarning iqtisodiy tizimi amaliy siyosat bo’lib, xalq xo’jaligi qandaqa bo’lishi kerak va unga nisbatan davlat hokimiyatining munosabati masalasi asosiydir. M.Blaus fikricha, merkantilistlar ilmiy dunyoqarashining yetakchi tamoyillari quyidagilar: 1)oltin va boshqa qimmatbaho metallar boylikning asosi sifatida qaraladi; 2)mamlakatga oltin va kumushlarning oqib kelishini ta’minlash maqsadida tashqi savdoni tartibga solish; 3)arzon xomashyoni import qilish yo’li bilan sanoatni qo’llab-quvvatlash; 4)import qilinadigan tayyor sanoat tovarlariga proteksionistik (yuqori) tariflar; 5)eksportni, ayniqsa tayyor mahsulot eksportini rag’batlantirish; 6)ish haqining past darajasini ushlab turish uchun aholi sonining o’sishi)
Klassik iqtisodiy maktab vujudga kelishining shart-sharoitlari. Bu maktabning merkantilizmdan asosiy farqi nimadan iborat?
(asoschilar A.Smit D.Rikardo Klassik maktab rivojlanishini 4 bosqichga ajratish va har bir bosqichni alohida maktab sifatida qarash mumkin. Birinchi bosqich vakillari ingliz iqtisodchisi V. Petti (1623— 87) va fransuz iqtisodchisi P. Buagilber (1646—1714) hisoblanadi. Bu bosqichda merkantilizm taʼlimotining xatolari yoritib beriladi. Kiimatning mehnat nazariyasi ilgari suriladi va har qanday qiymatning manbai va oʻlchovi tovar mahsuloti yoki boshqa boylikni yaratish uchun sarflangan mehnat miqdori deb qaraladi. Boylik va farovonlik asosi muomala sohasida emas, ishlab chiqarish sohasida yaratilishi koʻrsatiladi. Bu bosqich 18-asr oʻrtalari va 2-yarmida fransiyalik F. Kene va A. Tyurgolar tomonidan ilgari surilgan fiziokratizm bilan yakunlanadi (qarang Fizi-okratlar). 2-bosqichni ingliz iqtisodchisi A. Smit asarlaridagi iqtisodiy gʻoyalar, 3-bosqichni 19-asrning 1-yarmida yashagan fransuz iqtisodchisi J. B. Sey, ingliz iqtisodchilari D. Rikardo, T. Maltus, N. Senior, amerikalik G. Keri asarlarida bayon etilgan qarashlar tashkil etadi. Klassik siyosiy iqtisod maktablarii.m.ning rivojidagi 4-bosqichni J. S. Mill qarashlari yakunlaydi.)
V.Pettining iqtisodiy qarashlari, uning uslubi.
(Petti Uilyam (1623-1687 gg.) - Ingliz tili iqtisodchi olim va faylasuf. U xizmat, u mashhur bo'ldi Oliver Cromwell va ingliz Respublikasini. olim musodara uchun mo'ljallangan nivelmanı samarali usullarini ishlab chiqdi. Uilyam bir muddat uning shaxsiy kotibi bo'ldi va yaxshi oqilona talablarini esda mumkin ", fuqarolar tinchligi va moddiy baraka". Shuning uchun, uning hayoti eng u Irlandiya farovonlik manbai izladim. Uilyama Petti ko'pincha birinchi haqiqiy olim-iqtisodchi deyiladi. Uning tadqiqot chuqurligi Tomas Mann, Yo'shiyo Bola va Dzhona Løkka yuqorida uni qo'yadi. Kichik ishi oldin siyosiy iqtisodini. soliq solish bilan bog'liq Uning eng mashhur nazariya, milliy boylik, pul bilan ta'minlash va uning aylanish, xarajatlar, foiz stavkalari, xalqaro savdo va investitsiya hukumat darajasi.
Kichik, birinchilardan merkantilist fikr qarshi. U ishlab chiqarish ishlari sarflanmaydi haqida hech qanday mahsulot qiymatining asosi asoslangan bo'lishi kerak, deb hisoblaydi. mamlakatning milliy boyligi, shuningdek, ularning ortiqcha Uning fikricha, nafaqat oltin va kumush, va pul yo'qligi uchun emas, balki faqat zararli emas,)
Qiymat, ish haqi, pul, renta to’g’risidagi g’oyalar
Kapitalizm, xususiy mulk, erkin tadbirkorlikka bo’lgan munosabat.
Angliyada manufaktura ishlab chiqarish asoslari
Klassik siyosiy iqtisod namoyondalarining g`oyalari
Mehnat qiymati nazariyasi
V.Pettining “soliq va to`lovlar traktati” asarning mohiyati va ahamiyati
Yer rentasi
Fransiyadagi klassik siyosiy iqtisodning paydo bo`lishi
Merkantilizm nazariyasini tanqidi
Bozorda ko`rinmas qul iqtisodiy mazmuni va mohiyati
Anliya va Fransiyadigi klassik va siyosiy iqtisodninf bir biridan farqi
Fiziokratlarning qushimcha mahsulot va ularning qiymati nazariyasi
Iqtisodiy liberallizm
Sof mahsulot to`g`risidagi ta`limot
Fransiya iqtisodiyotini ilk islohotlar
P.Buagilber qishloq xo’jaligini qo’llab-quvvatladi na`zariyasi
Fransiyaning shu davrdagi iqtisodiy ahvoli va uning P.Buagilber qarashlariga ta’siri.
V.Pettining qarashlaridagi cheklanganlik.
Klassik iqtisodiy maktabning Angliyada vujudga kelishi tarixi

Angilyadagi sanoat inqilobi

A.Smitning bosh iqtisodiy ta`limot nazariyasi
A.Smit iqtisodiy ta`limot
Mehnat taqsimotining ustunlik tomonlari
Klassik iqtisodiyot nazariyasi
Klassik iqtisodiyot nazariyasining g`oyalari
Klassik iqtisodiy maktabning rivojlanish bosqichlari
Adam Smith klassik iqtisodiy ta`limot nazariyasi
Adam Smithning xalqlar boyligi asarining mohiyati va mazmuni
Mehnat taqsimoti
Qiymat va iste`mol qiymat nazariyasi
Kapital va ijtimoiy ishlab chiqarish
Unumli va unumsiz mehnat
Bozor iqtisodiy nazariyasi
Xalq boyligi nazariyasi
Iqtisodiy qonon va kategoryalar
A.Smitning iqtisodiy nazariyasi tanqidi
A.Smitning takror ishlab chiqarish nazaryasi
Marksizm vujudga kelishining tarixiy shart-sharoitlari
K.Marks va F.Engels iqtisodiy ta’limotlari
Neoklassik iqtisodiy nazariya
Naflilik nazariyasi
Hozirgi zamon klassik iqtisodiy nazariya
Iqtisodiy liberallizm prinsiplari
Erkin raqobat prinsiplari
Noeklassik iqtisodiy nazariya xususiyatlari
Firma nazariyasi
Ishlab chiqarish omillari
Xalq is`temoli talablari va xizmatlariga bo`lgan talab
Tovar nafliligi
Marjinal inqilob
Takomillashgan raqobat iqtisodiyoti
Institutsionalizm
Neoklassik iqtisodiy qarashlar tanqidi
Ekologik iqtisodiyot
Tovar talabi va taklifi
Bozor iqtisodiyoti sharoitida baho
V.Leninning kapitalistik iqtisodiyot ta`loimoti
Ishchilar sinfining absolyut va nisbiy qashshoqlanishi
Xayoliy sosializm vujudga kelishidagi tarixiy shart-sharoitlar
Xayoliy sosializmning haqiqiy rivojlanish davri
Xayoliy sosialistlarning adolatli jamiyat nazariyasi
Sen-Simonning iqtisodiy g`oyalari
Sen-Simonning iqtisodiy ta`limotlar tarixi
Sen-Simon va fransuz iqtisodiy ta`limotlar farqi
Sen-Simonning jamiyatning rivojlanish konsepsiyasi
Sen-Simon iqtisodiy nazariya tanqidi
Sh.Furening iqtisodiy qarashlari
Sh.Fure davridagi yashash va ijodi
Sh.Furening asarlaridagi iqtisodiy ta`limotlar
Sen-Simon va Sh.Furening iqtisodiy g’oyalari bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?
R.Ouyenning iqtisodiq konsepsiyasi xususiyati
R.Ouyenning iqtisodiy ta`limoti
R.Ouyen iqtisodiy g`oyalarining xususiyatlari
Sosialist-rikardochilar (J.Grey, T.Godskin, J.Brey)ning iqtisodiy qarashlariga
Sosialist-rikardochilarning iqtisodiy ta`limoti xususiyatlari.
Sosialist-rikardochilarning ijtimoiy-iqtisodiy g`oyalari
Sosialist-rikardochilar iqtisodiy ta`limoti va ahamiyat
Iqtisodiy ta’limotlar tarixida sosialist-rikardochilarning tutgan o’rni va ahamiyati
XIX asrning o’rtalarida Germaniyaning iqtisodiy rivojlanish xususiyatlari
F.Listning hayoti va ijodi
F.List iqtisodiy ta’limotlar tarixi
F.Listning asosiy iqtisodiy asarlarii
F.List ta’limotida taraqqiyotining tarixiy bosqichlari
Tarixiy maktabning asosiy vakillari
V.Rosherning asosiy iqtisodiy ta`limoti
K.Knisning tarixiy maktab rivojiga qo’shgan hissasi
B.Gildebrand insoniyat taraqqiyotining nazariyasi
Tovar va natural xo`jaligi
Kredit xo`jaligi
Tarixiy maktabning iqtisodiyot fani rivojiga qo’shgan hissasi va ro`li.
XIX asrning 70-yillarida iqtisodiy g`oyalar
Marksistik ta’limoti
Yangi tarixiy maktab asoschilari
G.Shmoller va L.Brentanoning iqtisodiyta`limoti
Ijtimoiy-siyosat uyushmasining asosiy vazifalari nimadan iborat?
V.Zombart va M.Veberning asosiy iqtisodiy g`oyalar
Eng yangi tarixiy maktab iqtisodiy ta`limoti
Germaniyada iqtisodiy ta’limotlar xususiyati
1. XIX asrning oxiri va XX asrning boshlarida vujudga kelgan iqtisodiy ta’limotlarga xos xususiyatlar

2. XIX asrning 70-yillarida shakllangan qaysi nazariy maktablarni bilasiz?

Bu davrda yangicha ilmiy tahlilni maydonga tashlagan olimlar kimlar?
3. Avstriya maktabining asoschilarining iqtisodiy g`oyalari

4. Marjinalizmning iqtisodiyot fanida tutgan

o’rni va ro`li.

5. K.Menger, Ye.Byom-Baverk va V.Fizerning asosiy asarlaridagi iqtisodiy ta`limot

6. U.Jevonsning iqtisodiy ta`limoti
7. L.Valrasning iqtisodiy g’oyalari
8. Bozorning iqtisodiy muvozanati nazariyasi
9. L.Valras qonunini
Bozor bahos nazariyasii

Baho, talab va taklif o’rtasidagi bog’lanish

Taklif nazariyasi

«Marshall hochi»ning mazmunini

Takror ishlab chiqarish nazariyasi
Doimiy va o’zgaruvchi harajatlari

J.B.Klarkning statik va dinamik iqtisodiyot to’g’risidagi g’oyalari

«Eng yuqori unumdorlik qonuni»ning asosiy xususiyatlari.
V.Paretoning umumiy iqtisodiy muvozanat konsepsiyasi mohiyati
Naflikni maksimallashtirish nazariyasi
institusionalizm paydo bo’lishining shart-sharoitlari.
Institusionalizmning mohiyati va o’rganish metodologiyasi
Institusionalizmning g`oyasining asoschilari
Institutlar tushinchasi
T.Veblenning asosiy asaridagi g’oyalar, nimani anglatadi?
Institutsionlar nazariyalar
Klassik siyosiy iqtisodning parchalanish sabablari
Klassik siyosiy iqtisodning yemirilish shart sharoitlari
Iqtisodiy nazariya metodologiyasi
Institutsionalizm metodologiyasining xususiyati
Ilk institutsional nazariyaning evolutsiyasi
Klark institutsional nazariylari
Berli institutsional nazariyasi
AQSH dagi buyuk depressiya
Rusveltning intitutsional siyosati
J.Kommonsning asosiy g’oyalari
Ma’muriy kapitalizm nazariyasi
Kon’yuktur - statistik oqimning mohiyati, U.Mitchell g’oyalarining asosi
N.D.Kondratevning siklik rivojlanishi konsepsiyasi
Institusionalizmning evolyusiyasi davridagi olimlar va ularning g’oyalari.
Jahon xo’jaligi vujudga kelish sabablari va oqimlari
Xalqaro iqtisodiy integrasiya obyektiv zaruriyati?
Solishtirma afzallik konsepsyasi
"Ishlab chiqarish omillarinningg xalkaro taqsimoti" nazariyasi
Xalqaro monopoliyalar
Ingliz olimi Meynard nazariyasi
Keyns “pullar to`grisidagi traktat” asarining mohiyati va ahamiyati
Keynsning pul islohoti to`g`risidagi ta`limoti
“Bandlik, foiz va pul umumiy nazariyasi” asarining mihiyati va ahamiyati
Bredton-Vud kelishuvi nazariyasi
Nomukammal raqobat bozori nazariyalarining paydo bo’lish shart-sharoitlari
E.Chemberlin monopoliya nazariyasi
Mehnat diffensiasiyasi nazariyasi
Baholanmagan raqobat omillari
Monopolistik raqobat
J.Robinsonning monopoliyaga munosabati, mukammal va nomukammal raqobat
Monopsoniya tushinchasi
Raqobat nazariyasi
Takomillashgan raqobat
Takomillashmagan raqobat
Nomukammal bozorning xususiyatlari
E.Chemberlinning monopolistik raqobat nazariyasi
J.Robinsonning iqtisodiy ta’limoti
Anti monopol siyosat
Takomillashgan raqobat qonuni
Monopolizmga qarshi kurash
Raqobat va tadbirkorlik
Iqtisodiyotda raqobat
Tarmoqlararo raqobat
Raqobat bardoshlik
Neoliberalizm vujudga kelishining shart-sharoitlari, keynschilikdan farqi
Neoliberalizmning umumiy xususiyatlari
Chikago monetarizm maktabi
Proteksionizm siyosati
«Ijtimoiy bozor xo’jaligi», uning tiplarini
Fridmanning «ishsizlik tabiiy normasi.
Mizes, Xayeklarning iqtisodiy g’oyalari mohiyati va ahamyati
Lukasning «rasional kutilmalar» nazariyasi
Neoliberalizm nazariyasi
Neoliberalizmning klassik liberalizmdan farqi
Iqtisodiyotning davlat tomonidan boshqarish
Neoliberalizmning nazariy asoslari
Neorebalizm iqtisodiy siyosati
Keynsiancha makroiqtisodiy boshqarish
Ijtimoiy konsepsiya
Neoreberalizm siyosatini tanqid
Nereberalizm va masuliyatsizlik
Inflyatsiya
Neoreberalizm siyasitining mohiyati va ahamiyati
Neoreberalizm siyosaining ijobiy va salbiy tomonlari
Neoklassik yo’nalishning asosiy mohiyati nimalarda ifodalanadi.
Hozirgi davr iqtisodiy ta’limotlarining xususiyatlari
Ijtimoiy-iqtisodiy yo’nalishining shakllanishi va rivojlanishi
Keynsning iqtisodiy qarashlari,keynschilik,yangi keynschilik.
Yangi sivilizasiya mohiyati va ahanyati
"Yangi sivilizasiya" asarining mohiyati va ahanyati
Neoinstitusionalizm nazariyalari
Hozirgi davr iqtisodiy ta’limotlarining asosiy xususiyatlari.
Ijtimoiy-iqtisodiy yo’nalishining shakllanishi va rivojlanishi.
Iqtisodiy nazariya fanining rivojlanish bosqichlari
Ishlab chiqarish omilllari nisbati nazariyasi
Sanoatni tashkil etish nazariyasi
Tovarlarning haotiy sikl natijasi
Temur tuzuklaridagi iqtisodiy qarashlar
Harajatlar nazariyasi mohiyati
Investitsiya nazariyalari mazmuni
Iqtisodiy siyosat nazariyasi
Institutsional iqtisodiy nazariya
Inson kapitali nazariyasi
Monetar konsepsiyasining mohiyati
Yusuf Xos Hojib Bolasog‘uniy iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari
Abu Ali ibn Sino iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari
Forobiy Abu Nasr ibn Muhammad iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari
O’zbekiston respublikasida bozor munosabatlarini shakllantirishning “o’zbekcha modeli”
Qadimgi Rimdagi iqtisodiy ta`limotlar
Qadimgi Rimdagi qulodorlik va qulchilik jamiyati
A.Smit davridagi mulk munosabtlari
Aristotelning iqtisodiy qarashlari
Platon - natural ishlab chiqarish haqida fikrlari
Ksenofontning iqtisodiy qarashlari
Yunonistondagi siyosiy islohotlar
Ijtimoiy yo`naltirilgan bozor munosabatlarni shaklantiruvchi asosiy 5 tamoili.
Beruniy Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari
Farbda (Qadimgi Gresiya - Yunoniston va Italiyada) quldorlik tuzumi
Neoinstitusionalizmda ijtimoiy-iqtisodiy yondashuv(T.Veblen).
Keyns ta’limotining xususiyatlari
Neoinstitusionalizmda ijtimoiy-huquqiy yondashuv (Jon R.Kommons).
Fridrix Xayek iqtisodiy qarashlari
M.Fridmenning iqtisodiy qarashlari
Chikago monetarizm maktabi shakllannishi asoslari.