Adl ila olam yuzin obod qila…

Shikoyat sudda ko‘rib chiqiladi
Amaldagi Saylov kodeksiga muvofiq, saylov komissiyalarining harakatlari va qarorlari ustidan shikoyatlar sudlar bilan bir qatorda yuqori turuvchi saylov komissiyalariga ham berilishi mumkin. Bunda sudlarga va saylov komissiyalariga takroriy shikoyatlar tushishi, ular tomonidan bir-biriga zid qarorlar chiqarilishi ehtimoli yo‘q emas.
Endlikda bunday ovoragarchiliklar ham barham topadi. Yangi qonunga binoan, saylov komissiyalarining harakatlari va qarorlari ustidan berilgan shikoyatlar faqat sud tomonidan ko‘rib chiqiladi. Saylov kodeksining 102-modda matnining birinchi jumlasi quyidagi tahririda bayon etildi: “Nomzod ko‘rsatgan siyosiy partiyalar organlari, nomzodlar, ishonchli vakillar, kuzatuvchilar va saylovchilar saylov komissiyalarining qarorlari ustidan ushbu qarorlar qabul qilinganidan keyin besh kun ichida sudga shikoyat qilishi mumkin”. 
Ta’kidlash o‘rinliki, bu saylov jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan nizolarni hal qilishning eng demokratik yo‘lidir.
Shunday qilib, yuqori turuvchi saylov komissiyalarining vakolatlaridan quyi turuvchi saylov komissiyalarining harakatlari va qarorlari ustidan berilgan shikoyatlarni ko‘rib chiqishga oid qoida chiqarib tashlandi.
Prosessual o‘zgarishlar
Yangi qonunga binoan prosessual, ya’ni bevosita saylov jarayonlari bilan bog‘liq ayrim yangi qoidalar ham joriy etildi. Amaldagi qonunchilikka ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini o‘tkazishda sakkiz nafar a’zodan iborat okrug saylov komissiyasi tuziladi.
Mamlakatimiz bo‘yicha o‘n to‘rtta okrug saylov komissiyasi tuzilishini e’tiboga olsak, ularning har biriga mingga yaqin uchastka saylov komissiyasi to‘g‘ri keladi. Mingta uchastka saylov komissiyasining har birida kamida uch ming nafardan saylovchi ro‘yxatga olinsa, okrug saylov komissiyasida ish olib boradigan a’zolarning holini tasavvur qilish qiyin emas.
Endi Prezident saylovini o‘tkazuvchi okrug saylov komissiyasi zimmasiga yuklanadigan vazifalar ko‘lamiga e’tibor bering.
Saylov kodeksining 22-moddasiga binoan okrug saylov komissiyasi:
tegishli hududda ushbu kodeksning ijrosi ustidan nazoratni amalga oshiradi; saylov uchastkalarini tuzadi, okrug bo‘yicha ularning tartib raqamini belgilaydi, manzilini ko‘rsatgan holda ularning ro‘yxatini e’lon qiladi; uchastka saylov komissiyalarining faoliyatini muvofiqlashtiradi; saylov uchastkalarining joylashgan yeri haqida saylovchilarni xabardor qiladi; uchastka saylov komissiyalarini tuzadi va ularning tarkibi haqidagi ma’lumotlarni e’lon qiladi; nomzodlarga saylov kampaniyasida ishtirok etish uchun teng sharoitlarni ta’minlaydi; nomzodlarning saylovchilar bilan uchrashuvlarini tashkil etishga ko‘maklashadi; deputatlikka nomzodlarning ishonchli vakillarini ro‘yxatga oladi va ularga tegishli guvohnomalar beradi; siyosiy partiyalar, boshqa jamoat birlashmalari, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlari vakillarining, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar rahbarlarining saylovga tayyorgarlik ko‘rish hamda uni o‘tkazish bilan bog‘liq masalalar yuzasidan axborotini eshitadi; saylovchilar ro‘yxatlarining tuzilishini va ularning hamma tanishib chiqishi uchun taqdim etilishini kuzatib boradi; saylov okrugi bo‘yicha saylov natijalarini aniqlaydi va ularni tegishincha Markaziy saylov komissiyasiga, viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasiga taqdim etadi; takroriy ovoz berish va takroriy saylov, shuningdek, bo‘shab qolgan o‘rinlarga deputatlar saylovi o‘tkazilishini tashkil etadi; saylovchilarning va saylov jarayoni boshqa ishtirokchilarining murojaatlarini ko‘rib chiqadi hamda ular yuzasidan qarorlar qabul qiladi.
Vazifalar ko‘lamining kengligi va muhimligi e’tiborga olinib, yangi qonunga binoan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini o‘tkazish bo‘yicha okrug saylov komissiyalari a’zolari sonini 8 nafardan 18 nafargacha oshirish belgilangani g‘oyat adolatli ish bo‘ldi.
Shuningdek, saylovda siyosiy partiya yoki nomzodlarni qo‘llab-quvvatlab imzo qo‘yishda fuqarolar pasport bilan bir qatorda identifikasiya kartasi orqali ham shaxsini tasdiqlashi mumkinligiga oid norma kiritildi.
Ushbu yangi qonunning qabul qilinishi milliy saylov qonunchiligimizni umume’tirof etilgan xalqaro saylov standartlari asosida yanada takomillashtirishga va mazkur yo‘nalishda amalga oshirilayotgan demokratik islohotlarni xalqaro hamjamiyatga yetkazishga xizmat qiladi.