Agrar siyosat va qishloq xo’jalik bozorlari doc

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

7 
1-мавзу: ”Аграр сиёсат ва қишлоқ хўжалик бозорлари” фанининг 
мазмуни, предмети, услубиёти ва вазифалари. 
Асосий саволлар: 
1. ”Аграр сиёсат ва қишлоқ хўжалик бозорлари” фанининг мазмуни ва 
зарурияти. 
2. Фаннинг предмети, услуби ва услубиёти. 
3. Аграр сиёсатнинг асосий вазифалари. 
4. Аграр сиёсатнинг ривожланиш тарихи ва кўринишлари. 
Мавзуга оид таянч тушунча ва иборалар: Аграр иқтисодиёт, аграр 
сиёсат, аграр бозор, аграр таркиб, фаннинг предмети, фанни ўрганиш услуби 
ва услубиёти, аграр қонунчилик. 
1. ”Аграр сиёсат ва қишлоқ хўжалик бозорлари” фанининг мазмуни 
ва зарурияти. 
Аграр сиёсат - иқтисодий сиёсатнинг таркибий қисмларидан бири 
бўлиб, у қишлоқ хўжалиги ва унга боғлиқ хўжалик соҳаларини қамраб 
олади. Аграр сиёсатни давлатнинг аграр иқтисодиёт доирасида ҳаракатга 
келтириладиган жараёнлар шакли ва методлари кўринишидаги фаолияти деб 
ҳам тушуниш мумкин. Аграр сиёсат ўзида қишлоқ аҳолисини моддий, 
ижтимоий, ҳуқуқий ва иқтисодий шарт-шароитларини шакллантирадиган 
давлат фаолиятини қамраб олади. Аграр сиёсатнинг асосий соҳалари 
қуйидагилардир: 
- аграр бозор; 
- инвестиция; 
- кредит; 
- молия; 
- илмий техникавий ва технологик фаолият; 
- солиқлар ва солиққа тортиш; 
- ижтимоий муҳит; 
- мақсадли ва таркибий қайта шаклланиш. 
Аграр сиёсат базасида аграр қонунчилик ва аграр таркиб шаклланади. 
Аграр қонунчилик - қишлоқ хўжалигида ва қишлоқ аҳолиси ҳаёти билан 

---

8 
боғлиқ ҳолда амалга ошаётган жараёнларга таъсир ўтказадиган ҳуқуқий 
меъёрлардир. Аграр қонунчиликнинг муҳим соҳаларига қуйидагилар киради: 
- ерга эгалик муносабатлари; 
- меҳнат муносабатлари; 
- аграр кредит; 
- солиққа тортиш; 
- ҳуқуқ ва мерос масалалари; 
- қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари товар обороти; 
- ўқитиш ва йўл-йўриқ бериш шартлари; 
- ижтимоий таъминот ва бошқалар. 
Аграр сиёсатнинг асосий вазифаларидан бири сифатида аграр 
қонунчиликка таъсир ўтказиш, у орқали ер ва ер билан ишловчиларнинг 
манфаатини кўзлаб иш олиб бориш ҳисобланади. 
Аграр таркиб - мамлакат ривожланиши билан боғлиқ ҳолда қишлоқ 
хўжалигини табиий, ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий ривожланишининг 
натижасидир. Аграр таркиб - аграр қонунчиликка асосланган, қишлоқ 
хўжалиги ривожланиши, аҳолининг яшаш ва ишлаш шароити хусусиятлари 
ҳисобга олинган, ишлаб чиқариш омилларига боғлиқ аграр соҳанинг 
иқтисодий, техник ва ижтимоий элементлари йиғиндисидир. У мутлақ ва 
нисбий кўрсаткичларда ифодаланади. 
Аграр сиёсатнинг асосида аграр бозор ётади. Аграр бозор аграр 
сиёсатни ҳам ишлаб чиқарувчи, ҳам истеъмолчи манфаатларига мос амалга 
оширилишига ёрдам қилади. Қишлоқ хўжалик бозорлари қишлоқ хўжалик 
ишлаб чиқариши учун зарур бўладиган омиллар, ишлаб чиқарилган 
маҳсулотлар ва ишлаб чиқарувчилар манфаатларини бирлаштирадиган 
иқтисодий воситадир. 
Мамлакатимиз мустақилликка эришганидан кейинги дастлабки масала 
иқтисодиётни тезроқ барқарорлаштириш ҳисобланади. Шу жиҳатдан қишлоқ 
хўжалигини ривожлантириш ва самарадорлигини ошириш энг муҳим 
масалалардан ҳисобланади. Қишлоқ хўжалигида бозорларни тўғри ташкил 

---

9 
қилиш ва аграр сиёсатни тўғри олиб бормасдан иқтисодий самарадорликка 
эришиб бўлмайди. 
Шунинг учун ҳам иқтисодиёт факултети талабалари учун “Аграр сиёсат 
ва қишлоқ хўжалик бозорлари” фани ўқув дастурига киритилган. Фаннинг 
асосий мақсади талабаларда аграр сиёсат ҳақида тасаввур уйғотиш, олиб 
борилаётган аграр сиёсатларни ўзаро солиштира олиш кўникмасини яратиш 
ва мутахассис хулосасига эга бўлишини таъминлашдир. Фан бошқа 
иқтисодий, иқтисодий-математик ва технологик фанлар билан чамбарчас 
боғлиқдир.