Agrobiznes va raqamli iqtisodiyot fakulteti

9-jadval
Qo’rgontepa tumanidagi “Chimyon avangardi” fermer xo’jalikgining a’zolari va ularning tarkibi to’g’risidagi ma’lumotlar

№	A’zolarning ismi va sharifi	Tug’il-gan yili	Ma’lu-moti	Kasbi	Ish staji	Boshliqqa a’loqasi
1	Mirolimov A.	1978	O’rta-maxsus	f/x bosh- lig’i	28	o’zi
2	Asqarova M.	1965	m/o’rta	hisobchi	22	yo’q
3	Saidov M.	1984	m/o’rta	traktorchi	10	yo’q
4	Ro’ziyev S.	1986	m/o’rta	traktorchi	8	yo’q
5	Xoshimov K.	1965	m/o’rta	traktorchi	31	yo’q
6	Sultonov J.	1974	m/o’rta	suvchi	19	yo’q
7	Ilyosov M.	1974	m/o’rta	suvchi	19	yo’q
8	Akbarov N.	1975	m/o’rta	suvchi	18	yo’q
9	Nazarov SH.	1976	m/o’rta	suvchi	17	yo’q
10	Salimov B.	1977	o’rta	a’zo	16	yo’q
11	Asqarov D.	1972	o’rta	a’zo	21	yo’q
12	Karimov O.	1972	o’rta	a’zo	21	yo’q
13	Jo’raboyeva CH.	1970	o’rta	a’zo	23	yo’q
14	Xusanova X.	1969	o’rta	a’zo	24	yo’q
15	Rasulov Z.	1965	o’rta	a’zo	31	yo’q
16	O’ktamova B.	1974	o’rta	a’zo	19	yo’q
17	Davronova S.	1974	o’rta	a’zo	19	yo’q
18	Usmonova M.	1976	o’rta	a’zo	17	yo’q
19	Valiyeva SH.	1970	o’rta	a’zo	23	yo’q
20	Qosimova P.	1966	o’rta	a’zo	15	yo’q
21	Dostonova H.	1975	o’rta	a’zo	18	yo’q
22	Rustamova L.	1975	o’rta	a’zo	18	yo’q
23	Fozilova N.	1966	o’rta	a’zo	30	yo’q
24	G’aniyeva G.	1974	o’rta	a’zo	19	yo’q
25	Obidova A.	1975	o’rta	a’zo	18	yo’q
26	Sattorova X	1977	o’rta	a’zo	16	yo’q
27	Islomova J.	1975	o’rta	a’zo	19	yo’q
28	Yunusova J.	1982	o’rta	a’zo	10	yo’q

Manba: “Chimyon avangardi” fermer xo’jaligi yillik hisobot va statistik ma’lumotlari.
Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, fermer xo’jaligida jami 28 nafar xodimlar faoliyat ko’rsatib ulardan 4 tasi bugdoy yetishtirishda, 24 tasi paxta yetishtirishda, 3 tasi traktorchi, 6 tasi suvchi va 19 tasi boshqa ishlarda faoliyat ko’rsatib kelishmokda Qo’rgontepa tumanidagi “Chimyon avangardi” fermer xo’jaligida band bo’lgan 28 nafar xodimning 11 nafarini erkaklar va qolgan 17 nafarini ayollar tashkil etadi.
Xo’jalik xodimlaridan 1 tasi oliy, 9 tasi o’rta-maxsus va 18 tasi umumiy o’rta ma’lumotga egadir. Xo’jalik a’zolarini o’rtacha yoshi 32 yoshni tashkil etadi. Xodimlarning barchasi 1 yillik mehnat shartnomasi asosida faoliyat ko’rsatib kelishmokda. Fermer xo’jaligida faoliyat ko’rsatayotgan xodimlarning 26 foizini oliy va o’rta maxsus ma’lumotlilar qolgan 74 foizini umumiy o’rta ma’lumotlilar tashkil etadi.
Yuqoridagi keltirilgan ma’lumotlar fermer xo’jaligi tarkibini hali talab darajasidan ancha past ekanligini assolaydi. Shuning uchun ham fermer ho’jaligi rahbariyati kasbiy tayyorgarlikka va ishlab chiqarish tajribasiga ega bo’lgan xodimlar hissasini keskin oshirish chora-tadbirlarini ko’rishi lozim.


XULOSA VA TAKLIFLAR
Fermer xo’jaligida erishilgan rentabellik optimal darajadan past, lekin olib borilayotgan ish sur’ati shu tarzda amalga oshirilsa yaqin yillar ichida rentabellik darajasi optimal darajaga yetadi va fermer xo’jaligida kengaytirilgan ishlab chiqarish imkoniyatini beradi. Xo’jalikda xarajatlardan tejab-tergab foydalanishga aloxida e’tibor beriladi. Bu sohada fermer xo’jaligi boshlig’ining ishbilarmonligi va tadbirkorligi ham aloxida o’rin tutadi. U mavjud resurslardan to’g’ri va oo’ilona foydalanishga alohida e’tibor beradi va uni iqtisodiy jijatdan qattiq nazorat qiladi. Fermer xo’jaligini boshlig’i tajribali iqtisodchi-buxgalter sifatida o’z kasbini malakali va tajribali mutuxasisi bo’lib xisoblanadi. U fermer xo’jaligida paxta va g’alla yetishtirish jarayonida yangi texnologiyalardan samarali foydalanishga, hamda daromad keltirmaydigan harajatlardan foydalanishni qisqartirishni va olinadigan foydani xajmini ko’paytirishga muntazam harakat qiladi.
Shu bilan bir qatorda fermer xo’jaligi oldida boshqarishning iqtisodiy usullaridan foydalanishni yanada takomillashtirish va iqtisodiy samaradorlikni oshirish bo’yicha bir qator vazifalar mavjud bo’lib, ularni amalga oshirish uchun quyidagilarga e’tibor berish maqsadga muvofiq bo’ladi:
1. Xo’jalikdagi erishilgan iqtisodiy samaradorlikni mustaxkamlash, uni pasayishiga yo’l qo’ymaslik, aksincha uni yanada oshirish chora-tadbirlarini ko’rish kerak.
2. Xo’jalikda majud ishlab chiqarish resurslaridan samarali foydalanish asosida ishlab chiqarishga yangi kam xarajatli texnolagiyalarni joriy etish va uni samaradorligini oshirish.
3. Fermer xo’jaligida xorijiy investisiyalarni jalb etish asosida fermer xo’jaligini ko’p tarmoqli baquvvat xo’jalik shakliga aylantirish. Jumladan xo’jalikda qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash, issiqxonalarni tashkil etish, chorvachilikni rivojlantirish bo’yicha keng qamrovli ishlarni olib borish zarur.
4. Xo’jalikda xodimlarni kasbiy tayyorgarliklarini va ma’lumotini oshirishga etiborni kuchaytirish lozim. Undan tashqari xo’jalikda band bo’lgan xodimlarning, ayniqsa xodimlarning bir-biriga yaqin bo’lgan kamida 4-6 ta kasbiy tayyorgarlikni egallashlarini ta’minlash talab qilinadi.
5. Xo’jalik a’zolarining nafaqat texnik-texnologik soxalardagi balki iqtisodiy va huquqiy bilimlarini va amaliy ko’nikmalarini mustaxkamlashga ham erishish kerak. Bu soxada joylarda maqsadli o’qishlarni va seminarlarni muntazam va samarali tashkil etilishi ham yaxshi natija berishi mumkin.
6. Fermer xo’jaligida iloji boricha ma’muriy farmoish usullaridan kamroq foydalanib, iqtisodiy usullarni keng qo’llanilishiga yetarlicha shart-sharoitlarni yaratish zarur. Bu fermer xo’jaligiga istiqbolda bozor mexanizmi talablariga to’la amal qilishga mustahkam zamin tayyorlaydi.
7. Fermer xo’jaligida mehnat resurslaridan samarali foydalanish uchun quyidagilarga e’tibor qaratish lozim.

• 
  fermer xujaligining rivojlanishini e’tiborga olgan holda qo’shimcha ish joylarini tashkil etish;
  
• 
  fermer xujaligining ishlab chiqarish tarkibini takomillashtirish va moddiy-texnika ta’minotini yuksaltirish;
  
• 
  fermer xo’jaligiga yangi texnikalarni, samarali texnologiyalarni izchillik bilan tatbiq etish;
  
• 
  fermer xujaligida tadbirkorlik shakllarini rivojlantirish;
  
• 
  mehnatni tashkil etishning samarali turlarini tashkil etish va rivojlantirish;
  
• 
  kadrlarni tayyorlash, malakalarini oshirish, ularni moddiy, ma’naviy rag’batlantirishni takomillashtirish va boshqalar.
  

Bizni fikrimizcha, xo’jalikni uzoq muddatga belgilangan istiqbolli dasturni ishlab chiqib yuqorida ko’rsatilgan barcha ishlarni uni asosida amalga oshirilishi yaxshi samara berishi mumkin.