Agrosanoat majmuasi potensiali Rej

2 – bo`g`in –agrosanoat majmuasining asosiy tarmog`i hisoblangan qishloq 
xo`jaligidan tashkil topadi. U tarkiban o`simlikchilik, bog`dorchilik va chorvachilik 
tarmoqlaridan tashkil topadi. Uning barcha tarmoqlari–o`simlikchilik hamda chorvachilik 
tarmoqlarida qayta ishlash sanoat tarmoqlari uchun xomashyolar (paxta xomashyosi, 
boshoqli donlar, kanop, zig`ir, qand lavlagi, jun, teri, kunjut, uzum, go`sht sut) aholi 
iste'moli uchun esa go`sht, sut, sabzavot, poliz, meva mahsulotlari yyetishtiriladi.
Bu bog`inda 2010 yilning 1 yanvariga 107 ta shirkat, 803 mingga yaqin mustaqil 
fermer, 100 taga yaqin davlat xo`jaliklari, 4,5 mln. ga yaqin oilaviy-dehqon xo`jaligi 
hamda xo`jalik hisobidagi 18 ta korxona, 24 ta byudjet tashkiloti va investitsion 
mablag`lardan moliyalashtiriladigan 1 ta tashkilot faoliy1[8]at ko`rsatmoqda. Qishloq 
xo`jaligidagi barcha xo`jaliklar 2009 yili 7.3 mln.tonna don mahsulotlari yetishtirishga 
erishdilar. Shundan 72,3 foizi yirik tovar ishlab chiqaruvchi hisoblangan shirkat hamda 
davlat xo`jaliklari hissasiga, 78,9 foizi fermer xo`jaliklari va 12,8 foizi oilaviy-dehqon 
xo`jaliklari ulushiga to`g`ri keladi. Shu yil barcha xo`jaliklar 1568 ming tonna kartoshka, 
5441,3ming tonna sabzovot mahsulotlari yetishtirganlar. Shu yili yyetishtirilgan
qishloq xo`jaligi mahsulotlarining 38,4 foizi fermer, 52,4 foizi oilaviy-dehqon xo`jaliklari, 
qolgan qismi yirik tovar ishlab chiqaruvchilar zimmasiga to`g`ri keladi. 
Paxta xomashyosini yetishtirish bilan asosan yirik tovar ishlab chiqaruvchi 
hisoblangan fermer va davlat xo`jaliklari shug`ullanmoqdalar. Chunki ular shu sohaga 
ixtisoslashgan.
Qishloq xo`jaligi agrosanoat majmuasining asosiy, ya'ni markaziy bo`g`ini 
hisoblanadi. Uning barqaror rivojlanishi ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaruvchi, 
qishloq xo`jaligiga xizmat ko`rsatuvchi, yyetishtirilgan qishloq xo`jalik mahsulotlarini 
qayta ishlovchi, saqlovchi hamda iste'molchilarga yetkazib beruvchi barcha tarmoqlar 
faoliyatiga bog`liq. Chunonchi, ular qishloq xo`jalik korxonalarini talab etilgan barcha 
turdagi texnikalar, kimyoviy vositalar, yoqilg`i-yonilg`i, qurilish materiallari, stanoklar 

---

bilan o`z vaqtida ta'minlab, mavjud qishloq xo`jalik texnikalarini arzon va sifatli ta'mirlab, 
tarmoqning rivojlanishini ta'minlaydigan xizmatlarni ko`rsatib, unda yyetishtirilgan 
mahsulotlarni yig`ib-terib, qayta ishlab, iste'molchilarga sifatli holda yetkazib bersalar, 
qishloq xo`jaligining rivojlanishiga katta hissa qo`shgan bo`ladilar. Qishloq xo`jaligi 
rivojlanishi natijasida majmua tarkibidagi tarmoqlarning ham yuksalishi ta'minlanadi. 
Masalan, tarmoqning ko`lami kengaysa, ishlab chiqarish vositalariga bo`lgan talab ortadi. 
Bu talabni qondirish uchun sanoat tarmoqlari intensiv faoliyat ko`rsatish bilan hajman 
kengayishga ham erishishlari lozim. Tarmoqda qishloq xo`jalik mahsulotlari hajmining 
barqaror ravishda o`sishi ularni qayta ishlovchi tarmoqlar samarali faoliyat ko`rsatishini 
talab etadi. Demak, agrosanoat majmuasi tarkibidagi barcha tarmoqlar qishloq xo`jaligi 
bilan bevosita bog`liq. Shuning uchun respublika qishloq xo`jaligini maqsadga muvofiq 
tashkil etish va zamon talabi asosida boshqarishga alohida e'tibor berish lozim. Bu 
muammoni hal etishda tarmoqning maqsad va vazifalaridan kelib chiqish zarur. Tarmoqni 
tashkil etish va boshqarish bilan Respublika qishloq va suv xo`jaligi vazirligi 
shug`ullanmoqda.
Uning tarkibida: 
o qishloq xo`jalik ishlab chiqarishi; 
o suv xo`jaligi tarmoqlari; 
o o`rmon xo`jaligi tarmoqlari mujassamlashgan. 
Vazirlikning maqsadi va faoliyat ko`rsatish yo`nalishlari qilib O`zekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkasmasi tomonidan quyidagilar belgilangan: 
o qishloq va suv xo`jaligi bo`yicha ilm-fanning barcha yo`nalishlarini jahon 
andozalariga moslashtirgan holda rivojlantirish; 
o fan-texnika taraqqiyotini e'tiborga olgan holda yagona fan-texnika siyosatini va 
monitoringini amalga oshirish; 
o seleksiya, urug`chilik va naslchilik bilan shug`ullanadigan fanlarni tartibga solish 
hamda rivojlantirish; 
o qishloq va suv xo`jaligida amalga oshirilayotgan agrar-iqtisodiy islohotlarni 
chuqurlashtirish jarayonini tartibga solish, uning monitoringini amalga oshirish 
o dehqonchilik, chorvachilik tizimlarini takomillashtirish, rivojlantirish, ularning 
hayotga tatbiq etilishini ta'minlaydigan mashinalar tizimini, texnologiyalarni barpo etish; 

---

o erkin bozor talabini e'tiborga olgan holda ekinlarni almashlab ekish siyosatini 
amalga oshirish, uni ta'minlaydigan darajada ekinlarni maqsadga muvofiq joylashtirishga 
erishish hamda monitoringini bajarish; 
o naslchilikni, urug`chilikni tashkil etish; 
o chorvachilik uchun barcha servis xizmatlarini tashkil etish, ularning amalga 
oshirilishini ta'minlash; 
o davlat suv kadastrini yuritish, suv resurslaridan samarali foydalanishni ta'minlash, 
suv xo`jaligi ob'ektlaridan to`liq foydalanish, yerlarning meliorativ holatini yaxshilashga 
oid tadbirlarni amalga oshirish; 
o o`rmon xo`jaligini rivojlantirish, o`rmonlarni nazorat qilish va ulardan samarali 
foydalanish; 
o tarmoq talabini qondiradigan kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini 
oshirish, ularni oqilona, samarali rag`batlantirish va boshqalar. 
Bu sohada mamlakat yalpi ichki mahsulotining 19 foiziga yaqini yaratilmoqda.