Agrotexnologiyalar instituti elektr energiyasi va nasos stansiyalaridan foydalanish kafedrasi

6.3. Parabolalik hajmiy konsentrator 
 
Ikki yо‘nalishda energiyani konsentratsiyalash hajmiy doiraviy konsentratorlar bilan 
ta’minlanadi. Bunday hollarda ikki о‘lchovli quyoshga oriyentirlash tizimlardan, xuddi 
astronomik teleskoplarga о‘xshab, foydalaniladi. Parabolalik shakldagi konsentratorlar eng 
yaxshi fokuslashni ta’minlaydi (6.5-A rasm). 
Hajmiy konsentratorning energetik parametrlar bir о‘lchovli konsentratorga о‘xshab 
(6.1)-(6.2) formulalar bо‘yicha aniqlanadi. Qabul qilgichning mumkin bо‘lgan temperatura, 
γ→0, β→π/2 bо‘lganda va θ ni (2θ/sinβ) ga almashtirib, (6.4) formulalar bо‘yicha 
hisoblanadi: 

k


S sin 
2 


1/ 4
T
n max 

k k


4


. 
(6.8) 
10000 
1000 
100 
1 
2 
3 
10 
1 
Qabul qilgichning temperaturasi 
Konse
ntra
tsi
ya
lash
ko
eff
itsi
ye
nti
0
2
0
0
4
0
0
6
0
0
8
0
0
1
0
0
0
1
2
0
0
1
4
0
0

---

47 
6.5-Rasm Parabolali hajmiy konsentrator (A), konsentratorli kollektorlar (B): 
a-parabolali; b-trapetsiyali; v-spiralli; 1-kо‘zgu, qaytarish yuza; 2-issiqlik qabul qilgich, 
kollektor quvuri 
Konsentratorlarni va kuzatish tizimlarini yuqori aniqlik bilan ishlab chiqarish 
hisobidan yuqori darajali X>10 konsentratsiyasi ta’minlanadi, shu bilan issiqlik qabul 
qilgichning katta temperaturasi erishiladi. Konsentratorning fokusida qabul qilgichning 
temperaturasi 3000 
o
S gacha erishish mumkin. Odatda doiraviy konsentratrlar, о‘lchamlarga 
bog‘liq bо‘lgan holda, fokusda qizdirish temperaturasini 1000...2500 
o
S gacha beradi. 
Ularning asosda quyosh uchoqlar (pech) ishlaydi; turli xil materiallarga termik ishlov berish; 
qiyin eriydigan sof qotishmalarni, metall keramik, kukunli va yarim о‘tkazgichli birikmalarni 
iishlab chiqarish; fazaviy о‘tishlarda yuqori temperaturali jarayonlarni va issiqlik zarbalarni 
tadqiq qilish uchun keng foydalaniladi.