Agrotexnologiyalar instituti elektr energiyasi va nasos stansiyalaridan foydalanish kafedrasi

Nazorat savollari: 
1. Quyosh nurlanish energiyani fotoelektr о‘zgartiruvchilarini tushuntiring? 
2.Fotoelektrik o’zgartirgichlarni ishlash prinsipini tushuntring? 
3. Individual uy uchun QFTning tuzilmali sxemasini tushuntring? 
4. Shahar tarmog‘iga doimo qushilgan quyosh fotoelektr tzimining tuzilma sxemasini 
tushuntring? 

---

43 
а) 
б) 
в) 
6-MА’RUZA: Yuqori temperaturali quyosh qurilmalari 
REJА: 
6.1. Quyosh energiya konsentratorlari 
6.2. Parabolalik konsentratorli kollektor 
6.3. Parabolalik hajmiy konsentrator 
6.4. Quyoshni kuzatmaydigan tarkibiy konsentratorlar 
6.5. Quyosh uchoqlar 
6.6. Quyosh elektr stansiyalar 
6.1. Quyosh energiya konsentratorlari 
 
Kо‘p hollarda quyosh energiyasidan foydalanish imkoniyatlarni tadbiq etishda ancha 
yuqori temperaturalar talab etiladi. Yuqori temperaturalarni hosil qilish uchun quyosh 
nurlanish energiyani konsentratsiyalash (tо‘plash) zaruriyati tug‘iladi. Quyosh nurlanishni 
konsentratsiyalash usuli optik konsentratorli tizimlar yordamida amalga oshiriladi. 
Konsentrator – quyosh nurlanishni tо‘plovchi va issiqlik qabul qilgichga yо‘naltiruvchi 
kо‘zguli optik tizimidir. 
Issiqlik qabul qilgich – quyosh nurlanishni yutadi va boshqa energiya turiga 
о‘zgartiradi. 
Oriyentirlash tizimi – konsentratorni tо‘g‘ri quyosh radiatsiyaga yо‘naltirish, ya’ni 
Quyoshni kuzatishni ta’minlaydigan qurilmalar tizimi. 
Konsentratsiyalovchi qurilmalarning turlari juda kо‘p bо‘lib, ularni quyidagi turlariga 
ajratish mumkin (6.1-rasm): 
1) yassi kо‘zguli; 
2) parabolali-silindrik, silindrik qaytargichlar; 
3) parabolali, dumaloq sferik qaytargichlar; 
4) silindrik Frenel linzalar; 
5) sferik Frenel linzalar. 
е) 
6.1-Rasm: Turli xil konsentratorlarning kо‘ndalang kesim sxemalari: 
a-yassi; b-konussimon; v-parabolali; g-parabolali ikkilamchi 
qaytargich bilan; d-Frenel konsentrator; ye-Frenel linza 
г) 
д) 

---

44 
Konsentratsiyalovchi tizimlarning afzalligi - yuqori temperaturalarni hosil qilish 
imkoniyatidir. Ularning kamchiligi esa – murakkab kuzatish tizimlar va yuqori narx. 
Amalda konsentratorlardan foydalanish imkoniyati va samaradorligi texnik va iqtisodiy 
faktorlar bilan belgilanadi: 
a) 200 
o
S dan ortiq temperaturali issiqlik tashuvchisini hosil qilish va uni turli xil texnologik 
jarayonlarda foydalanish imkoniyatini beradi; 
b) Quyoshga yо‘naltirish tizimlaridan foydalanish zaruriyati; 
v) yuqori narx.