Айдарбек тулепов ислом


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

Айдарбек Тулепов. 
Ислом ва ацидапараст оцимлар
Б еш и н чи дан , К ур ъон н и таф сир к,илиш фак,ат 
и м о м га х осд и р . 
]
Ш унинг учун ш иалар им ом и суннийлар им ом и
(халифаси)дан фаркди уларок, биринчи муаллим, гайбни 
билувчи, Пайгамбар билимларининг меросхури булган 
зот хисобланади. Сафо З аби хулло21 айтишича, А ли
зохирий ва ботиний (ички) билимларни Пайгамбардан 
урганди. Ушбу кобилият ундан кейин унинг авлодларига 
утди. Имомларнинг хар бири уз замонида ахолини уз 
илмларидан хабардор к,илиб келганлар. Шунинг учун 
шиалар, имомлардан ривоят к,илинмаган хдцисларни 
к,абул к,илмайдилар.
Шиаларга, айник,са, жаъфария мазхабига хос булган 
бир кдтор хусусиятлар куйидагилардир:
1) имомат - давлат боищарувини имомларга хос деб 
ишониш;
2) Куръонни ва ундан кейин уз имомлари томонидан 
ривоят к,илинган хадисларни асосий манба сифатида 
к,абул к,илиб, ижмоъ ва к,иёсни рад этиш;
3) айрим намозларни бир вакдда кушиб ук,иш;
4) тахорат к,илишда оёк,ларни ювмасдан унга масх 
тортиш;
5) вак,тинча никохни к,онуний деб билиш (Эрон 
Ислом Республикаси Фук;аролик к,онунининг 6-булим 
1075-1077-м оддаларида вак,тинча н и кох «Н и к ох и
м унхатиъ» номи билан к,онуний деб хабул к,илинган);
6) тация, яъни хавф ли ж ойларда уз эътикдд ва 
м а зх а б и н и яш ириш ;
21 Сафо Заби^улло 
- «И с л о м маданиятида ак,лий фанлар 
тар и х и » асарининг м уаллиф и.
78


Рофизия тоифаси
7) азон айтишда «аш хдду анна Алиян вали-юллох,» 
(гувох,лик берам ан А л и А ллох,нинг валийси, яъни 
дустидир) иборасини к,ушиб айтиш;
8) насроний ва яхудий аёллар (ах,ли китоб аёллари) 
га уйланишни хдром деб билиш.
Ш унингдек, талок икки оди л киши гувох,лигида 
конуний кучга эга булади; бола бир аёлни бир кеча- 
кундуз ёки кетма-кет 15 марта эмгандагина эмизиш 
хукми жорий булади.
Шиалик окими асосан икки гурухуа булинади: голий 
(куп муболага килувчи) шиалар (гулот) ва муътадил 
шиалар.
Голий шиалар еттинчи асрдан бошлаб А ли (р.а.)ни 
пайгамбарлик ёки худолик даражасига кутарганликлари 
учун голийлар, яъни муболага килувчилар деб аталиб 
келганлар. Улардан бир гуру^и акидасига биноан А ли
(р.а.) пайгамбар булиши керак эди, лекин Жаброил хато 
килиб вах^йни унга эмас, балки хдзрат Мух,аммадга 
оли б борди. Чунки гуроблар (каргалар) бир-бирига 
ухшаганидек, А ли хдм х,азрат Мухдммадга усшарди. Шу 
сабабли улар «гуроби я» деб аталадилар.
Уларнинг яна бир rypyxji А ли (р.а.)ни худолик мако- 
мига кутарадилар. Уларча Худо А ли н и н г вужудига 
кириб, унинг жасади билан бирлашган эди. Уларнинг 
айрим фиркалари акидасига кура гуё х,ар бир и м о м ­
нинг рух,ига улух,ият (худоли к) кирган булиб, ундан 
бошкасига х,ам утади.
Н и зори й и см о и ли й ла р и м о м н и П айгам бардан 
устунрок куядилар. Негаки, уларнинг акидасига кура 
имомат бир улмас ва доимий асл (асос)дан иборатдир.
79



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling