Айдарбек тулепов ислом


Ислом динидаги ацидавий йуналишлар


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

Ислом динидаги ацидавий йуналишлар
13. Кабира эгалари дузахда абадий колурлар.
14. Шафоат факат яхш и одам ларга нисбатан 
килинур. Гунох,корларни х,еч ким ш афоат этмас.
15. Жаннат билан дузах х,ануз яратилмаган.
16. К,абрдаги азоб ёки рох,ат, киёмат тарозуси, 
Иулсирот, Хавзи Кавсар кабиларнинг хдммаси йук, 
нарса.
17. Авлиёларда х,еч кандай каромат булмайди.
18. Мукаллид (имонига далил келтира олмайдиган,
1
к1 кин м усул м о н м ан деб ю рувчи од ам )н и н г и м они
Кабул килинм айди.
5икр этилган нукталардан куриниб турибдики, 
мУ'ьтазила фиркаси бизнинг мотуридия акидамизга 
чплоф равишда алох,ида назарияга эга булганлар.
1
1
о
1
ик ва калтис жойи шундаки, юкорида айтиб угил- 
i.it 
1
лардан аклли, зиёлилар, х,атто уламолар х,ам чалгиб 
кс | ишлари х,еч ran эмас. Шунинг учун х,ам узимиз- 
м it in' сунний, х,анафий, мотуридий акидамизга оид 
I птобларни куп мутолаа килиш ва дилга жо этиш энг 
шрурдир.
Ашъария йуналиши
Лшъария таълимотининг асосчиси Абул-Х,асан Али 
мои Исмоил Ашъарий 260/873 йилда Басра шахрида 
т;н»аллуд топган ва 337/935 санада Багдодда вафот этган.
I улик номи Али ибн Исмоил ибн Исх,ок ибн Солим ибн 
Исмоил ибн Абдуллох, ибн аби Бурда ибн аби Мусо 
Ашъарий булиб, машхур сах,оба Абу Мусо Ашъарий (р.а.) 
ниш авлоди хдсобланади.
Имом Ашъарий илк даврда мухдддис ва факихдар- 
имиг мажлисларида катнашар эди. Басра муътази- 
мийлари рах,бари булмиш Абу Али Жубоийдан тах,сил
11


Айдарбек Тулепов. Ислом ва ацидапараст оцимлар
олди хдмда ак,ида илмини урганди. Шунинг учун х,ам у 
муътазилийлар таъсирида усди. Бошкалар билан муно- 
зара ва тортишувларни Абул-Хасан уз зиммасига олар 
эди, чунки Жубоий мунозарада оксар эди. 40 ёшигача 
муътазилийлар фикрида булди. Сунг уз устози билан 
баъзи масалаларда ихтилоф килди. Улардан бири солих, 
ва аслах, масаласидир.
Абул-Хасан Ашъарий устози Жубоийга: «Бири ёшли- 
гида вафот этган, иккинчиси улгайиб солих, киши- 
лардан булган, учинчиси эса кофир булиб дунёдан утган 
уч ака-укаларга кандай хукм киласиз? Агар ёш улгани 
Аллохдан: «Мени нима учун акам манзиласига етгу- 
нимча хдётда колдирмадинг?», - деб сураса, Аллох, унга 
нима деб жавоб беради?» - дея савол берди. Жубоий 
шундай деди: «Аллох,: «Сенинг бошка аканг каби кофир 
булиб утишингни билган эдим. Сенга яхшиси ёшли- 
гингда улганингдир», - деб жавоб беради». Абул-Хасан: 
«Агар учинчиси: «Эй, раббим, нима учун ёшлигимда 
улдирмадинг, мен укам манзиласига рози эдим деса-чи, 
Аллох, унга нима дейди?», - деб сураганида Жубоийнинг 
ранги учиб кетди ва жавоб беришга ожиз колди.
Куп мунозаралардан сунг унинг тафаккурида бир 
катор саволлар уйгонди ва узида сунний йуналишидаги 
олимларнинг фикрларига майл сезди. Шундан сунг 
икки томон далилларини солиштирди. Них,оят, каноат 
х,осил килгач, Басра жоме масжидига чикиб, минбардан 
туриб: «Эй одам лар! Мени билганлар билади, 
билмаганлар билмайди, билмайдиганларга узимни 
таништираман: мен Куръонни яратилган деб, Аллох, 
куз билан курилмайди, ёмон ишларни мен узимча 
(яъни Аллох,нинг иродасисиз) киламан деб гапирар
12



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling