Айдарбек тулепов ислом


А йдарбек Тулепов


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet119/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

211


А йдарбек Тулепов. 
Ислом ва ацидапараст ок,имлар
й и лли к даром адларин ин г беш дан бирини унга 
атайди лар.
Юк,орида зикр этилганлардан шундай хулоса 
чикддики, Огахонийлар мусулмонларнинг энг ишончли 
ак,идаларидан узок,, ислом оламида эътиборсиз, балки 
Гарб мамлакатларининг манфаатлари йулида фаолият 
курсатадиган бир тоифа кишилар булиб, уларнинг 
оёклари каерга етиб борган булса, уша жойда албатта 
фитна-фасод ва нотинчлик содир булади.
Мусулмон биродарлар: 
(«А л -И х в о н ал-м ус- 
ли м и н ») уюшмасининг асосчиси шайх Хдсан Банно 
(1906-1949 й.) К,ох^радан шимоли-гарбда жойлашган 
Мухдммадия шах,рида тугилган. Унинг анъанавий 
диний таълим олиш жараёни отаси шайх Ахдтад Абдур- 
рах,мон Баннодан «м ерос килиб олган» модернизм 
рух,и билан сугорилган карашларнинг таъсири билан 
уйгунлашиб борган.
К,ох,иранинг Дор ал-улум коллежида укиб юрган 
даврида Хасан Банно, Рашид Ридо ва салафия 
хдракатининг тарафдорлари билан дустона муносабат 
боглаган. «Ал-М анар» журналининг доимий мухлиси 
булган Хасан Банно Ж ам оли д д и н Аф гоний ва 
М ухдммад Абду таълим отларининг «реф ор м и зм
рух,и»ни узига сингдириб борган. Ам мо унга Рашид 
Ридонинг «ислом ислох,оти»нинг сиёсий ва ижтимоий 
жихдтлари, «ислом давлати»ни барпо этиш, исломнинг 
м укам м аллиги , гарбийлаш иш нинг хавфига оид 
гоялари кучли таъсир этган.
Бундан таищари, Хасан Баннонинг дунёкарашини 
унинг Мисрдаги «и слом ч и ла р » ташкилотларининг 
(«А х ло к и й таълим ж амияти», «А м р ал-маъруф ва
212


Замонавий ок^млар
нах,ий ал-мункар ж амияти») фаолиятида иштирок 
этиши шакллантирилиб борган, чунки бу жамиятлар 
шахсий маънавий камолотга интилиш ва исломнинг 
ахлок,ий тамойилларини таргиб к,илган.
Узининг тан олишича, суфийлик уни бутунлай узига 
жалб этиб олганига кдрамай, у «мамлакат олдидаги 
бурч - мук,аррар бурч, мукдцдас уруш » эканлигига 
ишонган. Хасан Банно 1927 йил ук;ишни битириб, 
Исмоилиядаги мактаблардан бирида укитувчилик 
килади. И слом га к,айтиш орк,али м усулм он лар
«лета р ги я » ва таназзулдан уйгониш лари мумкин 
деган фикрга амин булган Банно диний тугараклар 
ташкил к,илиб, узини «ислом нин г янгиланиш и»га 
багишлайди. Жозибадор шахе булган Хасан Банно 
диний гайрат билан ишга киришиб, тезда узи атрофида 
тараф дорларини йигди ва (1928 й.) «М у су лм о н
биродарлар» уюшмасини ташкил к,илган.
Сувайш канали худудида Хасан Банно мусулмон 
мамлакатларига Гарбнинг хар кдндай сингиб кири- 
шини, шу жумладан, гарбийлашган миерлик элитанинг 
сиёсий ва ижтимоий-ик,тисодий ривожланишнинг 
гарбий моделларини узлаштиришга уринишларини 
нихоятда хавфли хисоблаган. Рашид Ридо сингари 
Хасан Банно гарбийлаштириш Миср ва бутун ислом 
олами учун тахдид солаётган аксарият сиёсий, ижти­
моий ва ик,тисодий м уам м оларнинг манбаи, шу 
жумладан, сиёсий тарк,ок,лик, ижтимоий тенгсизлик, 
диндан чекиниш ва «гарбий материализм ва секуля- 
ризм хужуми»нинг асосий сабаби эканлиги тугриси- 
даги хулосага келди. У «исломга к,айтишни» инк,ироз 
вазиятидан нажот деб хисоблаган.
213



Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling