Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti
Download 0.67 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mashg`ulotning mavzusi: G`Onalarimiz uchun sovg`aG` Mashg`ulot vazifalari
- Mashg`ulotga tayergarlik.
- Mashg`ulotni yakunlash
- G`BOLALARNI MeXNATDA TARBIYaLASh
|
1 O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIM VAZIRLIGI AJINIYOZ NOMIDAGI NUKUS DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
«Maktabgacha ta`lim» kafedrasi
Bolalar ijodkorligi
Ma`ruza matnlar
NUKUS 2012 yil 2
Mehnat tarbiyasi dasturini amalga oshirish uchun har yildagi ta`lim tarbiyaviy ishlar talablari. RejasiҮ 1. Mustaqil Respublikamiz esh avlodni har tomonlama etuk inson qilib tarbiyalash. 2. Ta`limning maqsadi bog`cha eshidagi bolalarda mehnatga qiziqish uyg`atishda tarbiyachilash.
Bolalar mehnati uchun zarur shart-sharoitni yaratish ish joyi bilan ta`minlash. AdabietlarҮ
Mustaqil Respublikamiz esh avlodni har tomonlama etuk inson qilib tarbiyalash haetda mu ’ xim vazifalardan biri xisoblanadi. Maktabgacha tarbiya eshidagi bolalar marbiyasining mazmuni G`Uchinchi ming yillikning bolasi dasturidaG` har bir esh avlodga aloxida ku ’ satib utilgan. Mexnat faoliyatida va bolalarning mexnat jaraenida tarkib topadigan shaxsiy fazilatlariga qu ’ yladigan talablarning asta-sekin murakkablashib borish masalalariga ham alohida e`tibor haratiladi. erqin kelajakni barpo etadigan kishilar mehnatga muxabbati bilan ajralib turishi kerak. Bolalarda bog`cha eshidanoq oddiy mexnat kunikmalarini kollektivchilik va vatanga tuyg`ilarini shakllantirish bolalarni yaxshilik va dustlikka urgatish maktabdagi mexnatga tayerlash zaru ’ r.
Ta`limning maqsadi bog`cha eshidagi bolalarda mehnatga qiziqish uyg`atishda tarbiyachilarga erdam berishdir. Bolalarda kattalar mexnatiga ijobiy munosabat va qiziqish erta paydo buladi. Bolalar kattalarning mexnatiga, faoliyatiga tezroq urganishni ohlaydilar. Bog`cha eshidagi bolalarga mehnat tarbiyasini berish jaraenida ularga oddiy mehnat kunikmalarini eng oddiy asboblarni ishlatish kunikmalarini urgatib qolmay ayni vaqtda bola qachon zaru ’ r axloqiy sifatlarni: mustaqillik, maqsadga intilish, topshirilgan ish qachon masuliyatni xis qilish maqsadga erishish uchun qat`iyatlilik tengdoshlariga xushmomalalik va hokazolarni singdirish ham muximdir.
Mexnatsevarlikni mexnatga qiziqishni tarbiyalashda bolaning uz faoliyati natijasidan yaxlit masuliyatidan va unga berilgan baxodan mamnun bulishi muxim ahamiyatga ega. Mexnat talimini tanlashda bolalarning qiziqishini, ularning foydali mexnat haqidagi tasavvurini xisobga olishi kerak. Mexnat tarbiyasi esh avlodni barkamol inson bilib tarbiyalashning muxim tomonlarining biridir. Bolalar bog`chasidagi mexnat tarbiyasi bolalarni kattalar mexnati bilan tanishtirish, onalarning uzlarining qullaridan keladigan mehnati faoliyatiga jalb qilishdan iboratdir. Bolaning mehnat haqidagi tasavvurini faqat asta-sekin katta odamning uz haqidagi tasavvuriga yaqinlashib boradi. Mehnat turini tanlashda ishning kupchilik bulib bajaradigan shaklini tanlash lozim. Kupchilik bulib qilinadigan mehnat kuproq tarbiyaviy ahamiyatga ega. Bolalarning uz oldiga maqsad ishni uzaro taqsimlashi ish jaraenida uzaro erdam shakllarini belgilashi hamda har bir bola uz vazifasini samimiy va vijdonan bajarishi muximdir. Mana shunday yulga quyilgan mehnat juda katta ahamiyatga ega. Bolalarda haetiy tashkilotchilik malakalarini rivojlantiradi, ongli intizomga urgatadi. Qyushqoqlik bilan tashkil etilgan mehnat shuningdek bolaning uz kuchiga tug`ri baho berishiga ham erdam beradi. Bolalar bog`chasidagi mehnat tarbiyasining zamon talablari asosida olib borilishi hozirgi kun tartibida turgan dolzarb muammolardandir. Bolalar mehnati ularga haetiy 3 tajriba, tu ’ shunchalar berish va bolalarning ijodkorilgiga asoslangan faoliyatning muhim vositasi hisobalanadi. Aynihsa, axlohiy tarbiya berishda uning ahamiyati kattadir. Birgalikda mehnat qilish jaraenida bolalarda uzaro erdamlashish kabi jamoatchilikning dastlabki kunikmalari hosil buladi. Shu ’ ningdek ularda intizom, mustaqillik, tashabbskorlik, uiyinchiliklarni engish, sabr-tohatlilik, ishni yaxshilab bajarish kabi xislatlar tarbiyalanadi. Bolalar mehnatining kattalar mehnatiga nisbatan uziga xosligi shundaki, unda mehnatning samarali natijasi darhol namoen bulavermaydi. Dastlabki boshichlarida bolalar mehnati kuproq uyin shaklida tashkil etiladi. Kichik maktab eshidagi bolalarning mehnat faoliyati cheklangan bulib, asosan uz-uziga xizmat kursatish mehnatidan iboratdir. Kattaroq bolalar mehnatiga ham uyin elementlari kiritiladi. Masalan: ө-ү eshdagi bolalar maydonchani tozalashga erdamlashadilar, xazonlarni supurub, tozalaydilar, mayda toshlarni terib, zambilchalarga tashiydilar. Mehnat davomida biror uyinchog` yasash va u bilan uynasa ham buladi. Shunga qaramasdan mehnatni har gal uyinga aylantiraverish ham tug`ri emas. Bolalarning mehnati ularning eshiga kura asta-sekin uy vazifasi, mazmuni va uziga xos tashkiliy shakllarga ega bulib boradi. Xar bir bola qiziqadigan va umumiy maqsadlarini xal etishga mu ’ ayyan natijalarga erishishga yunaltirilgan jamoa mexnati katta tarbiyaviy axamiyatga egadir. Tarbiyachi bolalarga boshchilik qilib, gu ’ ru ’ xdagi barcha bolalar u ’
’ miy bir ishni bajarishlari kerak bulsa, shu ’ gu
’ ruxni bir necha kichik gu ’ ru
hlarga bulib xar bir gu ’ ruxshaga ishning ma`lum bir qismi topshiriladi. Masalan: bir gu ’ rux
bolalar bog`cha maydonchasini si ’ pi ’ rib sidirishda qatnashsa boshqalari mevali daraxtlar tagini yumshatadilar. Ishni avval tu ’ gatgan gu ’ ru ’ h bolalari bog`shalarga erdam berishlari mu ’ mkin. Mexnatni bu ’ nday taqsimlash kuproq katta gu ’ ru ’ xga xosdir. Birgalikda bajarilgan ishlar tu ’ gagach, xar bir bolani eki gu ’ ru ’ xlarning mexnatini baxolash, kim kuproq ish bajarganini, kim uz ishini yaxshi va tez tamomlaganini urtoqlariga erdamlashganini eki faqat bu ’ yruq berib, xech narsa qilmaganini, dangasalik qilish uzini panaga olganini qayd etib utish maqsadga mu ’ vofiqdir. Bolalarga dastlabki tu ’ shu ’ nchalar beriladigan va ularga yangi bilim berishga asoslangan, ba`zi bir mehnat turlarini mashg`ulotlarda bajarish kuzda tutiladi. Bu kuproq tabiat quynida bajaradigan mehnatga oiddir. Masalan: piez ekish, daraxtlarning tagini yumshatish kabi ishlar shular jumlasidandir. Ayrim xollarda kup topshiriqlar mashg`ulotlardan tashqari vaqtlarda xam rejalashtiriladi. Masalan: xujalik ishlaridan xonasini yig`ishtirish qug`irchoqlarning kiyimlarini yuvish jaraenida tarbiyachining jiddiy e`tibori va rahbarligi talab etiladi. Bolalar mehnati uchun zarur shart-sharoitni yaratish ish joyi bilan ta`minlash, kundalik rejimdan vaqt ajratish, bolalarning imkoniyatlariga va ularning kuchiga tug`ri keladigan asbob-anjomlar tanlay bilish, bu asbob-anjomlarni bolalar uchun qulay erga joylashtirish barcha gigiena talablariga amal qilish tozalik sof havo, binoning tug`ri eritilishi. Mehnat topshiriqlari har bir bolaning eshiga tug`ri kelishi, bajarish muddatining tug`ri taqsimlanishi mehnat qilaetganda qomatni tug`ri tutishga e`tiborni qaratish. Yangi dasturda kursatilganidek, bolalarga beriladigan mehnat tarbiyasi bolani urab turgan muhit asosida tashkil etilishi muhim ahamiyatga egadir. Bu urinda milliy kashtachilik, misgarlik uymakorlik va shu kabi xalq hunarmandchiligi va turli kasblar bilan tanishtirish, ma`lumki mehnat tarbiyasi ayrim hollarda mujassam mashg`ulotlar tarzida eki kundalik haet jaraenida amalga oshirilib boriladi. Mujassam mashg`ulotlar
4 bolalarning mehnat tarbiyasi yuzasidan olgan bilim va malakalariga xaetiy tajribaliriga asoslangan, holda tashkil etiladi va utkaziladi. Mashg`ulotlarni rejalashtirish va uni olib borishda ta`limning eng muhim vazifalaridan bulgan aqliy faollik mustaqil fikr yuritish, tashabbuskorlik, egallangan bilim va hosil qilingan malakalardan bolalar uz ishlari jaraenida samarali foydalana olishlari lozimligi tarbiyachining doimo diqqat e`tiborida bulishi lozim. Agar bolalar tarbiyachining kursatmalarini tushunmasdan hissietsiz mexanik ravishda bajarishga odatlanib qolsalar, u holda bunday ta`lim-tarbiya bolaning usishiga har tomonlama salbiy ta`sir kursa-tishini unutmaslik kerak. Bolalarning uylashlari, eslariga tushirishlari, taqqoslashlari jonli hissiy nutqlari orqali uz kuzatishlari haqida hikoya qilib berishlari juda muhimdir. £uyida taxminiy mujassam mashg`ulotlardan namunalar keltiramiz: Mashg`ulotning mavzusi: G`Onalarimiz uchun sovg`aG` Mashg`ulot vazifalari: Bolalarda bayram kayfiyatini uyg`otish, bayram arafasida uz qullari bilan sovg`a yasash, ularni uz onalariga taqdim etishni taklif qilish, kerakli materiallar va qaychidan tug`ri foydalanish yuzasidan texnik malakalariga urgatish. Mashg`ulotga tayergarlik. Bolalarga G`ONAMLARNING BAYRAMIG` she`rini ed oldirish, chinnigul haqida suhbat utkazish.
Rangli kog`oz, karton, sim, elim, uchirg`ich, pukak bulagi, rangli mato, ip, qaychi, g`ijim qog`oz va h.k.
Mashg`ulotni boshida tarbiyachi quyidagi she`rni uqib beradi: £uesh kulib boqqan kun, Bahor tanga - eqqan kun,
Sakkizinchi mart bugun, Onalarning bayramiƏ Tarbiyachi: G`Bolalar, she`rimiz nima haqida ekanO`G` - tug`ri (tarbiyachi bahor fasli, h mart xaqida kirish suhbati utkazilaetganda Bilmasvoy kirib keladi. Tarbiyachi: Ie, bolalar qaranglar guruhimizga Bilmasvoy mehmon bulib kelibdiƏ /Bilmasvoy hamma bilan salomlashadi/ Bilmasvoy nega hafa kurinasan. Kim xafa qildi seniO` Bilmasvoy: Meni hech kim xafa qilgani yuq, yaqinda h mart, onala-rimizning bayrami ekan. Hamma urtoqlarim onalariga, opalariga sovg`a tayerlashayapti, men ham sovg`a tayerlab onamga taqdim etishni xohlayman. Lekin hech narsa yasashni bilmayman. Men sizlardan erdam surab keldim. Tarbiyachi: Bilmasvoy, bizning guruhga juda tug`ri kelibsan. Biz ham sovg`a yasamoqchi bulib turgandik. Yaxshisi, sen mana bu joyga utir-ginda /joy kursatiladi/, barchangiz mening gapimga diqqat bilan quloq soling va kuzatib turing, men sizlarga chinnigulni qanday yasash kerakligini kursataman. Buning uchun avval, mana bu chiqim qog`ozlardan, bir necha doirachalarni qirqib olamiz va shu doirachalarning chetlarini uchburchak qilib qirqamie. Bu gulning kunguralari buladi. Endi sim olib doirachalar urtasidan utkazamiz. uchini qayirib quyamiz. Yashil rangdagi g`ijim qog`ozdan olib tasma qirqamiz, uni gul asosidan mana bunday qilib simga aylantirib urab uchini elimlaymiz,
5 qolgan qog`oz tasmasi bilan simni urab chiqamiz. Oxirini esa elimlab quyamiz. Endi yashil rangdagi qog`ozdan olib, uni qat-qat qilib urtasidan teng buklab barg tasvirini qirqib olamiz va gulning bandiga epishtiramiz. Mana gulimiz ham tayer buldi. Qaranglar, bolalar, gul eqdimiO` Bilmasvoy sengachiO` Tarbiyachi bolalarning ishlarini kuzatadi va erdam beradi. Mashg`ulotni yakunlash: Tarbiyachi bolalar ishlarini birgalikda muhokama qiladi, sung Bilmasvoyning bajargan ishini alohida baholaydi. Qaranglar, bolalar, Bilmasvoy ham sizlarnikiga uxshatib juda chiroyli gul yasadi. Bilmasvoy onasini juda yaxshi kurar ekan. Bolalar, hammamiz onajonlarimizni yaxshi kuramiz-aO` Bu gullarimizni bayram kuni ularga sovg`a qilamiz. Mavzu Qg`. G`BOLALARNI MeXNATDA TARBIYaLASh BOLALAR MeXNATINIING TURLARI VA UNI TAShKIL ETISh FORMALARIG` RejasiҮ ə . Bolalar mexnatini tashkil qilishniing eng murakkab formasini tashkil etish. g`. Bolalarda mexnatga qiziqish, mexnat qilish ishtieqi, mexnatning quvonch baxsh eitishi xaqida tug`ri tasavvur rivojlantirish. q. Mexnat tarbiyasi bolalarni kommunistik ruxda tarbiyalashning muxim vaziyfalari. AdabietlarҮ Mexnat tarbiyasi bolalarni kommunistik ruxda tarbiyalashning muxim tomonlari-dan biridir.Bolalar bog`chasidagi mexnat tarbiyasi bolalarni kattalar mexnati bilan tanishtirish, bolalarni uzlariniing qullaridan keladigan mexnat faoliyatiga jalb qilishdan iborat. Bolalarni kattalar mexnati bilan tanishtirish jaraenida tarbiyachi ularda mexnatga ijobiy munosabat, uning natijalariga extietkorona munosabatda bulish xissini tarbiyalaydi, kattalarga qo`llaridan kelgancha erdam ko`rsatishga intilishni uyg`otadi.
Mexnatni tashkil etishda tarbiyachi xar bir esh guruxidagi bolalarning mexnat faoliyati mazmunini belgilovchi MTMda tarbiya dasturig amal qilinadi. MTM da mexnatning asosiy turlari maishiy-xujalik mexnati, tabiatdagi mexnat, qul mexnati bulib, 6 uni tashkil etish formalari topshiriq, navbatchilik, bolalarning kollektiv mexnati xisoblanadi. Topshiriqlardan MTMning barcha guruxlarida keng foydalaniladi, ammo kichik guruxlarda ular bolalar mexnatini tashkil qilishning asosiy formasi xisoblanadi. Kichkintoylar bilan mexnat tarbiyasi buyicha ish olib boraetganda nima uchun ishni bola tarbiyais bilan birgalikda bajaradigan individual topshiriqlardan boshlash va bir oz muddatdan keyingina boshqa formalarga utish lozimligini tarbiyachi yaxshi bilishi kerak. Psixologik xususiyatlariga kura kichik guruxlarning bolalari uz xarakatlarida etarlicha mustaqil emaslar, ular taqlidga juda moyil buladilar, uzlariniing xatti-xarakatlarini urtoqlariniki bilan muvofiqlashtira olmaydilar xam da kollektiv uchun zarur bulgan tezlikda ishlolmaydilar, ular kup chalg`iydilar, boshlagan ishni oxiriga etkazmaydilar. Chunki bu eshda bolalarni natija unchalik qiziqtirmaydi, ularni xarakat jaraenining uzigina jalb qiladi (ular natijaga erishish uchun zarur bulgan kunikma va malakaga ega emaslar). Shuning uchun faqat ikkinchi kichik guruxda yilning ikkinchi yarmidan boshlab, bolalar ayrim mexnat tajribasiga ega bulgandan keyin, tarbiyachilar guruxiy topshiriqlardan foydalanadilar.Bu eshdagi bolalarni mexnatda birlashtirishniing asosiy formasi enma-en mexnat bulib, unda bir bola mustaqil ishlaydi va tarbiyachi olidida uz ishi uchun javob beradi, bu ishda bolda kollektiv ish uchun zarur bulgan kunikma va malalkalarni mashq qiladi.
Yil oxirida ikkinchi kichik gurux uchun mustaqillikning ma`lum daraja-sini talab qiladigan muntazam mexnat navbatchilik kiritiladi. (Katta, tayerlov guruxlarida navbachilikning turli formalari keng foydalaniladi). Bolalar mexnatini tashkil qilishniing eng murakkab formasi kollektiv mexnatdir. u bolalar bog`chasining malakalar nisbatan barqaror bula boshlagan, mexnat natijalari esa amaliy va ijtimoiy axamiyatga ega bulgan katta va tayerlov guruxlarida keng qullaniladi. Bu vaqtda bolalar navbatchilikning xar xil turlarida qatnashishda va xilma-xil topshiriqlarni bajarishda etarlicha tajribaga ega buladilar. etilgan imkoniyatlar esa pedagogga mexnat tarbiyasining murakkabroq vazifalarini xal etish sharoitini yaratadi: u bolalarga bulajak ish xaqida kelishib olishini, zarur bulgan tezlikda ishlashni, topshiriqni ma`lum muddatda bajarishni urgatadi. Tarbiyachi katta guruxda bolalarni birlashtirish-ning eng asosiy usullaridan bulgan umumiy mexnat formasidan keng foydalaniladi, chunki bu formada bolalar xamma uchun umumiy topshiriq olishadi va ish oxrida bajarilgan ishga umumiy yakun chiqariladi.
Tayerlov guruxda bolar ish jaraenida bir-birlariga bog`liq bulib bajaradigan birgalikdagi mexnat aloxida axamiyat kasb etadi. Birgalikdagi mexnat pedagogga bolalar urtasidagi muomalaning ijobiy formalani: bir-birlariga xushmuomalalik bilan iltmos qilib murojaat qilish, birgalikda xarakat qilish, bir-birlariga erdam berish xaqida kelishish kunikmasini tarbiyalash imkonini beradi.
Tug`ri tashkil qilingan mexnat va quldan keladigan mexnat bolalarni bir- lashtiriladi, uzaro erdam, intizomlilikni, kuchlarni teng taqsimlash va qiyinchiliklarni engish kunikmasini tarbiyalashga mustaqillik, tashabbuskorlik, ishni yaxshi bajarishga intilish va xamkorlikda ishlash odatini tarbiyalashga erdam beradi.Uylab yullangan quldan keladigan mexnat bolalarning jismoniy rivojlanishiga, organizm umumiy ish qobiliyatining usishiga va chiniqishiga, xarakatlarning aniqlashishi va uyg`unlashuviga erdam beradi. Mexnat jaraenida bolalar zarur malakalarni, shu jumladan, usimlik va jonivorlarni parvarish qilish malakalarini egallaydilar, predmetlar (qalam, bolg`a) bilan
7 baja-riladigan oddiy xarakatlarni uzlashtiradilar, materiallar va ularning xususiyatlarini bilib oladilar. Bolalarda mexnatga qiziqish, mexnat qilish ishtieqi, mexnatning quvonch baxsh eitishi xaqida tug`ri tasavvur tarkib topadi. Keyinchalik mana shu asosda xar bir kishining xalq manfaati uchun mexnat qi-lishi, bu insoniy burch ekanligi xaqidagi tushunsa shakllantiriladi. MTM ning mudirasi mexnat maktabgacha tarbiya eshidagi bolalarni tarbiyalashda qanday muxim axamiyatga ega ekanligini, mexnat (xaqiqat xam xamkorlikdagi intilishlar bilan) bolalarni axloqiy tarbiyalash vositasiga aylanadigan barcha zaruriy sharoitlarni yaratish qanchalik muximligini texnik xodimlarga, ota-onalarga xar doim tushuntira borishi kerak.
Bolalar bog`chasining mexnat jaraeni uchun zarur bulgan barcha jixozlarga javobgar shaxsdir. Bolalar mexnatiga muljallangan materiallar va asbob-uskunalar, birinchi navbatda gigiena talablari, bolalar xaeti xamda sog`ligini muxofaza qilish qoidalariga qat`iy muvofiq kelishi lozim. Bolalarga, ozgina miqdorda bulsa xam, jaroxatlanish xavfini tug`diradigan eki ularning sog`ligiga va jismoniy rivojlanishiga nomufoviq ta`sir kursatuvchi topshiriqlarni berish qat`iy ta`qiqlanadi. Ikkinchidan, bolalar mexnat faoliyatlarida foy-dalanadigan materiallar qayishqoq va ishlov berish oson, instrumentlar esa qulay, bolalarning imkoniyatlariga mos kelishi kerak. Mudira tarbiyachilar bolalarni mexnatga qanday odatlantiraetganlik-larini, bolalarga qanday talablar quyaetganligini, uz tarbiyalanuvchilarini mexnat jaraenida qanday tarbiyalanaetganlini bilishi kerak. Tarbiyachining bolalarga mexnat tarbiyasini berish ishlarini urganishda xilma-xil metodlar: pedagogik jaraenni kuzatish, rejalashtirishni taxlil qilish, bolalar va kattalar suxbatidan foydalanish kerak. Har bir esh guruxida bolalar mexnatini kuzatishda: mexnat faoliyati uchun sharoit yaratilganligiga, mexnatning barcha turlari uchun bolalar eshiga muvofiq keluvchi asbob uskunalar va materiallarning mavjud ekanligiga, inven`tar va materiallarning talabga muvofiq saqlanaetganligiga, bolalar undan mustaqil foydalana olishlarini aniqlashga, shuningdek bolalar mexnatiniing mazmuniga, ularning mexnatga olib kirish sistemasiga, uning davomiyligi va xajmiga, bolalarni mexnatda birlashtirish formalai bolalarni tarbiyalashga oid metod va usullarga, vazifalarning asta-sekin murakkablashtirilib borilishi xamda bolalar mustaqilligiga talablarning oshirilishiga e`tibor berish kerak.
Dasturning bajarilishi ustidan nazorat uquv yili davomida barcha guruxlarda olib borilishi kerak. Kuzatishlarbolalar mexnatining barcha turlarini xamda bolalarni uyushtirishning barcha formalarni qamrab olishlari kerak. Masalan, uz-uziga xizmat qilishda tarbiyaviy jaraen kuzatilar ekan, kichik guruxda bolalar uchun dastlabki mexnat vazifalari kiritilganligini,ularni kichkintoylarqanday uzlashtiraetganligini: urta guruxlarda bu malaklarning mustaxkamlanishiga, uziga-uzi xizmat templairining tezlashishiga e`tiborni: katta guruxda uziga-uzi xizmat jaraenida bolalarning mustaqillagini tekshirish lozim. Maishiy-xujalik mexnati qanday tashkil etilganligi kuzatilar ekan, katta guruxlarda mexnat mazmuniga murakkablashtirishlar kiritilgan eki kiritilmaganligini, bolalar vazifalarni qay darajada taqsimlay olishlarini, bolalar mexnatining natijalari qandayligini: kichik guruxlarda-mexnatning bolalar uchun mosligiga, bolalarni mexnatga undovchi metod va usullarga, bolalarning undan keyingi xatti-xarakatlariga, ularning mexnat faoliyatiga qiziqishlariga e`tibor berish lozim. 8
Bolalarning tabiatdagi mexnatlarini kuzatishda uning bolalar eshiga, maxalliy sharoit va yil fasllariga muvofiqligini aniqlashi zarur.
Bolalarning qul mexnatini tashkil qilish xam jiddiy e`tiborni talab qiladi. Kuzatishlar tarbiyachilar bu mexnatning barcha turlaridan qanday foydalanaetganliklarini: mexnatning qaysi turlari bolalar xaetidan barqaror urin olganligi va qaysilari endi kiritilaetganligini: Bolalar qaysi malakalarni egallab olganliklari eki egallaetganliklarini aniqlashga imkon beradi.
Ikkinchi kichik guruxda navbatchilarning ishi kuzatilar ekan, bolalarni kattalar erdamida xarakat qila olishlariga: mexnatga atrofdagilar erdamisiz mustaqil kirishish ishtieqlariga: urta guruxda bolalarni eslatishlarsiz navbatchilikni boshlash, ma`lum izchillikda ishlash, chalg`imaslik, boshlagan ishni oxiriga etkazish kunikmalariga e`tibor berish: katta va tayerlov guruxlarida vazifalarni mustaqil taqsimlash, barcha zarur xarakatlarni izchil bajarish, ishda gigiena qoidalarining barcha talablariga rioya qilish (navbatchilik oldidan qullarni yuvish, krujka chashkalarni faqat bandidan ushlash va shu kabilar) ga e`tibor berish lozim.
Mexnat tarbiyasi buyicha ishlarni nazorat qilishda guruxlar urtasidagi ketma- ketlikning qaror topganligiga xamda tarbiyachi va boshqa xodimlarning talablaridagi birlikka e`tiborberish kerak.
Mudira kuzatishlar va kuzatishlarning taxlili jaraenida bolalarda mexnat malakalarini shakllantirishga, ularda uz vazifalarini bajarish munosabatini tarbiyalashga e`tibor berish zarurligini: bolalarning kundalik mexnat natijalarini muxokama qilish, uni baxolash zarurligini, aks xolda bolalarda mexnatga qiziqish yuqolishini xar doim eslatib utadi. Mexnatga qiziqish qilinaetgan xar bir ish uchun bolalarni faqat G`BarakallaG` deb maq-tayverilsa yuqoladi.
Tarbiyachi nazaridan qochgan pala-partishlik, xarakat qilish maylining yuqligi, asossiz maqtov mexnatning pedagogik imkoniyatlariga putur etkazadi. Tarbiyachining ishini taxlil qilishda bu jixatlarga e`tibor berish zarur.
Tarbiyachilarning bolalarga mexnat tarbiyasini singdirish ishlarini urganishda turli metodlar: pedagogik jaraenni kuzatish, rejalashtirishni taxlil qilish, bolalar va kattalar bilan suxbatlardan foydalanish muximdir. Download 0.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|