Аксиология – қадриятлар фалсафаси

Миллий қадриятлар тушунчаси

• муайян миллатнинг табиий, тарихий ва ижтимоий ривожланиш жараёнида яратган моддий ва маънавий бойликларигина эмас, балки улар яшаётган ҳудуд маданий-маънавий мерос, миллий маданият, тил, миллий онг, миллат руҳи, тарихи, ўтмиши, турмуши в яшаш тарзи, миллат ҳаётининг тартиб-қоидалари ҳамда улар билан боғлиқ миллий хусусиятлар, жиҳатлар ва бошқаларнинг аҳамиятини ифодалайди.

Миллий қадриятларнинг асосий шакллари

• Миллатнинг генофонди, табиий бетакрорлиги, ўзига хослиги, тарихий ўзгарувчанлиги ва ижтимоий ранг-баранглиги;
• Миллат тарихи, ўтмиши, келажаги ва маънавий мероси;
• миллий ҳудуд, моддий ва маданий яшаш шароитлари, иқтисодий асос ва ижтимоий устқурма билан боғлиқ жиҳатлар;
• Урф-одатлар. Анъаналар, маросимлар, турмуш тарзи ва бошқлардаги миллийлик, улар билан боғлиқ ўзига хос хусусиятлар;
• Миллий тил, миллий маданият ва маънавият, миллат онг ва миллий руҳ, миллий туйғулар ва ғоялар.

моддий ва маънавий қадриятлар

• Инсон кучи, ақяи-закова ти билан яратилган табиат гўзалликлари, архитектура,санъат ва маданият асарлари — моддий,
• Ахлоқ, одоб,билим, илм, малака, иймон, инсоф, эътиқод ва бошқалар маънавий қадриятлар.

Моддий ва маънавий қадриятлар бир-бири билан боғлиқдир

• 1. Инсон яшаб турган моддий муҳит билан боғлиқ бўлган қадриятлар.
• 2. Анъаналар, урф-одатлар ва маросимларда намоёнбўладиган ахлоқий қадриятлар.
• 3. Инсоннинг ақл-идроки ва амалий фаолияти за минида шаклланган
• меҳнат малакалари ва кўникмала ри, билим ва тажрибалари, қобилият ва истеъдодла рида намоён бўладиган қадриятлар
• 4. Одамлар ўртасидаги жамоатчилик, ҳамкорлик,хайрихохлик, ҳамжиҳатликка асосланган муносабат ларда намоён бўлаётган қадриятлар.
• 5. Кишиларнинг ёши, касби, жинси ва ирқий хусу сиятлари билан боғлиқ бўлган қадриятлар.

Инсон қадри

• табиатга, ташқи оламда рўй бераётган жараёнларга нисбатан муносабати, ушбу жараёнлардаги ўрни ва фаолияти;
• турли ирқ, миллат, ижтимоий қатламларга мансуб бўлган, ранг-баранг мақсадлар ва қадриятларга интиладиган кишиларга муносабати;
• ўз-ўзига, оила, турмуш, жамов ва жамиятдаги ўрнига нисбатан муносабати;
• меҳнат, ишлаб чиқариш ва иқтисод борасидаги жараёнларда иштироки, жамиятдаги моддий эҳтиёжларни қондириш ва моддий бойликларни яратиш жараёнига қўшаётган ҳиссаси;
• сиёсий ўзгаришлар, жамиятни демократиялаштиришда қатнашиши, бу жараёнда қандай мақсадларни кўзлаётганлиги;
• жамиятда қарор топган қадриятлар тизими тез ўзгариб кетган ҳозирги даврда қандай позицияни эгаллаши, ўзини қандай тутини, бу жараёнда иштирок этиши билан боғлиқ фаолияти;