«Ақлий ҳужум», «Ролли ўйинлар», «Кластер», «Танқидий тафаккур», «Бумеранг», «Дебатлар», «Таққослаш», «Муаммоли ўқитиш»,

2 o’yin “Do’stingni  top va masalani  yech”

Barcha o’quvchilarga kartochkalar beriladi. Kartochkalarda masala berilganlari yozilgan. Lekin nimani topish kerakligi yozilmasdan boshqa kartochkaga yozilgan. Bola qo’shnisini ya’ni masala shartining davomini topishi kerak va masalani 2 kishi bo’lib hamkorlikda ishlab o’qituvchiga topshirishlari lozim.

3 o’yin “Xatoga yo’l qo’yma”

Doskada quyidagi formulalar yozib qo’yiladi.

1. ²-b²=(a-)(a+)

2. (a+)²= ²+2 b+b²

3. ( +b)²=a²+2a + ²

4. (m- )²=m²-2 m+ ²

5. (5+ )² = + +81

6. 47²-37²=(47- )( +37)

7. ( -3) ( +3)=a²-

8. 61²=360 + +1

O’yin qoidalari: O’qituvchi har 1 komandadan navbat bilan 1 o’qituvchini doskaga chaqiradi. Kvadratcha o’rniga shunday son yoki harfni yozingki, natijada to’g’ri tenglik hosil bo’lsin. Hammasini yozib bo’lgandan keyin formulalarni diqqat bilan tekshirish talab qilinadi.

So’ngra o’ng tomonini yopib qo’yib chap tomonini keltirib chiqarish va aksincha talab qilinadi. Undan keyin esa butunlay formulani yopib qo’yib, uni yozish talab qilinadi.

Topshiriqni to’g’ri bajarsa 5 ball, to’g’ri bajarolmasa 2 ball, tartibni buzganlardan 1 ball ayriladi.

Bu o’yinni 7 sinfda qisqa ko’paytirish formulalarni o’tgandan keyin omil mumkin.

4 o’yin “Loto”

Maxsus konvert ichida kartochkalar to’plami va katta karta solinadi va o’qituvchilarga tarqatiladi. Katta kartada 6 ta to’g’ri to’rtburchak, o’quvchilarda esa shu o’lchovdagi 7-8 ta kartochka beriladi. O’quvchi kichik kartochkadagi misolni yechib javobini chiqaradi va katta kartada turgan son joylashgan to’rtburchak ustini yopadi kichkina kartochkalarning orqa tomonlari birlashganda birinchibor rasm, chizma, yoki harfni ifodalaydi. Agar misollar to’g’ri yechilsa bu yaqqol o’qituvchi tez tekshirib baholashi mumkin.

Misol:

	7,86x-2,86x agar x=0,4	13,56x+6,44x Agar x=0,6
		28,53
	53	7,86x+2,14x Agar x=0,02

7	24	36
2	22,4	12

Bu o’yinni “o’nli kasrlar” mavzusi o’tgandan keyin o’ynash mumkin.

5 o’yin “Eng zo’r hisoblagich” o’yini

O’nli kasrlarni qo’shish, ayirish, ko’paytirish, bo’lim mavzularida o’ynash mumkin. O’qituvchi 1 kun oldin o’quvchilarga og’zaki hisoblashga dior 3-4 ta misollar tuzib kelishni topshiradi.

Darsda sinf 3 komandaga ajratiladi. Har 1 komandadan 1 tadan komandani himoya qiladigan “hisoblagich” tanlab olinadi. Qolgan 2 komanda a’zolari 1 komanda “hisoblagich” ga tuzgan misollarini og’zaki hisoblash uchun taklif qiladilar. Bu o’quvchi bironta xato qilsa, shu komandadan boshqa o’quvchi chiqadi va hokazo.

Har 1 tur uchun “hisoblagich”lar soni kelishib olinadi. Ko’p miqdordagi misolni kam sondagi “hisoblagich” yechgan komanda g’olib hisoblanadi “hisoblagichlar” o’rtasida ham musobaqa o’tkazish mumkin.

8 o’yin “Gul yaprog’i” yoki “Quyosh”

Oddiy kasrlar ustida arifmatik amallar mavzisida o’ynash mumkin. Masalan: guruhlar soniga mos gullar doskaga o’rnatiladi. Gullning bargida yozilgan son va uning yaproqlarida yozilgan sonlar ustida amallarni bajarish kerak. Quyosh rasmda ham shu topshiriqlarni bajarish mumkin. Har chizmada tezroq javobni tezroq olgan guruh g’olib bo’ladi. Hisoblashlarning javoblari doskaga yozib tekshiriladi. Javoblar o’qituvchida oldindan bo’lishi kerak.

6 o’yin “Rassomlar musobaqasi”

Doskada quyidagi nuqtalar koordinatalari yozilgan.

(0;0), (-1;1), (-3;1), (-2;3), (-3;3), (-4;6), (0;8), (2;5), (2;11), (6;10), (3;9), (4;5), (3;0), (2;0), (1;-7), (3;-8), (0;-8), (0;0)

Agar koordinata tekisligida har 1 nuqta oldingi kesma bilan tutashtirilsa, ma’lum chizma hosil bo’ladi.

O’quvchilarga bu o’yin yoqadi. Shu topshiriqni teskarisini ham berish mumkin. O’zimiz biron chizmani chizib, uning koordinatalarini topish so’raladi. Masalan: 6,7-sinfda bu o’yinni qo’llash mumkin. Funksiya, chiziqli funksiya mavzularida.


7 o’yin “Kim chaqqon”

6-sinfda musbat va manfiy sonlar ustida arifmatik amallar mavzusida doir har bir o’quvchi quyidagi birta jadval tayyorlaydi.

	-4	-3	-2	-1	0	1	2	3	4
3					•
2	•
1				•
0			•
-1						•
-2							•
-3		•

O’qtuvchining komandasi bilan o’quvchilar jadvalning har bir qatorida birtadan nuqta qo’yadi. Yonidagi qo’shnisi bilan almashadi. O’qituvchi shu nuqtalarga mos sonlar ustida bir xil biror bir bajarishni talab qiladi. Javobini nuqta joylashgan katakchaga yozadi. 2-3 minutdan keyin jadvallar o’zaro almashadi.

8 o’yin “Matematik rebus”

Chiziqli tenglamalarni yechish mavzusida qo’llash mumkin. Doskada har bir guruh uchun quyidagi chizmalar yozib, yoki osib qo’yiladi.

2	+	x	+	3	=	12
+		-		+		-
2	-	5	+	y	=	1
+		-		-		-
1	-	u	+	1	=	6
=		=		=		=
5	+	6	-	6	=	5

Topshiriq: o’zgaruvchilar o’rniga shunday sonlarni yozingki, ular vertikal bo’yicha ham gorizontal bo’yicha ham yozilgan tenglamalarninf ildizlari bo’lsin. Bunday chizmalarni ko’proq tuzulsa o’quvchilarni hammasini o’yinga jalb qilish imkoniyati tug’iladi. Bunday rebuslarni ko’proq yechgan o’quvchilar va ularning guruhi g’olib hisoblanadi.



10 o’yin “Sonli tegirmon”

Rasional sonlar ustida arifmatik amallar mavzusida doir. Tegirmon aylana, doirachalarida rosional sonlar yozilgan. Bu aylanalarni tutashtiruvchi strelkalar ustida esa amallar ko’rsatilgan. Markazdagi aylanadan boshlab strelka yo’nalishiga qarab amallarni tashqaridagi aylanaga bajarib, pastga turgan aylanalar ichidagi sonlardan birtasini javob tariqasida olish mumkin.

11 o’yin “Zanjir”

Kavadrat tenglamalarni yechish mavzusi bo’yicha. Har bir qatorning o’quvchilari tenglama yoki tengsizlikni yeching topshiriqli kartochkani oladi. Birinchi o’quvchi topshiriqni bajargach, orqasida o’tirgan o’quvchiga uzatadi, bu jarayon oxirgi partadagi o’quvchi yechgancha davom etadi. Tez va kam xato bilan bajargan qator g’olib hisoblanadi. Birinchi guruh uchun savollar kartochkalari.

Tenglamani yeching:

1. 9x²-1=0

2. 1-4y²=0

3. (x+3)(x-4)=12

4. (x+7)²=100

5. 4x²-3x=0

6. -5x²+7x=0

Har birta yechilgan tenglama uchun 5 ball, tartib uchun ballar olinadi

12 o’yin “Tenglamani tikla va tuz”

Kvadrat tenglamalni tuzish va yechish mavzusiga doir. Sinf uchta guruhga ajratiladi. Ko’fisiyentlari o’rnida kvadratchalar yozilgan kvadrat tenglamalr doskada namoyish etiladi.

1. x²+x+=0

2. z²+z+=0

3. y²+y+=0

Har bir guruhdan bittadan o’quvchi kvadrat tenglama ildizlari dilda tanlab, unga mos koefisiyentlarni topib bo’sh kvadratchalar ichiga yozadi. Keyingi har guruhning birtadan uch o’quvchi bu tenglamalarni yechadi. Qoldan o’quvchilar bu tenglamalarni daftarda yechadi va ildizlarning to’g’riligini signal kartochkalari bilan tasdiqlaydi va shunday keyin yana uchta o’quvchi yangi tenglamalr tuzadi va yana shunday davom etadi.

13 “So’z tuzish” o’yini.

a) O’quvchilar matematik terminlar harflardan boshqa matematik termin tuzishi lozim. Masalan:

“ Matematika, arifmetika, geometriya, algebra.”

Metr Yer