Alisher navoiy badoyi’ ul-bidoya

www.ziyouz.com kutubxonasi 
4
Bartaraf bo‘lg‘ay mayu ishqu junun,
Barchag‘a qoyimmaqom o‘lg‘ay funun. 
Ammo ash’or tadvin qilg‘onlardin ba’zikim, baqo mulkida foniy va ba’zikim, holo fano dayrida 
boqiy dururlar. Avvalg‘i zumradin bovujudi dard beshasining g‘azanfari va ishq otashgoxining 
samandari, ma’dani javohiri ma’naviy Amir Xusrav Dehlaviy qaddasal-lohu taolo ruhah va fano 
mayxonasinnng rindi xirkachoki va balo paymonasining masti beboki, ishqu muhabbat asrori 
aminlarining hamrozi Xoja Hofiz Sheroziy saqol-lohu saroh. Va so‘ngg‘i firqadin quds shabistonining 
sham’i anvari va uns gulistonining andalibi suxanvari, balog‘at shakkaristonining to‘tiyi shirinkalomi 
janobi maxdumiy mavlono Abdurahmon Jomiy maddal-lohu taolo zilola irshodihi alo maforiqit-tolibin 
devonlari orada bo‘lg‘ay. Va uyg‘ur iboratining fusahosidin va turk alfozining bulag‘osidin mavlono 
Sakkokiy va mavlono Lutfiy rahimahumol-lohkim, birining shirin abyoti ishtihori Turkistonda 
beg‘oyat va birining latif g‘azaliyoti intishori Iroqu Xurosonda benihoyatdurur, ham devonlari mavjud 
bo‘lg‘ai. Va g‘aribroq bukim, g‘aroyibi maoniy iktisobi uchun g‘arobat iqlimlarida tab’ sayyohini 
g‘urbatg‘a solg‘on forsiydisor va turkiyshior yigitlar sarxayli yori aziz Suhayliy doma tavfiqahkim, 
forsiy ash’or bahorida fayz sahobidin yoqqan maoniy yomg‘urinnng har qatrasi rishtasig‘a sho‘xtab’ 
abkori barmog‘lari uchi bila yuz girih tugar va turkiy abyot maydonida azimat bodpoyin po‘yag‘a 
solsa, yuz yilg‘i o‘lgan daqoyiq parivashlarining silsilayi zulfidin chobukluq zaman shahsuvori sinoni 
no‘gi bila yuz zirih ko‘tarur. Holiyo ikkalasi alfoz nazmig‘a qoyil, balki devon takmilig‘a moyil 
bo‘lg‘ay. 
Va yana dog‘i latofatshior nozimlar zaroyifi va zarofatdisor roqimlar latoyifi har yondin istimo’ 
tusharkim, ko‘pragi g‘azal uslubig‘a mashg‘ul va aytilg‘on g‘azallaridin ko‘pragi matbu’ va 
maqbuldur. Ma’no daryosida muncha g‘avvos orasida bir biyobong‘a xo‘y qilg‘an devonakim, shino 
fanidin dog‘i begona bo‘lg‘ay, o‘zin ne nav’ bu daryog‘a solg‘ay va solsa ham, ne gavhar topa olg‘ay? 
Bu qofila ahlig‘a haram shavqi tamom,
Jammozalari po‘ya bila abrxirom.
Men xastaki, yerdin ola olmon bir gom,
Hamrahliq alar birla xayoledur xom. 
Doim el qoshida bu nav’ maqbul uzr bila mashhur va o‘z ollimda bu tavr ma’qul bahona bila 
ma’zur erdim, to ro‘zgor havodisi ul jahondor saltanati asosin barham urdi va yel taharrukluk sipehr ul 
komgor sham’i hayotin o‘churdi, mulksitonliq taxti bir shahanshoh maqdami bila tafoxur qildikim, 
saodat axtari tojining gavhari bo‘lmoqliq bila boshin ko‘kka yetkurdi va jahonbonliq toji bir 
anjumsipoh farqi bila mubohot ko‘r-guzdikim, iqbol kavkabi chatrining qubbasi bo‘lmog‘liq bila 
farqin quyoshg‘a yetkurdi. Mulk shabistoni bir davlat mash’ali bila ravshan bo‘ldikim, uchqunining 
ashi’asida badri munir badr ollida Suhodek yoshundi va adl shahristoni bir ma’dilat xurshidi bila 
yorudikim, ashi’asining partavida mehri olamgir mehr ollida zarradek ko‘rundi. Iqlimgirekim, 
humoyun alqobi sharafidin farmonravoliq xutbasining minbari poyasi Mushtariy avjig‘a yetti va 
g‘anjbaxshekim, ro‘zafzun janobi ismidin kishvarkushoyliq sikkasining mir’oti behbud naqshin zohir 
etti. Pokdinekim, shariat rivojida xurshidi ra’yati ixtisobidin Zuhra udi yuzidagi torlardin mushaf bitir 
mistar yuziga chekti. Adloyinekim, raiyat rioyatida insofi dehqoni madadidin Mirrixi qahtandesh 
savobit donalarin sipehr mazra’ida ekti. Sohibqironekim, tiyg‘i suyidin razm bo‘stonida fath gullari 
ochildi, mulksitonekim, azmi asaridin bazmi anjumanida inoyat sahobidin zafar durlari sochildi. 
Shahekim, vasfi yuz ming yil tuganmas, desa yuz ming til,
Bu aytilg‘oncha yuz ming bil, yana har birni yuz ming qil. 

---

Alisher Navoiy. Badoyi’ ul-bidoya