Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari
-Mavzu. Integral tenglamalarni taqribiy yechish usullari
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim.
- Faoliyatga yo’naltirilgan yondoshuv.
- 4. O’quv kursi bo’yicha ma’ruza mashg’ulotlarda o’qitish texnologiyalarini ishlab chiqish konseptual asoslari
- Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish.
- Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo’llash
- O’qitishning usullari va texnikasi.
- Kommunikasiya usullari
- Boshqarish usullari va vositalari
- Monitoring va baholash
- MAVZU 1. HISOBLASH MATEMATIKASINING PREDMETI VA METODI O’quv mashg’ulotida ta’lim texnologiyasi modeli
- Ma’lumotli kirish - ma’ruzasining texnologik xaritasi
- Ilova 1.3
- Tanqid qilma
- Agarda g’oyalar qaytarilsa, xafa bo’lma va hijolat chekma. Tasavvuringni “jo’sh urishiga” ruxsat ber! Agarda g’oyalar qaytarilsa, xafa bo’lma va hijolat chekma.
- Ilova 1.5 Talabalar bilimini faollashtirish uchun tezkor savollar
- №1.6 ilova Mustaqil ish topshiriqlari .
- Taqdimot slaydlari BAXOLASh MEZONLARI №
- MAVZU 2. CHZIQLIMAS VA TRANSSENDENT TENGLAMALARNI YECHISH USULLARI O’quv mashg’ulotida ta’lim texnologiyasi modeli
- Ilova 2.1 Talabalar bilimini faollashtirish uchun tezkor savollar 1. Matematik jadvallar nima 2. Usul (metod) deganda nimani tushinasiz 3.
15-Mavzu. Integral tenglamalarni taqribiy yechish usullari Birinchi va ikkinchi tur Fredgolm va Volter integral tenglamalari. Fredgolm teoremasi. Mexanik kvadraturalar usuli. Yadroni “ko`paytma” yadro bilan almashtirish yordamida yechish usuli. Ketma-ket yaqinlashishlar usuli 142 O’zbekiston mustaqilligining dastlabki kunlaridanoq yuksak malakali va yangicha dunyoqarashga ega bo’lgan milliy kadrlarni tayyorlash, hayotimizda muhim ahamiyatga ega bo’lgan masalalar qatorida ta’lim- tarbiya tizimini tubdan isloh qilish, uni zamon talablari darajasiga ko’tarish, barkamol avlodni tarbiyalab voyaga yetkazish dolzarb masala bo’lib qoldi. Hozirgi kunda innovasion texnologiyalar, pedagogik va axborotlar texnologiyalarini o’quv jarayonida qo’llashga bo’lgan qiziqish, e’tibor kundan – kunga kuchayib bormoqda, bunday bo’lishining sabablaridan biri, shu vaqtgacha an’anaviy ta’limda o’quvchi talabalarni faqat tayyor bilimlarni egallashga o’rgatilgan bo’lsa, zamonaviy texnologiyalar ularni egallayotgan bilimlarini o’zlari qidirib topishlari, mustaqil o’rganib tahlil qilishlariga, hatto xulosalarni ham o’zlari chiqarishlariga o’rgatadi. Aytilganlardan kelib chiqqan holda «Hisoblash matematikasi» o’quv kursi bo’yicha ta’lim texnologiyasini loyihalashtirishdagi asosiy konseptual yondoshuvlarni keltiramiz: Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o’z mohiyatiga ko’ra ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini to’laqonli rivojlanishlarini ko’zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog’liq o’qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondshilishni nazarda tutadi. Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o’zida mujassam etmog’i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo’g’inlarini o’zaro bog’langanligi, yaxlitligi. Faoliyatga yo’naltirilgan yondoshuv. Shaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o’quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo’naltirilgan ta’limni ifodalaydi. Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o’quv munosabatlarida ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi o’rtasidagi muloqotni yaratish zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida 4. O’quv kursi bo’yicha ma’ruza mashg’ulotlarda o’qitish texnologiyalarini ishlab chiqish konseptual asoslari 143 shaxsning o’z-o’zini faollashtirishi va o’z – o’zini ko’rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi. Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratlilik, tenglik, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi. Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni obyektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy masadadarni taqribiy yechiщda, sonli eksperimentlar o’tkazishda ijodiy tarzda qo’llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi. Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo’llash – yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o’quv jarayoniga qo’llash demakdir. Keltirilgan konseptual yo’riqlarga asoslangan holda, «Hisoblash matematikasi» kursining maqsadi, tuzilmasi, o’quv axborotining mazmuni va hajmidan kelib chiqqan holda, ma’lum sharoit va o’quv rejasida o’rnatilgan vaqt oralig’ida o’qitishni, kommunikasiyani, axborotni va ularni birgalikdagi boshqarishni kafolatlaydigan usullari va vositalari tanlovi amalga oshirildi. O’qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoviy usul, keys-stadi, pinbord va loyihalar usullari, amaliy ishlash usuli. O’qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot xamkorlik va o’zaro o’rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh. O’qitish vositalari o’qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni,elektron darslik) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari. Kommunikasiya usullari: tinglovchilar bilan operativ ikki yoqlama aloqaga asoslangan bevosita o’zaro munosabatlar. Ikki yoqlama aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blis-so’rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o’qitish diagnostikasi. Boshqarish usullari va vositalari: o’quv mashg’uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko’rinishidagi o’quv mashhulotlarini rejalashtirish, qo’yilgan maqsadga erishishda o’qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati, 144 nafaqat auditoriya mashg’ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati. Monitoring va baholash: o’quv mashg’ulotida ham butun kurs davomida ham o’qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yordamida tinglovchilarning bilimlari baholanadi. 145 MAVZU 1. HISOBLASH MATEMATIKASINING PREDMETI VA METODI O’quv mashg’ulotida ta’lim texnologiyasi modeli Vaqt: 80 min. Talabalar soni: 50 ta O’quv mashg’ulotining shakli Ma’lumotli kirish - ma’ruza O’quv mashg’ulotining tuzilishi 1. O’quv kursi va mashg’ulot mavzusiga kirish 2. Bilimlarni faollashtirish - aqliy hujum 3. Ma’ruza matnini tarqatish 4. Ma’ruzani Power Point taqdimoti bo’yicha olib borish. 5. Asosiy atamalarni aniqlash-pinbord 6. Hisoblash matematikasining kelib chiqish tarixi. 7. Hisoblash matematikasining asosiy vazifasi va usuli. O’quv mashg’ulot maqsadi: O’quv fani to’g’risida umumiy tasavvurlarni berish Pedagogik vazifalar: - Hisoblash matematikasi (HU) fanining ahamiyati va vazifalari, uni o’quv fanlar tizimida tutgan o’rni bilan tanishtirish; - HU o’quv fani tuzilishini va tavsiya etilayotgan o’quv-uslubiy adabiyotlarni sharhlash; - HU nazariya va amaliyot sohasidagi yutuqlarni yoritish; - HU fan miqyosidagi uslubiy va tashkiliy ishlar xususiyatlari, muddat va baholash shakllarini ochib berish; - HU tarixi bilan tanishtirish; - HU predmeti tasnifini berish; - HU vazifa va usullarini tushuntirish; - HU boshqa fanlar bilan aloqasi ochib berish O’quv faoliyat natijalari: - HU fanning ahamiyati va vazifalarini ifodalaydilar; - HU o’quv fani tuzilishini va tavsiya etilayotgan o’quv-uslubiy adabiyotlarni sharhlaydilar; - HU nazariya va amaliyot sohasidagi yutuqlarni yoritadilar; - HU fan miqyosidagi uslubiy va tashkiliy ishlar xususiyatlarini, muddat va baholash mezonlari va shakllarini yozib oladilar; HU kelib chiqish tarixini aytib beradilar; HU predmetini tasniflaydilar; HU vazifalari va usullarini aytib beradilar; HUning boshqa fanlar bilan aloqasi tartibli ravishda ochib beradilar Ta’lim usullari Ma’ruza, pinbord, aqliy hujum Ta’limni tashkillashtirish shakli Ommaviy, jamoaviy Ta’lim vositalari Ma’ruza matni, kompyuter, grafikli tashkil etuvchilar Ta’lim berish sharoiti Maxsus texnik vositalar bilan jihozlangan xona Monitoring va baholash Og’zaki so’rov: tezkor - so’rov. Ma’lumotli kirish - ma’ruzasining texnologik xaritasi Ish Faoliyat mazmuni 146 bosqic hlari va vaqti ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilar 1-bosqich. O’quv mashg’ulotig a kirish (20 daq.) 1.1. Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni yetkazadi. Taqdimot bo’yicha ekranga fanning tuzilmaviy-mantiqiy chizmasini chiqaradi, mavzularning o’zaro aloqasini yoritadi, ularga qisqa tavsif beradi, fan miqyosida bajariladigan uslubiy va tashkiliy ishlar xususiyatlarini tushuntiradi. Reyting-nazorat tizimi, joriy, oraliq, va yakuniy nazoratni baholash mezonlari (№ 1.1 ilova) bilan tanishtiradi. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi. 1.2. Birinchi o’quv mashg’uloti mavzusi, maqsad va o’quv faoliyat natijalarini aytadi. 1.3. Aqliy hujum usuli yordamida ushbu mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni aytishni taklif etadi va bilimlarni faollashtiradi. (№ 1.2 ilova) Aqliy hujum usuli qoidasini (№ 1.3 ilova) eslatadi. Barcha aytilayotgan takliflarni yozuv taxtasiga yozib boradi. Ushbu ish mashg’ulot yakunida tugatilishini ma’lum qiladi. Tinglaydilar, yozib oladilar. Tushunchalar ni aytadilar 2-bosqich. Asosiy (50 daq.) 2.1. Mavzu bo’yicha ma’ruza matnini tarqatadi va uning rejasi, asosiy tushunchalar bilan tanishishni taklif qiladi. 2.2. Slaydlarni Power Pointda namoyish va sharhlash bilan mavzu bo’yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. Jalb qiluvchi savollar beradi; mavzuning har bir qismi bo’yicha xulosalar qiladi; eng asosiylariga e’tibor qaratadi; berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi. 2.3. Yozuv taxtasida yozilgan tushunchalarga qaytishni taklif etadi. Talabalar bilan birga fanga taalluqli bo’lmagan va qaytariluvchi ma’lumotlarni olib tashlaydi, muhim asosiy tushunchalarni (Pinbord) kiritadi (№1.4 ilova). O’qiydilar. Tinglaydilar, jadval va chizmalarni daftarga ko’chirib oladilar. Savollar beradilar. Asosiy tushunchalarni muhokama qiladilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar. 147 3-bosqich. Yakuniy (10 daq.) 3.1.Mavzu bo’yicha yakun yasaydi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e’tiborini qaratadi. 3.2. Talabalar bilimini tezkor savol-javob orqali baholaydi (№1.5 ilova). 3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi (№1.6 ilova). va uning baholash mezonlari bilan tanishtiradi O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savol beradilar. Topshiriqni yozadilar Ilova 1.1 BAXOLASh MEZONLARI № N az or at tur i B al l N az or at is hi U y is hi M us ta q il is h D ar sda fa ol li gi A m al iy is h L abor at or iy a 1 JN-1 16 3 2 3 2 3 3 2 JN-2 19 3 2 3 2 6 3 3 ON-1 18 3 3 3 3 3 3 4 ON-2 17 3 2 3 2 4 3 5 YN 30 30 Ilova 1.2 Talabalar bilimini faollashtirish uchun tezkor savollar 1. Matematik jadvallar nima? 2. Taqribiy hisoblashlar nima uchun zarur ? 3. Qanday taqribiy hisoblashlar bajargansiz ? 4. Qasi olimlar taqribiy hisoblashlarni bajargan ? 5. π –soni qanday hisoblanganini bilasizmi ? 6. Xatolik deganda nimani tushunasiz ? 7. Xatolikning turlarini bilasizmi ? 8. Usul (metod) deganda nimani tushinasiz ? 148 Ilova 1.3 Ilova 1.4 Ta’lim beruvchi: → Taklif etilgan muammoni yechishga o’z nuqtai nazarini bayon qiladi. → Ommaviy to’g’ri aqliy hujumni tashkillashtiradi. Ta’lim oluvchilar quyidagi g’oyalarni: → Taklif etadilar, muhokama qiladilar, baholaydilar eng ko’p maqbul (samarali va boshqa g’oyalarni tanlaydilar va ularni qog’oz varag’iga asosiy so’zlar ko’rinishida (2 so’zdan ko’p bo’lmagan) yozadilar va yozuv taxtasiga biriktiradilar. → Guruh a’zolari (ta’lim beruvchi tomonidan belgilangan 2-3 talaba yozuv taxtasiga chiqadilar va boshqalar bilan maslahatlashib: aniq xato yoki qaytariluvchi g’oyalarni saralaydilar; tortishuvlarni aniqlaydilar; g’oyalarni tizimlashtirish mumkin bo’lgan belgilar bo’yicha aniqlaydilar; shu belgilar bo’yicha hamma g’oyalarni yozuv taxtasida guruhlaydilar (kartochka/ varaqlar). Ta’lim beruvchi: →Umumlashtiradi va ish natijalarini baholaydi. Monitoring va baholash O’tilgan mavzu bo’yicha og’zaki so’rov, tezkor savol-javob qarab 1-2 ballgacha baholanadi Aqliy hujum qoidasi: Hyech qanday birga baholash va tanqidga yo’l qo’yilmaydi! Taklif etilayotgan g’oyani baholashga shoshma, agarda u hattoki ajoyib va g’aroyib bo’lsa ham hamma narsa mumkin. Tanqid qilma, hamma aytilgan g’oyalar qimmatli teng kuchlidir. O’rtaga chiquvchini bo’lma! Turtki berishdan o’zingni ushla! Maqsad miqdor hisoblanadi! Qancha ko’p g’oyalar aytilsa, undan ham yaxshi: yangi va qimmatli g’oyalarni paydo bo’lishi uchun ko’p imkoniyatdir. Agarda g’oyalar qaytarilsa, xafa bo’lma va hijolat chekma. Tasavvuringni “jo’sh urishiga” ruxsat ber! Agarda g’oyalar qaytarilsa, xafa bo’lma va hijolat chekma. Tasavvuringni “jo’sh urishiga” ruxsat ber! Пинборд (инглизчадан: pin- маҳкамлаш, board – ёзув тахтаси) мунозара усуллари ёки ўқув суҳбатини амалий усул билан мослашдан иборат. 149 Ilova 1.5 Talabalar bilimini faollashtirish uchun tezkor savollar 1. Matematik jadvallar tuzish qachon boshlangan? 2. Hisoblash metodlarini yaratishga katta hissa qo’shgan olimlarni ayting. 3. Funksional fazo nima ? 4. Operator nima ? 5. To’g’ri masala deb qanday masalaga aytiladi? 6. Teskari masala deb qanday masalaga aytiladi? 7. Hisoblash matematikasining fan sifatida qachon paydo bo’lgan ? 8. Hisoblash matematikasi vazifalarini ayting?. 9. Hisoblash matematikasi metodi (usuli) nimada ? №1.6 ilova Mustaqil ish topshiriqlari. 1. Xatoliklar nazariyasi va ularni kelib chiqish manbalari. 2. Misol. Funksiyaning absolyut va nisbiy xatosini toping; 1 , 0 6 , 962 004 , 0 0435 , 2 01 , 0 85 , 3 3 c b a c ab y Taqdimot slaydlari BAXOLASh MEZONLARI № N az or at tur i B al l N az or at is hi U y is hi M us ta q il is h D ar sda fa ol li gi A m al iy is h L abor at or iy a 1 JN-1 16 3 2 3 2 3 3 2 JN-2 19 3 2 3 2 6 3 3 ON-1 18 3 3 3 3 3 3 4 ON-2 17 3 2 3 2 4 3 5 YN 30 30 150 MAVZU 2. CHZIQLIMAS VA TRANSSENDENT TENGLAMALARNI YECHISH USULLARI O’quv mashg’ulotida ta’lim texnologiyasi modeli Vaqt: 80 min. Talabalar soni 50 O’quv mashg’ulotining shakli va turi Axborotli ma’ruza Ma’ruza rejasi / o’quv mashg’ulotining tuzilishi 7. Umumiy mulohazalar. 8. Algebraik tenglamalarning haqiqiy ildizlarini ajratish. 9. Dikart teoremasi. 10. Shturm teoremasi. 11. Oddiy iteratsiya usuli 12. Nyuton usuli O’quv mashg’uloti maqsadi: Talabalarda hisoblash usullari fanida algebraik tenglamalarning haqiqiy ildizlarini ajratish, Dikart teoremasi, Shturm teoremasi haqidagi umumiy mulohazalar shakllantirish va bu teoremalar asosida tenglamalar ildizlarini ajratishni o’rgatish. Oddiy iteratsiyalar va Nyuton usullari bilan yechish algoritmini o`rgatish Pedagogik vazifalar: Umumiy mulohazalar bilan tanishtirish; Algebraik tenglamalarning haqiqiy ildizlarini ajra-tish tasnifini berish; Dikart, Shturm teoremalarini tushuntirish va qo’llashni o’rgatish O’quv faoliyati natijalari: Algebraik tenglamalarning haqiqiy ildizlarini ajratish tasniflaydilar; Dikart teoremasi aytib beradilar va qo’llaydilar; Shturm teoremasi aytib beradilar va qo’llaydilar; Chiziqlimas tenglamalarni yechishning oddiy iteratsiyalar va Nyuton usullari bilan yechish. Ta’lim usullari Ma’ruza, aqliy hujum Ta’lim shakli Jamoaviy Ta’lim vositalari Ma’ruza matni, texnika vositalari, videoproyektor va kompyuter Ta’lim berish sharoiti Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan xona Monitoring va baholash Og’zaki so’rov: tezkor-so’rov 151 O’quv mashg’ulotining texnologik xaritasi Ish bosqic hlari va vaqti Faoliyat ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilar 1-bosqich. O’quv mashg’ulotig a kirish (5 daq.) 1.1. Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni yetkazadi. Mashg’ulot rejasi bilan tanishtiradi. 1.2. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi. 1.3. O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi Tinglaydilar, yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar. 2-bosqich. Asosiy ( 65 daq.) 2.1. Tezkor-so’rov (savol-javob), aqliy hujum orqali (Ilova 2.1) bilimlarni faollashtiradi. 2.2. Ma’ruza mashg’ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq ta’lim jarayonini tashkil etish bo’yicha harakatlar tartibini bayon etadi va Power Point taqdimoti bo’yicha darsni olib boradi. Yozadilar. Javob beradilar Transendent tenglamaning ildizlarini ajratadilar 3-bosqich. Yakuniy (10 daq.) 3.1.Mavzu bo’yicha yakunlaydi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e’tiborini qaratadi. 3.2. Talabalar ishini baholaydi (Ilova 2.2), o’quv mashg’ulotining maqsadga erishish darajasini tahlil qiladi. 3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uning baholash mezonlarini yetkazadi . O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savol beradilar Topshiriqni yozadilar Ilova 2.1 Talabalar bilimini faollashtirish uchun tezkor savollar 1. Matematik jadvallar nima? 2. Usul (metod) deganda nimani tushinasiz ? 3. Nyuton metodi. 4. Qasi olimlar taqribiy hisoblashlarni bajargan ? 5. π –soni qanday hisoblanganini bilasizmi ? 6. Xatolik deganda nimani tushunasiz ? 7. Taqribiy hisoblashlar nima uchun zarur ? 8. Xatolikning turlarini bilasizmi ? Ilova 2.2 Monitoring va baholash 152 O’tilgan mavzu bo’yicha og’zaki so’rov, tezkor savol-javob qarab 1-2 ballgacha baholanadi Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling