Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

23.  Mahalliy torayishdan o’tayotgan oqimda taziyqni hisoblash ifodasi. 
24.  Oqimning yo’nalishi o’zgarganda (oqimning burilishida) taziyqning yo’qotilishi. 
25.  Tirsakda mahalliy qarshilik koeffisiyenti. 
26.  Oqimlarning ajralish va birlashishida taziyqning yo’qotilishi. 

 
19 
27.  Diafragmalar, uch tarmoqli (uchtalik) quvur (troynik), surma zulfunlar (shiberы), surma qopqoqlar 
(zadvijki) – mahalliy qarshilik sifatida. 
28.  Sodda va murakkab quvurlar ta’rifi. 
29.  Sodda quvurlar hisobi. 
30.  Sath ostidagi sodda quvurdan oqishda N naporni hisoblansh 
31.  Atmosferaga quvurdan oqishda N naporni hisoblash. 
32.  Qarshiligi kvadratik sohada sodda quvurlar hisobi. 
33.  Qarshiligi nokvadratik sohada sodda quvurlar hisobi. 
34.  Murakkab quvurlar hisobi. Quvurlarni parallel ulash. 
35.  Ketma-ket ulangan quvurlar hisobi. 
36.  Gidravlik zarba. 
37.  Yupqa devordagi teshikdan suyuqlikning oqib chiqishi. 
38.  Suyuqlikningteshikdan oqishi tezligi. Torrichelli formulasi 
39.  Sathdan pastda suyuqlik oqimi. 
40.  Erkin sirtli suyuqlik oqimi. 
41.  Suyuqlikning nasadkadan oqishi. 
42.  Kavitasiya. 
 
Yakuniy nazorat savollari 
 
1. 
Gidravlika fanining predmeti, tarixi va xalq xo’jaligidagi ahamiyati.  
2. 
Suyuqlikning asosiy fizik parametrlari: bosim; zichlik; temperatura.  
3. 
Suyuqlikning turlari, real suyuqliklar.  
4. 
Ideal va qovushoq suyuqliklar. Nyuton qonuni.  
5. 
Suyuqlikning  asosiy  fizik  xossalari:  siqiluvchanlik;  sirt  tarangligi;  qovushoqlik;  issiqlik  sig’imi; 
issiqlik o’tkazuvchanlik.  
6. 
Suvning muhim xossalari. Suvning qaynashi. Kavitasiya.  
7. 
Nyuton qonuniga bo’ysunmaydigan suyuqliklar, reologiya haqida tushuncha. 
8. 
Gidrostatik bosim va uning asosiy xossalari.  
9. 
Suyuqlikka ta’sir etuvchi kuchlar.  
10.  Gidrostatika asoslari. Suyuqlikning muvozanat differensial tenglamasi (Eyler tenglamasi).  
11.  Teng bosimli sirt. Gidrostatikaning asosiy tenglamasi va uning geometrik talqini. Og’irlik kuchi. 
12.  Gidrostatik bosim va bosimning grafik tasviri. Bosim epyurasi.  
13.  Pyezometrik balandlik. Absolyut va manometrik bosimlar. Vakuum.  
14.  Nuqtadagi gidrostatik bosim, ortiqcha va vakuummetrik bosim. Teng bosimli sirt.  
15.  Bosim o’lchagich asboblar.  
16.  Gidrostatik paradoks.  
17.  Paskal qonuni va uning amaliyotga tadbiqi. 
18.  Ixtiyoriy oriyentasiyalangan tekis sirtga gidrostatik bosim kuchi.  
19.  Suyuqlikning tekis, egri chiziqli va silindrik devorlarga bosimi. Bosim markazi. Grafoanalitik usul.  
20.  Suyuqlikda jismning suzishi. Arximed qonuni. Jismning cho’kish chuqurligi va uni siqib chiqargan 
suv hajmi.  
21.  Suyuqlikda suzayotgan jismning og’irlik markazi, uning chayqalmaslik sharti. Metomarkaz.  
22.  Suyuqlikda suzayotgan jismning muvozanat holati va nomustahkam muvozanat. 
23.  Suyuqlik harakatini o’rganishning ikki usuli.  
24.  Suyuqlikning barqaror va nobarqaror harakatlari.  
25.  Oqim  modeli,  oqim  trayektoriyasi  va  oqim  chizig’i,  elementar  oqim  naychasi,  Suyuqlikning  to’liq 
oqimi.  
26.  Suyuqlikning tekis o’zgaruvchan harakati.  
27.  Oqimning  gidravlik  xarakteristikalari:  jonli  kesim;  ho’llanish  perimetri;  gidravlik  radius;  jonli 
kesimning o’rtacha tezligi; mahalliy tezlik; tezliklar epyuralari; suyuqlik sarfi.  
28.  Suyuqlik oqimining uzviylik tenglamasi. Uzviylik tenglamasining har xil shaklari. 
29.  Suyuqlikning sekin o’zgaruvchan va keskin o’zgaruvchan tekis va notekis ilgarilanma harakati.  
30.  Suyuqlikning naporli va naporsiz harakati, gidravlik sharracha.  

 
20
31.  Gorizontal  va  nogorizontal  joylashgan  quvurda  ideal  suyuqlikning  harakati  uchun  D.Bernulli 
tenglamasi. 
32.  D.Bernulli tenglamasi hadlarining gidravlik, geometrik va energetik ma’nolari.  
33.  O’zanda  real  suyuqlikning  elementar  oqim  naychasi  harakati  va  to’liq  oqimi  uchun  D.Bernulli 
tenglamasi.  
34.  D.Bernulli tenglamasining amaliyotga qo’llanilishi. Suyuqlik oqimi tezligi va sarfini o’lchash. 
35.  Ideal va qovushoq suyuqlik tushunchasi. Nyutonning umumlashgan gipotezasi.  
36.  Harakatdagi qovushoq suyuqlikda kuchlanishlar. Harakat tenglamasi.  
37.  Qovushoq suyuqlik uchun Navye-Stoks va D.Bernulli tenglamalari.  
38.  Gidravlik ishqalanish. Yo’qotilgan napor.  
39.  Real suyuqlik oqimining ikki xil harakat tartibi: laminar va turbulent harakat. O.Reynolds soni.  
40.  Suyuqlik oqimi barqaror tekis ilgarilanma harakatining asosiy tenglamasi.  
41.  Laminar  va  turbulent  harakatdagi  oqimning  ko’ndalang  kesimi  maydoni  bo’yicha  nuqtalardagi 
o’rtalashtirilgan tezliklarning taqsimlanishi. 
42.  Suyuqlik  oqimining  laminar  harakati    va  turbulent  paytida  o’zanning  uzunligi  bo’ylab  yo’qotilgan 
napor.  
43.  Gidravlik silliq va g’adir-budir quvurlar. Darsi koeffisiyenti. Gidravlik ishqalanish koeffisiyenti.  
44.  Quvurlarda suyuqlik oqimining naporli harakati.  
45.  Ochiq o’zanlarda suyuqlik oqimining naporsiz harakati.  
46.  O’zanning uzunligi bo’yicha bo’yicha yo’qotilgan napor. Shezi formulasi.  
47.  Mahalliy qarshilik va uning ta’sirida yo’qotilgan napor. J.Sh.Borda formulasi. 
48.  Quvur  o’tkazgichlar  tasnifi.  Naporli  quvurlarda  suyuqlik  harakati  paytida  yo’qotilgan  naporni 
hisoblash formulalari. Yo’qotilgan naporlarni qo’shib chiqish.  
49.  To’liq ishqalanish koeffisiyenti. Qisqa va uzun quvur o’tkazgichlar. Sodda quvur o’tkazgichlar.  
50.  O’zgarmas va o’zgaruvchan ko’ndalang kesimli qisqa quvur o’tkazgichning gidravlik hisobi. Qisqa 
quvur o’tkazgichlarda qarshilik va sarf koeffisiyenti.  
51.  Oddiy uzun quvurlarni gidravlik hisoblash.  
52.  Quvurlarning ketma-ket va parallel ulanishi.  
53.  Yo’nalishi bo’yicha sarfi o’zgaruvchan quvur o’tkazgichlar hisobi.  
54.  Murakkab quvur o’tkazgichlar hisobi.  
55.  Oxiri berk va xalkasimon quvur o’tkazgichlar tarmog’i hisobi.  
56.  Ochiq  o’zanlarda  suyuqlik  oqimining  barqaror  tekis  ilgarilanma  harakatini  hisoblash  formulalari. 
Hisob gidravlik elementlari. 
57.   Ochiq  o’zanning  eng  qulay  ko’ndalang  kesim  shakli.  Trapesiya  shaklidagi  eng  qulay  ko’ndalang 
kesim.  
58.  Ochiq o’zanlarda tekis  ilgarilanma  harakatidagi  suyuqlik oqimining eng katta va eng kichik ruxsat 
etilgan o’rtacha tezligi. 
59.  To’rt  turdagi  masala.  Ochiq  o’zanlarda  suyuqlikning  barqaror  tekis  ilgarilanma  harakatining 
gidravlik elementlarini hisoblash. Oqimning normal chuqurligi va o’rtacha tezligi.  
60.  Ochiq o’zanlarda oqimning tekis ilgarilanma harakatini ShEHM yordamida hisoblash. 
61.  Ochiq  o’zanlarda  suyuqlik  oqimining  barqaror  notekis  ilgarilanma  harakati.  Hisobning  gidravlik 
elementlari.  
62.  Prizmatik  va  noprizmatik  tabiiy  va  sun’iy  ochiq  o’zanlarda  suyuqlikning  barqaror  notekis 
ilgarilanma harakati.  
63.  Suyuqlik oqimining barqaror notekis ilgarilanma harakatining asosiy differensial tenglamasi.  
64.  Prizmatik o’zanlarda suyuqlik oqimining barqaror notekis ilgarilanma harakati. 
65.  Oqim  ko’ndalang  kesimining  solishtirma  energiyasi.  Kritik  chuqurlik.  Normal  chuqurlik.  Kritik 
nishablik.  
66.  Ochiq o’zanlarda suyuqlik oqimining sokin, jo’shqin va kritik holatlari.  
67.  O’zan tubining nishabligi. O’zanning gidravlik ko’rsatgichlari.  
68.  Suyuqlik  oqimining  barqaror  notekis  ilgarilanma  harakatining  differensial  tenglamasini 
integrallashning B.A.Baxmetev va V.I.Charnomskiy usullari. 
69.  Suyuqlikning  yupqa  devordagi  kichik  teshikdan  oqib  chiqishi:  o’rtacha  tezlik;  sarf;  suyuqlik 
sharrachasi trayektoriyasi. 

 
21 
70.  Suyuqlikning  tashqi  silindrik  naycha  orqali  atmosferaga  va  suyuqlikka  oqib  chiqishi,  ularning 
asosiy xususiyatlari. Boshqa turdagi naychalar (nasadkalar). 
71.  Fizik o’xshashlikning asosiy tushunchalari. Gidravlikada o’lchamlar. Suyuqlik va gazlar oqimining 
geometrik, kinematik va dinamik o’xshashligi.  
72.  O’xshashlik kriteriyalari va o’xshashlik soni, ularning ahamiyati va fizik ma’nosi.  
73.  Harakat tenglamasining o’lchamsiz shakli. Pi-teorema.  
74.  Gidravlik  jarayonlarni  modellash  usullari.  Modellashtirish  uchun  o’xshashlik  kriteriyasidan 
foydalanish.  
75.  Gidravlik  zarba.  Quvur  va  ochiq  o’zanlarda  gidravlika  zarba  xodisasi,  uni  hisoblash.  Zarbaning 
quvur  (o’zan)  bo’yicha  tarqalishi.  Quvurlarda  yopilmalarning  bir  tekis  ochilishi.  Jukovskiy 
formulasi. 
76.  Gidravlik  sakrash.  Uning  asosiy  tenglamalari.  Oqimning  sakrashdan  keyingi  holati.  Sakrash 
funsiyalari. Sakrash uzunligi.  
77.  Sakrashda  energiyaning  yo’qolishi.  Gidravlik  sakrashning  tarqalish  tezligi.  Yopilmaning  sekin 
ochilishi. 
 
«Gidravlika» fanidan yakuniy nazorat varianti namunalari 
 
1-VARIANT 
1.  Suyuqlikning asosiy fizik parametrlari: bosim; zichlik; temperatura. 
2.  Oqim  modeli,  oqim  trayektoriyasi  va  oqim  chizig’i,  elementar  oqim  naychasi,  Suyuqlikning  to’liq 
oqimi. 
3.  Oddiy uzun quvurlarni gidravlik hisoblash. 
4.  Masala.  5  l  antifrizga  (

1
  =  800  kg/m
3
)  5,5  l  suv  qo’shilganda  10,5  l  aralashma  hosil  bo’ldi. 
Aralashmaning 
 – zichligi va  – solishtirma og’irligini toping. 
 
2-VARIANT 
1.  Suyuqlikning  asosiy  fizik  xossalari:  siqiluvchanlik;  sirt  tarangligi;  qovushoqlik;  issiqlik  sig’imi; 
issiqlik o’tkazuvchanlik.  
2.  Oqimning  gidravlik  xarakteristikalari:  jonli  kesim;  ho’llanish  perimetri;  gidravlik  radius;  jonli 
kesimning o’rtacha tezligi; mahalliy tezlik; tezliklar epyuralari; suyuqlik sarfi.  
3.  Ochiq  o’zanlarda  suyuqlik  oqimining  barqaror  notekis  ilgarilanma  harakati.  Hisobning  gidravlik 
elementlari. 
4.  Masala.  Atmosfera  bosimi  p
atm
  =  10
5
  Pa,  idishdagi  suvchuqurligi  h  =  2,5  m  bo’lsa,  u  holda  ochiq 
idishning tubidagi absolyut va ortiqcha bosimlarni aniqlang. 
 
3-VARIANT 
1.  Suyuqlik oqimining uzviylik tenglamasi. Uzviylik tenglamasining har xil shaklari. 
2.  Suyuqlikning  sekin  o’zgaruvchan  va  keskin  o’zgaruvchan  tekis  va  notekis  ilgarilanma  harakati. 
Suvning muhim xossalari. Suvning qaynashi. Kavitasiya.  
3.  Nyuton qonuniga bo’ysunmaydigan suyuqliklar, reologiya haqida tushuncha. 
4.  Masala. Suv bilan to’ldirilgan idish tubidagi p' - gidrostatik bosimni aniqlang. Idish og’zi ochiq, erkin 
sirtiga ta’sir etayotgan bosim atmosfera bosimi. Idishdagi suvning chuqurligi h = 0,6 m. 
 
4-VARIANT 
1.  Ochiq  o’zanlarda  suyuqlik  oqimining  barqaror  notekis  ilgarilanma  harakati.  Hisobning  gidravlik 
elementlari.  
2.  Oqim  ko’ndalang  kesimining  solishtirma  energiyasi.  Kritik  chuqurlik.  Normal  chuqurlik.  Kritik 
nishablik. 
3.  Gidravlik  sakrash.  Uning  asosiy  tenglamalari.  Oqimning  sakrashdan  keyingi  holati.  Sakrash 
funsiyalari. Sakrash uzunligi. 
4.  Masala.  Agar  toshning  havodagi  og’iqligi  320  g,  suvdagi  og’irligi  180  g  bo’lsa,  u  holda  uning 
zichligini aniqlang. 
 

 
22
1.7. UCH BOSQICHLI TEST TOPSHIRIQLARI NAMUNALARI 
 
1 –TEST 
 
Ko’zlanayotgan 
natija: BMK 
o’zlashtirish 
darajasi 
Tekshiruvning mazmunli 
ko’rsatkichlari 
Topshiriqlar 
 
I.  
O’quvchilikka oid 
(tanish bo’yicha 
harakatlanishi) 
   Eslab qolish, tanish va qayta aytib 
berish 
bilan 
bog’liq 
bo’lgan 
bilimlarni  tekshirish–ta’lim  oluvchi 
o’quv  axborotini  muddat,  dalil, 
formula, 
qoida, 
qonunlar 
ko’rinishida 
eslashi 
va 
qayta 
tiklashi lozim 
Qanday sirtga teng bosimni sirt deyiladi? 
A) suyuqlikning atmosfera bosimi ta’sir 
qilmaydigan sirti 
B) suyuqlikning idish yon devorlari bilan 
chegaralangan sirti 
C) suyuqlikning idish tubi bilan 
chegaralangan sirti 
D) 
suyuqlikning 
devor 
bilan 
chegaralanmagan (erkin) sirti 
 
II. Tartiblilikka oid 
(algoritm) (namuna, 
o’xshashlik 
bo’yicha 
harakatlanish) 
   Amaliyotda  yuzaki  sharo-itlarda 
bilimlar  (qoida,  qonunlar)ni  amaliy 
qo’llash  ko’nikmalarini  tekshirish: 
ta’lim  oluvchi  avval  o’rgangan 
namuna 
bo’yicha 
vazifa/ 
topshiriqni bajarishi kerak.  
Qaysi formula teng bosimli sirt 
tenglamasini ifodalaydi? 
A) 
0



Zdz
Ydy
Xdx
     
 B) 
0



Z
Y
X
  
C) 
2



Zdz
Ydy
Xdx
  
D) 
1



Zdz
Ydy
Xdx
 
 
III. Ijodiy 
fikrlovchilikka oid 
(evristik) 
(harakatlarni 
tanlash) 
   Mustaqil  ishlab  chiqilgan  ish 
tartibi: 
mantiqan 
tuzilgan, 
asoslangan  o’zaro  bog’liq  bo’lgan 
to’g’ri  xulosa  chiqarish  orqali  bir 
xil 
bo’lmagan 
topshiriqlarni 
yechish 
uchun 
o’zlashtirilgan 
bilimlarni 
o’zgartira 
olish 
ko’nikmalarini  tekshirish  ta’lim 
oluvchilar  berilgan topshiriq  va uni 
yechish  uchun  ma’lum  bo’lgan 
qoidalar 
asosida 
mustaqil 
ish 
tartibini tuzishi kerak   
Suyuqlik  solingan  rezervuarning  Oz  o’q 
atrofida 
ω 
burchak 
tezlik 
bilan 
aylanishida 
hosil 
bo’ladigan 
sirt 
tenglamasini chiqaring (1-rasm). 
A) z=z
0
+0,5u
2
/g 
   
 B) z=0,5u
2
/g   
C) z= z
0
+u
2
/g  
D) z=h
0
+0,5u
2
/g     
 
 

 
23 
2 -TEST 
 
Ko’zlanayotgan 
natija: BMK 
o’zlashtirish 
darajasi 
Tekshiruvning mazmunli 
ko’rsatkichlari 
Topshiriqlar 
 
I.  
O’quvchilikka oid 
(tanish bo’yicha 
harakatlanishi) 
   Eslab qolish, tanish va qayta aytib 
berish 
bilan 
bog’liq 
bo’lgan 
bilimlarni  tekshirish–ta’lim  oluvchi 
o’quv  axborotini  muddat,  dalil, 
formula, 
qoida, 
qonunlar 
ko’rinishida 
eslashi 
va 
qayta 
tiklashi lozim 
Gidrostatik paradoks deb nimaga 
aytiladi? 
A) suyuqlikdagi bosim idishning 
shakliga bog’liq bo’lish xodisasi  
B) suyuqlikdagi bosim uning shakliga 
emas, balki chuqurligiga bog’liq 
bo’lish xodisasi  
C) suyuqlikdagi bosim idishning 
shakliga va xajmiga bog’liq bo’lish 
xodisasi  
D)  suyuqlikdagi  bosim  idishni  xajmiga 
bog’liq bo’lish xodisasi  
 
II. Tartiblilikka oid 
(algoritm) (namuna, 
o’xshashlik 
bo’yicha 
harakatlanish) 
   Amaliyotda  yuzaki  sharo-itlarda 
bilimlar  (qoida,  qonunlar)ni  amaliy 
qo’llash  ko’nikmalarini  tekshirish: 
ta’lim  oluvchi  avval  o’rgangan 
namuna  bo’yicha  vazifa/  topshi-
riqni bajarishi kerak.  
Tutash idishlar qonunini ifodalash uchun 
qaysi formula to’g’ri? 
A) 
;
1
2
2
1
v
v
h
h

    B) 
;
2
1
2
1
v
v
h
h

 
 
C) 
2
1
2
1



h
h
 ;    D) 
1
2
2
1



h
h
 
 
III. Ijodiy 
fikrlovchilikka oid 
(evristik) 
(harakatlarni 
tanlash) 
   Mustaqil  ishlab  chiqilgan  ish 
tartibi: 
mantiqan 
tuzilgan, 
asoslangan  o’zaro  bog’liq  bo’lgan 
to’g’ri  xulosa  chiqarish  orqali  bir 
xil 
bo’lmagan 
topshiriqlarni 
yechish 
uchun 
o’zlashtirilgan 
bilimlarni 
o’zgartira 
olish 
ko’nikmalarini  tekshirish  ta’lim 
oluvchilar  berilgan topshiriq  va uni 
yechish  uchun  ma’lum  bo’lgan 
qoidalar 
asosida 
mustaqil 
ish 
tartibini tuzishi kerak   
Tutash  idishlarga  bir  xil  suyuqliklar 
quyilgan,  ammo  p
01
  va  p
02
  bosimlar  har 
xil (1-rasm). O-O teng bosimli tekislikda 
yotuvchi 
C
1
 
va 
C
2
 
nuqtalardagi 
gidrostatik bosimlarni aniqlang. 
 
A) p
01
 - p
02
 =  
 g (h
2
 - h
1
) 
B) p
C1 
= p
atm
 + 
gh
1
 
C) p
C2 
= p
02
 + 
gh
2
 
D) 

1
gh
1
 = 

2
gh
2
 

 
24
3 -TEST 
 
Ko’zlanayotgan 
natija: BMK 
o’zlashtirish 
darajasi 
Tekshiruvning mazmunli 
ko’rsatkichlari 
Topshiriqlar 
 
I.  
O’quvchilikka oid 
(tanish bo’yicha 
harakatlanishi) 
   Eslab qolish, tanish va qayta aytib 
berish 
bilan 
bog’liq 
bo’lgan 
bilimlarni  tekshirish–ta’lim  oluvchi 
o’quv  axborotini  muddat,  dalil, 
formula, 
qoida, 
qonunlar 
ko’rinishida 
eslashi 
va 
qayta 
tiklashi lozim 
Vakuumetrik bosim deb qanday bosimga 
aytiladi? 
A) atmosfera bosimidan katta bo’lgan 
bosimga 
B) 0 dan atmosfera bosimigacha bo’lgan 
bosimga  
C) atmosfera bosimiga teng bo’lgan 
bosimga 
D) manometrik bosimdan katta bo’lgan 
bosimga 
 
II. Tartiblilikka oid 
(algoritm) (namuna, 
o’xshashlik 
bo’yicha 
harakatlanish) 
   Amaliyotda  yuzaki  sharoitlarda 
bilimlar  (qoida,  qonunlar)ni  amaliy 
qo’llash  ko’nikmalarini  tekshirish: 
ta’lim  oluvchi  avval  o’rgangan 
namuna  bo’yicha  vazifa/  topshi-
riqni bajarishi kerak.  
Vakuummetr qanday bosimni o’tkazadi? 
A) 
am
abs
P
P

     B) 
am
abs
P
P

     
C) 
abs
am
P
P

   D) 
abs
am
P
P

  
 
 
III. Ijodiy 
fikrlovchilikka oid 
(evristik) 
(harakatlarni 
tanlash) 
   Mustaqil  ishlab  chiqilgan  ish 
tartibi: 
mantiqan 
tuzilgan, 
asoslangan  o’zaro  bog’liq  bo’lgan 
to’g’ri  xulosa  chiqarish  orqali  bir 
xil 
bo’lmagan 
topshiriqlarni 
yechish 
uchun 
o’zlashtirilgan 
bilimlarni 
o’zgartira 
olish 
ko’nikmalarini  tekshirish  ta’lim 
oluvchilar  berilgan topshiriq  va uni 
yechish  uchun  ma’lum  bo’lgan 
qoidalar 
asosida 
mustaqil 
ish 
tartibini tuzishi kerak   
Rasmda 
tasvirlangan 
N=3 
m 
chuqurlikdagi  neft  solingan  idishning 
barcha  turdagi  gidrostatik  bosimlari 
chidan  ortiqcha 
bosimnii  aniqlang, 
bunda  neftning  yerkin  sirtidagi  bosimni 
200 kPa, neftning zichligini  
 = 0,9 t/m
3
  
deb oling. 
 
A) 26,5 kPA. 
B) 26 kPA. 
C) 25,5 kPA. 
D) 28,5 kPA. 
 
 

 
25 
4 -TEST 
 
Ko’zlanayotgan 
natija: BMK 
o’zlashtirish 
darajasi 
Tekshiruvning mazmunli 
ko’rsatkichlari 
Topshiriqlar 
 
I.  
O’quvchilikka oid 
(tanish bo’yicha 
harakatlanishi) 
   Eslab qolish, tanish va qayta aytib 
berish 
bilan 
bog’liq 
bo’lgan 
bilimlarni  tekshirish–ta’lim  oluvchi 
o’quv  axborotini  muddat,  dalil, 
formula, 
qoida, 
qonunlar 
ko’rinishida 
eslashi 
va 
qayta 
tiklashi lozim 
Qaysi ma’lumot Arximed qonunini 
ifodalaydi? 
A) suyuqlikka botirilgan jismga siqib 
chiqaruvchi kuch ta’sir kilib, bu 
kuchning kattaligi botirilgan jism 
siqib chiqargan suyuqlik og’irligiga 
teng bo’ladi, 
B) yopiq idishdagi suyuqlikka 
tashqaridan berilgan bosim hamma 
nuqtalariga bir xil miqdorda 
o’zgarishsiz uzatiladi, 
C) gidrostatik bosim u ta’sir kilayotgan 
yuzaga normal bo’yicha yo’nalgan 
bo’ladi,  
D) to’g’ri javob yo’q. 
 
 
II. Tartiblilikka oid 
(algoritm) (namuna, 
o’xshashlik 
bo’yicha 
harakatlanish) 
   Amaliyotda  yuzaki  sharo-itlarda 
bilimlar  (qoida,  qonunlar)ni  amaliy 
qo’llash  ko’nikmalarini  tekshirish: 
ta’lim  oluvchi  avval  o’rgangan 
namuna 
bo’yicha 
vazifa/ 
topshiriqni bajarishi kerak.  
Qaysi formula Arximed qonuni 
ifodalaydi? 
A) 
k
A
W
P



 
B) 
ghH
P
A


 
C) 
H
P
P
A



0
 
D) 
mg
P
A
