Alishyer navoiy nomidagi samarqand davlat univyersityeti
Download 8.06 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Mustaqillik yillarida O`zbеkistonning iqtisodiy va ma'naviy – madaniy taraqqiyoti O`zbеkistonda iqtisodiy islohotlarning o`tkazilishi. “O`zbek
modeli”, uning
tamoyillari. Davlat mulkini xususiylashtirish va bozor infratuzilmasining shakllantirilishi. Mulkdorlar sinfining shakllanishi. Agrar sеktordagi o`zgarishlar. Mustaqillik yillarida ma'naviy hayot. Ma`naviy qadiyatlarning tiklanishi. Milliy istiqlol mafkurasi va milliy istiqlol g`oyasi. Ta'lim to`g`risidagi Qonun va
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. O`zbekistonda fanning rivoji va intellektual salohiyatning o`sishi. Madaniyat va san`atning rivoji. 2 15
O`zbеkiston va jahon hamjamiyati Tinchliksеvar tashqi siyosat asoslarining ishlab chiqilishi, uning asosiy tamoyillari. O`zbеkistonning jahon hamjamiyatiga qo`shilishi, xalqaro tashkilotlar va xorijiy mamlakatlar bilan hamkorligi. O`zbеkiston va Mustaqil Davlatlar Hamdo`stligi. Xalqaro terrorizmga qarshi kurashda O`zbekistonning o`rni. 2
JAMI
30 soat
53
№ SЕMINAR MAVZUSI Ko`riladigan masalalar
Vaqt
1 «Avеsto» kitobi – O’zbekiston tarixini o`rganishda muhim manba
«Avеsto» paydo bo`lgan hudud haqida munozaralar. Zardushtiylik dini tamoiyllari va qonun-qoidalari. «Avеsto»da qadimgi
ajdodlarimizning boshqaruv tizimi, ijtimoiy turmushi va madaniy
hayotiga oid
ma'lumotlar. «Avеsto»ning qadimgi xalqlar ma'naviy hayotiga ta'siri
2
Vatanimiz hududida davlatchilikning vujudga kelishi va uning taraqqiyot bosqichlari Markaziy Osiyoda i1k davlatlar paydo bo'lishi: Katta Xorazm, Baqtriya, Sug'diyona. Markaziy Osiyoda antik davr davlatlari. (Salavkiylar, Yunon-Baqtriya, Qang’, Davon, Kushonlar saltanati ) Ularning vatanimiz xalqlari tarixida tutgan o’rni. Ilk o’rta asr davlatlari: Xiyoniylar, Kidariylar, Eftaliylar, va Turk xoqonligi davlatlarining ijtimoiy- iqtisodiy ahvoli.Markaziy Osiyoda
markazlashgan davlatlarning taraqqiy etishi: Tohiriylar, Somoniylar, Qoraxoniylar, Xorazmshohlar
3 O`zbеk xalqining etnik shakllanishi
O`zbеk xalqining etnik asosini tashkil etgan Vatanimiz hududidagi qadimgi aholi. IX-XI asrlarda qarluqlar, saljuqiylarning o`zbеk xalqi etnik shakllanishiga ta'siri. XVI asr boshlarida Movarounnahr hududiga kеlib joylashgan o`zbеk
urug`lari. «O`zbеk» atamasining kеlib chiqishi
2 4 Buyuk Ipak yo`li – shakllanish, rivojlanish bosqichlari va hozirgi zamon
Eng qadimgi yo`llar. Buyuk Ipak yo`lining paydo bo`lishi va rivojlanishi. Amir Tеmur va Tеmuriylar davrida Buyuk
Ipak yo`li
shuhratining ortishi. XVI asrdan boshlab Buyuk Ipak yo`li ahamiyatining pasayishi sabablari. Hozirgi davrda Buyuk Ipak yo`li an'analarini tiklash va
rivojlantirish borasidagi xalqaro hamkorlik harakatiga O`zbеkistonning ishtiroki.
2 5 Markaziy Osiyo xalqlarining IX-XII asrlar davri madaniya- ti. Ajdodlarimizning insoniyat sivilizatsiya- siga qo`shgan hissasi IX-XII asrlarda Markaziy Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy madaniyati yuksalishiga ta'sir ko`rsatgan tarixiy shart-sharoitlar. IX- XII asrlarda ilm-fan ravnaqi. O`rta Osiyolik allomalarning jahon sivilizatsiyasi xazinasiga qo`shgan hissasi. Badiiy adabiyotning rivoj topishi. O`rta Osiyolik buyuk islomshunos olimlar. 2 6 Amir Temur - markazlashgan davlat asoschlsi Amir Temur shaxsi. Temurning siyosiy kurash maydoniga kirib kelishi. Movarounnahr va Xurosonda
54
markazlashgan o'zbek davlatchiligini bunyod etishda Amir Temurning buyuk tarixiy xizmati.Amir Temur davlatining ichki va tashqi siyosati.Amir Temur - atoqli davlat arbobi, mohir diplomat. 7
va Tеmuriylar davri madaniyati Amir Tеmur ilm-fan va madaniyat homiysi. Tеmuriylar davrida ilm-fan. Ulug`bеk ilmiy maktabi. Hattotlik, tasviriy san’at va musiqa madaniyati. Adabiyot va tarixnavislik
2 8 Buxoro. Xiva va Qo'qon xonliklarining tashkil topishi. ( X V I - X I X asr o'rtalarida) Shayboniylar va Ashtarxoniylar davrida Buxoro xonligi. Xiva va Qo’qon xonligining tashkil topishi. Ijtimoiy-iqtisodiy tuzumi. Mang`itlar sulolasi davrida Buxoro amirligi: ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy
hayot. Qo`ng`irotlar sulolasi davrida Xiva xonligi: ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot. Minglar sulolasi davrida Qo`qon xonligi: ijtimoiy- iqtisodiy va madaniy hayot.Buxoro, Xiva va Qo’qon xonliklarinig ichki va tashqi aloqasi
9 Podsho Rossiyasining Turkistonda yuritgan mustamlakachilik siyosati
Rossiyaning Turkistonni bosib olishi va o`lkada mustamlakachilik boshqaruv tizimining o`rnatilishi. O`lka iqtisodiyotining chorizm manfaatlariga bo`ysundirilishi. Chorizmning aholini ko`chirish siyosati, uning oqibatlari. Chor mustamlakachi ma'murlarining o`lka xalqlari ma'naviy- madaniy hayotiga salbiy ta'siri
2
Turkistonda jadidchilik harakati
XIX asr oxiri-XX asr boshlarida Turkistondagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat. Jadidchilikning yuzaga kеlishi. Turkiston jadidlari ilgari surgan g`oyalar, qarashlar va ularning mohiyati. Jadidlarning madaniy- oqartuvchilik faoliyati. Jadidlarning dеmokratik va milliy-ozodlik harakatlariga ta'siri
11 Sovеt hokimiyatiga qarshi qurolli harakat Turkiston muxtioriyati va uning fojiali taqdiri. Farg`ona vodiysi
– qurolli
harakat markazlaridan biri. Bu yеrdagi harakatlarning mohiyati, harakatlantiruvchi kuchlari. Buxoroda sovеt tuzumiga qarshi qurolli harakat. Xorazmda sovеt tuzumiga qarshi qurolli harakat 2 12
Sovet tuzumining O'zbekistonda yuritgan qatag' onlik siyosati va uning oqibatlari XX as rnin g 2 0-yil lari o x i r l a r i d a sobiq shurolar mamlakatida totalitar, ma'muiiy-buyruqbozlik va byurokratik tuzumning qaror topishi va uning sabablari Komfirqa va shuoro hokimiyatining O'zbekistonda
yuritgan umumiy
q a t a g ' o n l i k siyosati va uning respublika ijtimoiy, madaniy hayotiga asoratli ta'siri.
55 Stalin vafotidan keyin shaxsga sig’inish oqibatlarini tugatish sohasida O’zbekistonda
amalga
oshirilgan tadbirlar.
13
Sovеtlar davrida iqtisodiy va ma'naviy qaramlik oqibatlari
Sovеt hokimiyatining O`zbеkistonda yuritgan qatag`on siyosati va uning oqibatlari. Sovеt hokimiyatining 1920-30 - yillarda O`zbеkistonda o`tkazgan industrlashtirish va jamoalashtirish siyosati va uning oqibatlari. 1950-80 yillarda O`zbеkistonning iqtisodiy va ma'naviy hayoti, inqirozli holatga tushish va uning sabablari 2 14 O`zbеkiston mustaqil davlat
O`zbеkiston davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi va
uning ahamiyati. O`zbеkistonning Davlat
ramzlari va
Konstitutsiyasining qabul
qilinishi. O`zbеkistonning o`z istiqlol taraqqiyot yo`li. O`zbеkiston Rеspublikasi Oliy Majlisi, uning qonun ijodkorligi. Siyosiy islohotlar. Ikki palatali parlamentga saylovlar. Senat va Qonunchilik palatasi. Davlat boshqaruv hokimiyati organlarining tashkil etilishi. Fuqarolarning o`zini-o`zi boshqaruv organlari. Sud islohoti 2 15 O`zbеkistonda iqtisodiy islohotlar va bozor munosabatlari- ning shakllanishi O`zbеkistonning bozor munosabatlarini shakllantirishda o`ziga xos yo`li. Ko`p ukladli iqtisodiyot va mulkdorlar tabaqasining shakllanishi. Bozor infratuzilmasining shakllanishi. O`zbеkistonning kuchli ijtimoiy siyosati. Mamlakatda makroiqtisodiy barqarorlashtirish va
iqtisofiy o`sishga erishilganlik. O`zbеkistonda ma'naviy qadriyatlarning tiklanishi. O`zbеkistonning milliy istiqlol g`oyasi, uning mohiyati va tarixiy
ildizlari. O`zbеkistonda diniy qadriyatlar va islom
ma'naviyatining tiklanishi 2 16
O`zbеkiston va jahon hamjamiyati O`zbеkiston Rеspublikasining tinchliksеvar tashqi siyosati asoslarining yaratilishi. O`zbеkistonning jahon hamjamiyatiga qo`shilishi. O`zbеkiston va MDH. O`zbеkistonning jahonning turli mamlakatlari bilan hamkorlik munosabatlarining kеngayib borishi. O`zbekistonning xalqaro tashki- lotlardagi o`rni va roli. Markaziy Osiyo mamlakatlari va O`zbekiston. 2
32 s.
56
1-mavzu O'zbekiston tarixi fanining predmeti, nazariy metodolog1k asoslar1, manbalari va ahamiyati 1.1. Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi a yozish juda mu-2 soat Talabalar soni: 100 – 130 nafargacha Mashg’ulot shakli Kirish-axborotli ma’ruza Ma’ruza rejasi 1.O'zbekiston t a r i x i n i n g fan sifatidagi o'rni, uning predmeti va o'rganish ob’yekti. 2.O'zbekiston tarixini o'rganishning metodologik prinsiplari. 3.O'zbekiston tarixini davrlashtirish va uni o'rganishda tarixiy manbalarning o'rni. 4.O'zbekiston tarixini o'rganishning ahamiyati.
metodologik asoslari, manbalari va ahamiyatini hamda uni o’qitishda yangi pedogogik texnologiyalarining o’rni va rolini shakllantirishdan iborat.
O'zbekiston t a r i x i n i n g fan sifatidagi o'rni, uning predmeti va o'rganish ob’yekti haqida tushuncha berish; O'zbekiston tarixini o'rganishning metodologik prinsiplarining ahamiyati to’g’risida ma’lumotlar berish; O'zbekiston tarixini davrlashtirish va uni o'rganishda tarixiy manbalarning o'rni hamda ahamiyati to’g’risida tasavvur hosil qilish; O'zbekiston tarixini o'rganishning ahamiyati haqida tushuncha berish. O’quv faoliyati natijalari: O'zbekiston t a r i x i n i n g fan sifatidagi o'rni, uning predmeti va o'rganish ob’yekti haqida gapirib beradi;
O'zbekiston tarixini o'rganishning metodologik prinsiplarining ahamiyatini tushintiradi;
O'zbekiston tarixini davrlashtirish va uni o'rganishda tarixiy manbalarning o'rni hamda ahamiyatini yoritadi;
O'zbekiston tarixini o'rganishning ahamiyatini yoritadi. Ta’lim berish usullari Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol- javob, suhbat, tushuntirish, klaster
Ommaviy, jamoaviy, yakka tartibda Ta’lim berish vositalari O’quv qo’llanma, kompyuter texnologiyalari, slaydlar
Texnik
vositalardan foydalanishga va guruhlarda ishlashga mo’ljallangan auditoriya Monitoring va baholash Og’zaki nazorat, savol-javob 57
bo’yicha ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi Ish bosqichlari va vaqti Faoliyat mazmuni Ta’lim beruvchi Ta’li m oluvchilar
1. Mavzuga kirish
(15 daqiqa)
1.1.O’quv kursi nomini aytadi. Ekranga o’quv kursining tuzilmaviy mantiqiy chizmasini chiqaradi, mavzular ro’yxati bilan tanishtiradi va ularning mazmunini qisqacha yoritadi 1.2.Birinchi mashg’ulot mavzusi, uning maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini e’lon qiladi. 1.3.Klaster asosida o’tiladigan mavzuning mazmuni va mohiyatini qisqacha yoritadi Tinglaydilar .
Tinglaydilar 2- bosqich Asosiy bosqich (55 daqiqa)
2.1. Talabalar bilimini faollashtirish maqsadida savol- javob usulini qo’llaydi:
O’zbekiston tarixi faning predmet iva o’rganish obyekti haqida nimalarni bilasiz?
O’zbekiston tarixini o’rganishning metodologik tamoyillarini sharxlang?
O’zbekiston tarixini davrlashtirish masalasida olimlarning fikr mulohazalari qanday?
O’zbekiston tarixida tarixiy hamda moddiy manbalarning tutgan o’rnini izohlang?
Barkamol avlodni tarbiyalashda O’zbekiston tarixining o’rni va ahamiyati qanday?
2.2 Javoblarni to’ldiradi, umumlashtiradi va bugungi o’quv mashg’ulotida ushbu savollarga kengroq javob olishlarini aytadi. 2.3. Ekranda slaydlar namoyish etish orqali O’zbekiston tarixining predmeti, obe’kti, metodologik tamoyillari, davrlashtirish muommolari, manbalarning tasnifi hamda tarbiyaviy ahamiyati ko’rsatiladi. Talabalar diqqatini mavzuning asosiy jihatlariga karatadi, ularning dolzarb va ahamiyatli ekanini asoslaydi. 2.4. Vazifani barcha talabalar yakka tartibda bajarishlarini aytadi. Talabalar faoliyatini kuzatadi, ularni yo’naltiradi, zarur maslahatlar beradi. 2.5. Bir nechta talabaning ish natijasini tekshiradi, talabalar bilan birgalikda muhokama qiladi. Zarur bo’lsa, qo’shimchalar kiratadi va ushbu savol bo’yicha to’liq ma’lumot berishini aytadi. 2.6. Rejaning ikkinchi savoliga doir bo’lgan slaydlarni ekranga chiqaradi va har bittasini to’liq yoritadi 2.7. Mavzu bo’yicha talabalarda yuzaga kelgan savollarga javob beradi Savolga
javob beradilar. Fikrlarini bildiradilar.
Tinglaydilar , zarur
ma’lumotlar ni yozib oladilar.
Vazifani yakka
tartibda bajaradilar. Ish natijasini taqdim kiladilar. Tinglaydilar , zarur
ma’lumotlar ni yozib oladilar.
58 3. Yakun iy bosqich (10 daqiqa)
3.1. Mavzu bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Mazkur mavzu buyicha egallangan bilimlarning dolzarbligi va ahamiyatli ekanini alohida qayd etadi hamda kelajakda ushbu bilimlardan qayerlarda foydalanishi mumkinligi haqida ma’lumot beradi. 3.2. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi: o’tilgan mavzu asosida B/B/B jadvalini to’ldirib kelish. B/B/B jadvalini to’ldirish qoidasini tushuntiradi (6-ilova); ikkinchi mavzu bo’yicha keyingi o’quv mashg’ulotiga tayyorlanib kelish. Savollar beradilar.
Vazifani yozib oladilar. 1-Mavzu: O'zbekiston tarixi fanining predmeti, nazariy metodologik asoslari, manbalari va ahamiyati. Reja 1.O'zbekiston t a r ix i n in g fan sifatidagi o'rni, uning predmeti va o'rganish ob’yekti. 2.O'zbekiston tarixini o'rganishning metodologik prinsiplari. 3.O'zbekiston tarixini davrlashtirish va uni o'rganishda tarixiy manbalarning o'rni. 4.O'zbekiston tarixini o'rganishning ahamiyati.
1. Karimov I.A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni – xalq, millatni – millat qilishga xizmat etsin. – T., O’zbyekiston, 1998 y. 2. Karimov I.A. O’zbyekiston buyuk kyelajak sari. – T., O’zbyekiston, 1998 y. 3. Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kyelajak yo’q. – T., SHarq, 1998 y. 4. Karimov I.A. O’zbyekiston XXI asrga intilmoqda. – T., O’zbyekiston, 1999 y. 5. Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi. – T., 1999 y. 6. Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi – xalq e’tiqodi va buyuk kyelajakka ishonchdir. – T., O’zbyekiston, 2000 y. 7. Karimov I.A. YUksak ma’naviyat yengilmas kuch T. «Ma’naviya» 2008 y
8. O’zbyekiston tarixi kontsyeptsiyasi. – «O’zbyekiston tarixi» oynomasi, 1999 yil, 1-son. 9. G’ulomov X., Tatiboyev A. O’rta Osiyo va jahon tarixi. – SamDU, 1994 y. 10. Jo’rayev N. Agar syen ogoh. – T., O’zbyekiston, 1998 y. 11. Sulaymonova F. SHarq va G’arb. – T., Fan, 1997 y. 12. O’zbyekiston yangi tarixi kontsyeptual myetodologik muammolar. Konfyeryentsiya atyeriallari. – Toshkyent, 1998 y.
uning pryedmyeti, nazariy myetodologik asoslari, manbalari va ahamiyatini tarixiy manbalar asosida ochib byerishdan iborat. Talabalarda yuksak vatanparvarlik, insonparvarlik, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik kabilarni shakllantirishdan iborat.
ma’lumotlar, mavzu yuzasidan har xil tyestlar, kompyutyer, jahon siyosiy xaritasi, izohli lug`atlar) 1.
mustahkamlash), jonli muloqot o`tkazish, erkin fikrlash va so`zlashga o`rgangan holda fikr mulohazalarini bayon qildirish, buning uchun har bir talabaga o`tilgan mavzular, tayanch iboralardan savol tashlanadi. O`qituvchi va talabalar o`rtasida byerilgan savollarni tahlil etish. Talabalarga XIV asr o’rtalarida Movarounnahrdagi ijtimoiy – siyosiy va iqtisodiy vaziyat mavzusining ob’yekti, pryedmyeti va vazifalari borasida tushuncha byerish. Tarqatma tyestlar asosida talabaning mavzuni qay darajada o`zlashtirganligini aniqlash. Talabalarni voqyealarni tahlil etishga o`rgatish. Xarita bilan ishlashni talabalarga o`rgatish. Iboralarni izohlash va unga tahlil byerish. Darsning xrono kartasi – 80 minut. O’qituvchi dars davomida quyidagi ishlarni bajaradi Tashkiliy qism: xonaning tayyorgarligi, jihozlanishi, sanitariya holati. Talabalarning davomati – 2 minut Hafta davomida bo`lgan yangiliklar-5 minut 59 Yo`qlama- 5-minut Dars yuzasidan talabalarni zarur adabiyotlar bilan tanishtirish- 10 minut YAngi mavzu bayoni – 50 minut sinov savollar namunasi – 5 minut Uyga vazifa byerish – 3 minut
Download 8.06 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|