Almas va mavhum qaynash qatlamning gidrodinamikasi

---

QO‘ZG‘ALMAS VA MAVHUM QAYNASH QATLAMNING 
GIDRODINAMIKASI 
Mavhum qaynash holati  - «qattiq jism - gaz» yoki «qattiq jism 
- suyuqlik» sistemalarida kuzatiladi. Ushbu jarayon paytida gaz yoki 
suyuqlik oqimidagi zarrachalar muallaq holatda b o‘lib, bir-biriga 
nisbatan betartib ravishda erkin harakat qiladi. SHuning uchun ushbu 
holat adabiyotlarda mavhum qa ynash qatlami, donador qatlamni 
qaynashi yoki muallaq qatlam holati deb yuritiladi.
Mavhum qaynash qatlami quyidagicha hosil qilinadi. Ixtiyoriy 
shakldagi verti kal idish (masalan, tsilindr) tubiga sim t o‘r o‘rnatilib, 
uning yuzasiga m uayyan qalinlikda sochiluvchan donador qattiq 
material zarrachalari t o‘kiladi. SHundan s o‘ng apparat tubidan 
yuqoriga, t o‘r orqali havo (yoki suyuqlik) oqimi yuboriladi.
Dastlab, havo oqimini tezligi (sarfi) kichik b o‘lganda, to‘r 
ustidagi material qatlami q o‘zg‘almas bo‘ladi. Havoning tezligi 
ma’lum bir qiymatlarga ega b o‘lganda qatlamdagi materialni ng 
og‘irligi gaz oqimining gidrodinamik bosimiga teng b o‘lib qoladi. 
Natijada, gidro dinamik muvoz anat yuzaga kelib, zarrachalar bir -
biriga nisbatan turli y o‘nalishlar bo‘yicha siljiy boshlaydi. 
Gaz tezligi yanada oshirilsa, zarrachalar harakati tezlashadi, 
qatlam kengayadi va u xuddi qaynayotgandek b o‘lib ko‘rinadi. 
Qatlamni bunday holat i mavhum qaynash holati deyiladi.
Material qatlamini o‘zgarmas holatdan mavhum qaynash 
holatiga o‘tish jarayoniga t o‘g‘ri keluvchi havo ning (suyuqlikning) 
tezligi mavhum qaynashning boshlanish tezligi yoki birinchi kritik 
tezlik 
k r 1
deb yuritiladi.
Gaz (suyuqlik) oqimining tezligiga ko‘ra donador material qatlamining 
asosiy holatlarini tahlil qilamiz. 
1. Oqim tezligi 
o

kr1