Amaliy antropologiya va biomexanika asoslari

2	J :		s
	ТЭ	Vi		^
razmer	«	s
	g	Ji		S
		1		5 .
panjasini	v	О		-H
				5
oyoq	о	о
	-	*o		S
	E	.2*		/—s-H
ayollarni	«	В
				Si	о
				¥
				■H
Yoshi bo’yicha
		о
		и

rs
г-'
о
SO­
mCN ON
+ + +
x
u-i A m CN u-i

• 
  o ' o'
  

II II II
>4
+\


CN
о О
-H +1
ON
>o
о о
+1 -н
о
Г"
oC
+ + H
&
o_II'

o.

	о
CN
VO
+	+
£	NO
II	o"
	II
>4
+1	+1
VO

+l
vo

cs


<ч
о

3
vO

1 1
ох .=

• 
  Е
  

• 
  В
  
  • 
    s
    

1ь Sа
е *

Е 5
ё =
2 Е

*© о
Со

о
>
О

4,83	2,95	7,52
4,64	3,22	5,87
1,68	0,75	3,93
1,58	0,78	2,91
3,52	2Л2	4,11
3,06	2А4

* |- 5 .

00

gacha. bu yonma - yon to’laliklar oraliqidagi bir ikki intervalni tashkil qiladi. Tashqi tutam kengligi IULL. bo’yicha esa 302mm bo’lib, tulaliklararo bir intervalda; xuddi shundav quchoq o’ichami OUL - 5.9mm bo’lib. to’laliklararo bir intervalga to’g’ri keladi. Ayollarni uchala yosh guruxidagi o’lcham ko’rsatkichlarining taxlili shuni ko’rsatdiki. birinchi gurux o’lchamlari boshqalardan eng ko’p farq qiladi. Ikkinchi va uchinchi guruxlarning ko’rsatkichlari absolyut qiymatlarini farqi. sezilarli emas


2.5. Oyoq va qo’l panjalarini razmer tipologiyasini


qurish printsiplari.

Yuqorida keltirilganidek. vetarlicha katta jamoada odamlarning qo’l va oyoq panjalarining o’lchamlari turlicha, lekin bu o’lchamlar o’zaro bog’langan va ulaming bog’lanishi ma'lum qonunlar bilan ifodalangan.

Bog’lanish qonunlaridan foydalanib, butun jamoaning oyoq (qo’l) panjalari ichidan razmerlari bilan tipik bo’lgan odamlar guruxini ajratib olish mumkin. Shu kollektivda. korxonalarni qiziqtiruvchi razmer ko’rsatkichlari uchun, har bir guruxga kiruvchi, odamlar sonini aniqlash imkoniyati mavjud. Boshlang’ich raqamli material sifatida. oyoq (qo‘l) panjasining asosiy va qo’shimcha tiplarining o’lcham ko’rsatkichlarini o’zaro taqsimlanishi, ya'ni korrelyatsion reshyotka tuziladi.

Razmer tipologiyasini qurishda:

- oyoq (qo’l) panjasini tiplarini aniqlovchi. asosiy yetakchi ko’rsatkichlarni

tanlash;

• 
  har bir yetakchi ko’rsatkichning yonma - yon tiplarini intervalini aniqlash;
  

• 
  poyabzal (qo’lqop)lami ishlab chiqarish uchun oyoq (qo’l) panjasini optimal tiplar sonini aniqlash;
  
• 
  tanlangan yetakchi ko’rsatkichlar bog’lanishlari asosida hamma qolgan tiplar o’lchamlarini aniqlash;
  
• 
  axoli o’rtasida, ajratilgan oyoq (qo’l) panjalarining, nisbiy sonini aniqlash kabi asosiy masalalar echilishi kerak.
  

2.5.1. Yetakchi ko’rsatkichlar.

Oyoq (qo’l) panjalarini razmer tipologiyasini tuzish uchun, hamma antropometrik ko’rsatkichlar ichidan. qo’l (oyoq) panja shaklini eng yaxshi ifodalovchi ko’rsatkichni tanlab olish kerak.

Bu ko’rsatkichlar asosiy, yoki yetakchi ko’rsatkichlar deyiladi. Xoxlagan razmer tipologiyasini qurishda, yetakchi ko’rsatkichni to’g’ri tanlash va ulami sonini aniqlash, asosiy masala hisoblanadi. Tip (gurux)lar soni yetakchi ko’rsatkich soniga bog’liq. U optimal bo’lishi kerak, chunki har bir yangi ko’rsatkichni yetakchi sifatida kiritilishi razmer variantlarini oshib ketishiga olib keladi. Shu bilan birgalikda, oyoq (qo’l) panjasini ta'riflashda bitta yetakchi ko’rsatkich yetarli emas, chunki oyoq (qo’l) panjasining uzunligi bir bo’lgan odamlarda - quchoq o’lchamlari ko’p variantlarga ega.

Bir tekislikda joylashgan, razmerlararo bog’lanish yuqori bo’lsa, shu tekislikda yotuvchi bir nechta ko’rsatkichlarni bitta yetakchi bilan almashtirish imkonini beradi. Turli tekislikda joylashgan razmerlararo bog’lanish kichik bo’lsa; bir emas. eng kamida ikki yetakchi ko’rsatkich ajratilishga to’g’ri keladi.

Yetakchi ko’rsatkich oyoq (qo’l) panjasini yuqori darajada ifodalanish uchun ular:

• 
  eng yuqori yoki eng yuqoriga vaqin absolyut miqdorlarga egaligi;
  

• 
  turli tekisliklarda yotishi, ya'ni oyoq (qo’l) panjasini har tomonlama ifodalashi;
  

• 
  har bir yetakchi ko’rsatkich, shu tekislikda joylashgan boshqa ko’rsatkich bilan yuqori darajada bog’langan bo’lishi kabi asosiy talablarga javob berishi kerak.
  

Oyoq panjasi uchun bunday yetakchi ko’rsatkichlar: oyoq panjasini uzunligi LOM.: tashqi tutam quchoq o’ichami 0,.,.; qo’l panjasi uchun esa - beshinchi kaft suyagining boshchasi bo’yicha o’tkazilgan quchoq o’ichami Oq; orqa (dorsal) tomonidan D\ yoki old (fleksor) D1olingan ko’p panjasini uzunliklarini; uchinchi barmoqni fleksor uzunligi l3 hisoblanadi. qo’l panjasining bu ko’rsatkichlarni o’zaro va boshqa ba'zi ko’rsatkichlar bilan bog’lanishi korrelyatsion koeffitsenti 2.22 jadvalda keltirilgan.

							2.22.jadval
Q o’l panjasini qator antropologik ko’rsatkichlar uchun korrelyatsiya
_________________________ koeffitsientlari				__________________________________
		Korrelyatsiya koeffitsientlari
Razmer	Q o’l panjasining quchoq		Uchunchi barmoq		Qo’l panjasining
ko’rsatkichlari	o ’lchamlari		uzunligi bilan		uzunligi bilan
	erkaklar	ayollar	erkaklar	ayollar	erkaklar	ayollar
Ощ	-	-	0,49	0,48	0,44		0,45
h	0,49	0,48	-	-	0,76		0,79
Дг	0,44	0,45	0,72	0,71	-		-
ш я	0,85	0,69	-	-	0,37		0,33
Is	-	0,13	0,64	0,79	0,66		0,56
2.22	jadvalda berilgan korrelyatsiya koeffitsentlaridan. uchinchi barmoq uzunligi
yoki panja uzunligi yetakchi razmer sifatida qabul qilish mumkin. Lekin. uzunligini
o’lchashda ham,	qo’lqop	andazasida	va tayyor	maxsulotda	ham yuqori		aniqlik

chegaralariga ega, uchinchi barmoq uzunligi yetakchi ko’rsatkich (razmer) bo’lgani ma’qul.

Oyoq panjasining uzunligi bilan uning ba’zi boshqa ko’rsatkichlari oraliqida bog’lanish darajasini ifodalovchi korrelyatsiya koeffitsenti (U.Bernard va A.Xubertlar tadqiqotlariga ko’ra) rLo.nJLo larga teng. Tashqi tutam quchoq o’ichami 0 Lt. o’rtasida korrelyatsiya koeffitsenti eng kam ekanligi ko’rinib turibdi.

Berilgan jamoaning o’rta arifmetik miqdoriga yetakchi razmer ko’rsatkichlarining miqdorlari teng bo’lsa, bunday oyoq (qo’l) panjalar o’rta - o’rta miqdor deyiladi.

Bunday oyoq (qo’l) panja o’lchamlari, qolip va poyabzal (qo’lqoplar)ni seriyadagi o'rta razmerini loyihalash asosi hisoblanadi.

Regressiya teglamasi bo’yicha hisoblangan miqdorlar yetakchi razmer miqdorlariga teng bo’lsa. ular oyoq (qo’l) panjalarini o’rta tipik miqdori deb nomlanadi. Bu o’lcham ko’rsatkichlar qolip va poyabzal (qo’lqop)ning seriyadagi turli razmerlarini loyihalashda ishlatiladi.