Amaliy antropologiya va biomexanika asoslari

Uchinchi konun. Oyoq (qo?l) panjasining hamma uzunlik о chanilari uning umumiy uzunligiga proportsional ravishda o'zgaradi.

Oyoq (qo’l) panjasining uzunligi boshqa uzunliklar bilan bog'lanishi notekis taqsimlangan bo’lib, ular oraliqidagi bog’langanlik yuqori korrelyatsiya koeffitsientiga ega va r > 0,6. Shuning uchun yuqoridagi qonuniyatda keltirilgan (// qonun) regrcssiva tenglamasi bilan ifodalash mumkin. Lekin taxlillar shuni ko’rsatdiki. keltirilgan o’lcham ko’rsatkichlar uchun, regressiva tenglamasidagi - Ry/X* Mx + My nulga teng. Natijada Y = Kx+ b tenglamasi Y = Kx ko’rinishda, ya'ni proportsional bog’lanishda bo’ladi. Axolining antrometrik ko’rsatgichlariga statistik ishlov berish natijasida proportsional koeffitsienti К quyidagi miqdordaligi aniqlangan.

Oyoq panjasining umumiy uzunligi

bilan boshqa uzunliklar oraliqidagi
proportsional lik koeffitsient К
Tovonning eng bo’rtib chiqqan nuqtasidan:
tovonning tayanch qismini markazigacha	0,18
tashqi to’piq markazigacha	0,20
oyoq panjasini bukilish nuqtasigacha	0,42
oyoq panjasini gumbaz nuqtasigacha	0,55
ichki tutamgacha (u.t.)	0,62
tashqi tutamgacha (t.t.)	0,73
beshinchi barmoq oxirigacha	0,80
Qo’l panjasini	flcksor uzunligi

115

	bilan boshqa uzunliklar oraliqidagi
	proportsionallik koeffitsienti К
dorsal tamonini uzunligi	0,955
birinchi barmokm fleksor uzunligi	0,285
ikkinchi barmoqni fleksor uzunligi	0,350
uchinchi barmoqni fleksor uzunligi	0,425
to’rtinchi barmoqni fleksor uzunligi	0,380
beshinchi barmoqni fleksor uzunligi	0,270

To’rtinchi qonun. Oyoq panjasini hamma ko’ndalang o’lchamlari, uning eni yoki quchoq o’lchamlari va balandlik o’lchamlari bilan proportsional bog’langan.

Lekin shuni ta'kidlash kerakki, oyoq panjasining eni bilan quchoq o’lchamlari, eni bilan boshqa kenglik o’lchamlariday. aniq boglangan emas. Shunday bo’lsa ham texnologik maqsadda bu noaniqlikni hisobga olmay. hosil bo’lgan tenglamadan

lbvdalanish mumkin. Quyidagi katta yoshdagi	avollar uchun tashqi kaft	barmoq
bo'g'imini kengligi (ShuJ ga nisbatan proportsionallik koeffitsienti К keltirilgan.
	Proportsionallik
	koeffitsienti К
Oyoq panjasini eni bilanbirinchi kaft suyagi ing distal
boshchasining markazigacha Shu	0,95
tovon qismini eng keng joyida Sht	0,73
quchoq o ’lcham bilan:
oyoq panjasini o ’rtasi bo’yicha 0o\	2,58
kaft-barmoq bo’g ’imi bo’yicha Ou,	3,45
Q o’l panjasini kengligi bilan:	0,08
birinchi barmoq bannoqlararo
ikkinchi barmoq barmoqlararo qalinligi	0,09
birinchi barmoqni bannoqlararo quchoq o’ichami	0,30
ikkinchi barmoqni barmoqlararo quchoq o ’ichami	0,31
uchinchi barmoqni bannoqlararo quchoq o’lchami	0,31
lo’rtinchi barmoqni barmoqlararo quchoq o’ichami	0,30
beshinchi barmoqni barmoqlararo quchoq o ’lchami	0,30

2.4. QYOQ PANJASI TO’G’RISIDA QO’SHIMCHA MA’LUMOTLAR.

Oyoq panjasining balandligi bilan uning kenglik yoki uzunlik o’lchamlari orasidagi bog’lanishlar. Oyoq panjasini balandlik o’lchamlari (2.28-rasm) bilan uning uzunligi o’rtasida bog’lanish juda kam. Balandlik o’lchamlari bilan kengligi o’rtasida esa bir - oz yuqori (rX7 > 0,5) bog’langan. Bu bog’lanishning regressiv tenglamasidagi erkin son kichik bo’lgani uchun, erkin sonni hisobga olmay balandlik bilan kenglik oraliqidagi bog’lanishni proportsional deyish mumkin.

		O yoq panjasining balandligi
		bilan kengligi orasidagi
Balandligi bo’yicha:		proportsionallik koeffitsenti, K.
-bosh barmoqning eng yuqori nuqtasigacha (timoqda) hi		0.13
-tovonning tayanch qismini o’rtasidagi
-tashqi (loterial) tomon gabarit nuqtasigacha	/1 5	0 15
-ichki (medial) tomon gabarit nuqtasigacha	h 6	0.15
-qayiqsimon suyakni bo’rtib chiqqan nuqtasigacha Zr-		0.46

Bundan tashqari, bosh barmoqni eng yuqori nuqtasigacha masofa / * = 0 , 1 deb hisoblasa bo’ladi.

Tovonning orqadagi eng bo’rtib chiqqan nuqtasigacha masofa h4 uning kengligi Sht va oyoq panjasini uzunligi L n,p. lar bilan quyidagi teglamalar bilan bog’langan:


h4 = 0*65 ShL- 22;


h4= 0,17 L0.p. + 6,6.


2.28-rasm. Oyoq panjasini balandligi bo’yicha tashqi (a) va ichki (b) tomonlarining antropometrik nuqtalarini joylashish sxemasi


Oyoq panjasining odam bo’yi bilan bog’liqligi. Bular oraliqidagi bog’lanish juda yuqori korrelyatsion koeffitsientga ega. Ommaviy o’lchash shuni ko’rsatdiki, oyoq panjasini uzunligi Lap, odam bo’yi P ning 15% ini tashkil qiladi.


(rxy = 0,75 ... 0,85). Bu bog’lanishni quyidagi tenglamalar bilan ifodalash mumkin:

erkaklar uchun Lap, = 0,14 P + 29;

ayollar uchun Ьлр, = 0 ,\4 P + 22.

Yuqoridagi ifodalarni soddalashtirib: oyoq panjasining uzunligi erkaklar tana uzunligidan 15,8 foyizini (ayollar uchun esa 15.5 foyizini) tashkil qiladi deb hisoblash mumkin.

Oyoq panjasining o’ng va chap o’lchamlarini simmetriyasi. Tadqiqot lar shuni ko’rsatdiki, odamlarning ko’pchiligi farqli o’ng va chap panjalarga ega. O’ng va chap oyoq panjalarning farqi katta bo’lsa, poyabzal tanlash ancha qiyin kechadi. Agar ularning farqi 3mm dan oshmasa, bu assimetriya poyabzal tanlashda sezilmaydi. chunki poyabzalning razmerlararo intervali AN 5mm ni tashkil qiladi. B unday panjalar bir gurux (tip)da xisoblanadi.
Lekin ba'zi odamlarda bu farq 10-12mm gacha etadi.

K.I.Chentsovaning muloxazasiga кота, tadqiqot o’tkazilgan 200 nafar ayollardan 60% dan assemetrik oyoq panjasiga ega, shu miqdordan 41 %da chap panja o’ngidan katta. Poyabzal tanlashda erkaklar oyoq panjalaridagi assimetriya kamroq seziladi. Chunki erkaklar povabzali nisbatan xaliroq bo’lib, oyoq panjasiga biror yordamchi moslama (bog’ich yoki rezinka) bilan maxkamlangan bo’ladi. Ayollar tuflisida esa - moslama bo’lmay. tufli ziyining tarangligi hisobiga oyoq panjasiga yopishgan bo’ladi.

O’ng va chap panjalarning uzunligi bo’yicha farqi AL = La>-									L dt katta jamoada
tekis taqsimlanish qonuniga bo’vsunishi [11] qayd etilgan (2.18 - jadval).
											2.18 jadval