Amaliy mashg'ulot №1

Chaqaloqlarni dastlabki tana vaznini tranzitor yo‘qotishi (DTVY) 
Chaqaloqlarni dastlabki tana vaznini tranzitor yo‘qotishi ochlik (hayotining 
birinchi kunlarida sut va suv defitsiti hamda suvsizlanishi (70-75% nafas olish 
va 20-25 terlash ) suv yo‘qotish xisobiga yuzaga keladi. Tug‘ilganda tana vaznini 
qancha bo‘lganidan qat’iy nazar bola hayotining 3-4 ba’zida 5 kuniga kelib tana 

---

vaznini maksimal yo‘qotish (DTVMY) yuzaga keladi. DTVMY tug‘ilgandagi 
tana vazniga nisbatan xisoblanadi va uning tebranish chegaralari 3-10% tashkil 
etadi. 
DTVMY katta ko‘rsatkichlarga moyillik tug‘diruvchi omillar: chala 
tug‘ilganlik, tug‘ilgan vaznini kattaligi, tug‘ruq jarayonining cho‘zilishi, tug‘ilish 
davri shikastlari, onasidagi gipogalaktiya, yangi tug‘ilgan chaqaloqlar xonasida 
yoki kuvezda xarorat va namlikning yuqoriligi, chaqaloqning ko‘p issikliq 
yo‘qotishi (krovat va kuvezlarni sovuq “ko‘chaga qaragan” devori ostida 
joylashganda) va h.k.. 
DTVMY o‘rtacha 6% tashkil etadi. Shu bilan birga DTVMY qizlarda 
gormonal kriz boshidan kechirayotgan bolalarda, hayotining birinchi soatida 
emizilgan erkin ovqatlantirishdagi bolalarda DTVMY ko‘rsatkichlari nisbatan past 
bo‘ladi. 
DTVMY 3 darajasi farqlanadi. 
I daraja DTVMY (6%) dan kam, klinikasida eksikoz
belgilarianiklanmaydi, nisbatan ochlik bilan emadi, ba’zan bezovta,
laboratoriya analizlarida hujayra ichida gipogidratatsiya belgilardan qon 
zardobida natriy, eritrotsitlarda kaliy miqdorining ko‘payishi, siydikda 
kalii/azot koeffitsientning yuqori ko‘rsatkichlaridan darak beradi. 
II daraja DTVMY (6-10%) gacha kuzatilib, asosan chanqoqlik, teri 
rangparligi hamda shilliq pardalar yorqinligi, teri burmalarining sekin yozilishi, 
taxikardiya, xansirash, bezovtalik, tajanglik belgilari nomayon bo‘ladi.
Laboratoriya taxlillarida esa hujayra gipogidratatsiya va xujayradan tashqari 
suvsizlanish, gemotokrit soni, umumiy oqsil miqdorini ortishi, oliguriya, siydik 
nisbiy zichliginingn ko‘tarilishi belgilari aniq ko‘rinadi. 
III daraja DTVMY (10%) va undan dan ortiq bo‘lib, chanqoqlik, shilliq 
pardalarning va terining quruqligi, teri burmalarining sekin yozilishi, 
liqildoqning ichiga tortilishi, taxikardiya, xansirash, ba’zan gipertermiya,
tremor, xarakatsizlik, bezovtalik, ba’zan adinamiya, arefleksiya, yurak
tonlari bo‘g‘iqligi, teri marmarsimonligi, akrotsianoz belgilari ko‘riladi. 

---

Laboratoriya tekshiruvida hujayra ichi va tashqarisi gipogidratatsiyasi 
belgilari aniqlanadi. 
DTVMY yuqori ko‘rsatkchilarini oldini olish tadbirlari. 
Emizishga erta berish, talabga qarab suyuqlikni “erkin” ichirish (hayotini 
birinchi 5 kunida 6 ml/kg kuniga), 6 kundan boshlab o‘rtacha 40-50 ml/kg kuniga 
va tana xarorati 37
0
S dan yuqori bo‘lsa, har bir gradusga qo‘shimcha 5ml/kg 
kuniga xisobidan suyuqlik beriladi. Shu bilan birga bir kun davomida
chaqaloq ichadigan sut va suyuqliklarning miqdori 60-70ml/kg dan ortmasligi 
kerak. Tana vaznini tiklanishi odatda 6-7 kuni, ayrim xollarda 10 kuni yuz beradi 
va 3 chi hafta oxiriga kelib sog‘lom yangi tug‘ilgan chaqaloq yo‘qotgan vaznni 
tiklaydi.