Amaliy mashg’ulot: Diareya sindromi bilan kechadigan yuqumli kasalliklar: Dizenteriya, salmonellyoz, vabo
Download 0.71 Mb. Pdf ko'rish
|
4 - Nazariy material 5039fe387f04c0dc8750aa7d62e7218a
- Bu sahifa navigatsiya:
- Salmonellezlar
Profilaktikasi. Dizenteriyaning profilaktikasida aholining suv ta’minotini
yaxshilash, turar joylarnn ozoda tutish muhim axamiyatga ega. Oziq-ovqat tayyorlaydigan korxonalar, sut kombinatlari, bolalar muassasalarida ishni sanitariya- gigiena talablariga qat’iy rioya qilgan xolda tashkil atish lozim. Kasallik oldini olishda pokiza bo’lish juda axamiyatlidir. Shuning uchun aholi orasida keng tushuntirish va targ’ibot ishlari olib borish zarur. Bemor shnfoxonaga jo’natilganidan so’ng xonadonida yakunlovchi dezinfektsiya o’tkaziladi. Bemor atrofidagi ozik-ovkat tizimi yoki unga tenglashtirilgan korxonada ishlaydigan muloqotda bo’lgan kishilar ustidan 7 kun muddatga tibbiy nazorat o’rnatiladi. Bu davr ichida najasi bir marta bakteriologik tahlil uchun olib tekshiriladi. Dizenteriya muttasil ko’p qayd etiladigan qishloqlarda yoe fasli davomida bakteriofag vositasida fagoprofilaktika olib boriladi. Dizenteriya bakteriofagi suyuq yoki tabletka xolida bo’ladi. Tabletka katgalarga xar 3 kunda bittadan ichirib turiladi. Bolalarga esa suyuq bakteriofag shu muddatlarda 5-10 ml dan ichiriladi. Salmonellezlar o’tkir ichak kasalliklari orasida muxim o’rin tutadi. Kasallik asosan me’da-ichak sistemasining jaroxatlanishi va intoksikatsiya alomatlari bilan kechib klinikmanzarasi turlicha namoyon buladi. Etiologiyasi. Salmonellyoz qo’zg’atuvchilari juda xilma-xil bo’lib, ichterlama va paratif qo’zg’atuvchilaridan farqli ravishda ko’pincha o’tkir gastroenterit alomatlari bilan kechadigan kasallik qo’zg’atadi. Salmonellez kasalligining qo’zg’atuvchisi dastlab kasal xayvonlardan, keyinchalik bemor odamlardan topilgan. Kasallik qo’zg’atuvchisi deb xisoblangan Salmonella enteritidis mikroblarini ilk bor 1888 yilda Gartner kafsh etgan. Shu davrdan boshlab salmonellalarning juda ko’p yangi serovarlari topilgan. Hozirgi kunda salmonellalarning 2600 dan ortiq serovari ma’lum. Kaufman-Uayt taklif etgan xalqaro tasnif bo’yicha antigen tuzilishiga ko’ra salmonellalar kuyidagi asosiy guruxlarga bo’linadi: A, V, S, D, E, G’ va x.k. Odamda kasallik qo’zg’atadigan salmonellalar asosan V, S va O guruxlariga mansub. Uzbekistonda salmonellezlar 1960 yillardan boshlab chukur o’rganib kelinmoqda. Hozirgi kungacha Respublikada V, S, D va Eguruxlariga mansub salmonellalarning 100 dan ortiq serovari aniqlangan. Ular orasida eng ko’p uchraydiganlari S.tifi murium, S. enteritidis, S.nyuport, S.anatum, S.geydelberg va boshqalar hisoblanadi. Salmonellalar qayrilgan tayoqcha shaklida bo’lib, uzunligi 1-3mikron, yugonligi 0.5 mikron. Tanasida gir aylana joylashgan xivchinlari bor. Ular yordamida tez harakat qiladi. Kuchsiz ishqoriy muxit (rN-7.4-7.5) da yaxshi o’sadi. Salmonellalar mayda koloniyalar hosil qilib o’sishi o’ziga xos hisoblanadi. Mikrob tanasida O-antigen, xivchinlarida N-antigen mavjud. Ba’zi serovarlarida O-antigen tarkibida Vi-antigen xam bor. O-antigen tuzilish xususiyatlariga qarab, salmonellalar turli serovarlarga bo’linadi. O-antigen qizdirishga chidamli. Shu tufayli 2.5 soatgacha qaynatilganida xam parchalanmaydi (salmonella mikroblari tushib qolgan xolda saqlangan ovqatni isitib iste’mol qilinsa xam, baribir kasallik ro’y berishi mikrobning shu xususiyati bilan bog’liq). N-antigen qizdirishga chidamli, 75-100°S da isitilganida, xlorid kislotasi va alkogol ta’sirida tez parchalanadi. Salmonellalar tashqi muhitda boshqa ichak guruxi mikroblariga nisbatan ancha chidamli. Ular kuruq va past haroratli muhitda yaxshi saqlanadi. Sut va sut mahsulotlarida salmonellalar 40 kungacha yashashi mumkin. Go’shtda uy sharoitida salmonellalar 15 kungacha, sovutgichda esa 60 kungacha saqlanib turadi. Tuxum va undan tayyorlangan maxsulotlarda, non va boshqa ozik-ovqat maxsulotlarida ham salmonellalar uzoq vaqt yashashi mumkinligi isbotlangan. Ko’k piyoz, bodring va boshka sabzavotlarda 14-15 kungacha saqlanib qoladi. Download 0.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling