Amaliy mashg’ulot: Diareya sindromi bilan kechadigan yuqumli kasalliklar: Dizenteriya, salmonellyoz, vabo
Download 0.71 Mb. Pdf ko'rish
|
4 - Nazariy material 5039fe387f04c0dc8750aa7d62e7218a
Patogenezi.
Mikrob odam organizmiga faqat og’iz orqalitushadi. Salmonellyozda asosiy patomorfologik o’zgarishlar me’da-ichak yo’llarida rivojlanadi. Uning qay darajada ifodalanishi bemor organizmining kasallanish davridagi holatiga ko’p jixatdan bog’liq. Keyingi yillarda aniqlanishicha, salmonellalar halok bo’lganida ajraladigan endotoksin ta’siridan tashqari, mikrobning boshqa xususiyatlari xam o’rin tutadi. Salmonellalar og’iz bo’shlig’i va ingichka ichakning epiteliy hujayralari ichiga qirish qobiliyatiga va u erda ko’payib, hujayra parchalovchi (tsitopatogen) ta’siriga ega ekanligi aniqlangan. Bu esa kasallik patogenezida muhim ahamiyat kasb etadi. Salmonellalar ogiz orqali organizmga tushgach, ogiz bo’shligi, ichak shillik kavati va limfoid to’qimalar orqali qon va limfaga o’tib, yangi a’zolarga tarqaladi. Keyingi bosqichda salmonellalar xujayralar ichiga kirib oladi va ularni kemira boshlaydi. Natijada suv va elektrolitlar almashinuvi buziladi. Gastroenterit alomatlari yuzaga keladi. Endotoksin ta’sirida va degidratatsiya tufayli yurak-tomir sistemasi faoliyati buziladi. Nerv-gumoral boshqarish mexanizmi izdan chiqadi. Bu klinik jixatdan intoksikatsiyada degidratatsiya alomatlari bilan namoyon bo’ladi. Keyingi bosqichda organizmning ximoya kuchlari ishga tushib, kupincha kasallik tuzalish bilan yakunlanadi. Klinikasi. Kasallikning yashirin davri bir necha soatdan 1-2 kungacha. Xastalik odatda o’tkir boshlanadi. U engil, o’rtacha og’irlikda va og’ir turda kechishi mumkin. Nimjon, chala tug’ilgan, sun’iy ovqatlanadigan bolalarda salmonellez ko’pincha ogir o’tadi. Keksa yoshdagilarda xam kasallik ko’pincha og’ir va uzok kechadi.Salmonellez ovqat vositasida yuqqan xollarda kasallik ovqatdan zaharlanish — toksikoinfektsiya ko’rinishida namoyon bo’ladi. Kasallik engil kechganida bemorning umumiy ahvoli kam o’zgaradi. Tana harorati deyarli kutarilmaydi. Korinda biroz og’riq bo’ladi, ich buzilib, kuniga 3-5 marta suvdek ketadi. Og’irroq xollarda intoksikatsiya va diareya sindromiga xos alomatlar yaqqol ifodalanadi. Umumiy loxaslik, ishtaxa yo’qolishi, ko’ngil aynishi, tana xaroratining ko’tarilishi intoksikatsiya alomatlari xisoblanadi. Harorat 38-39 0 S gacha, og’ir hollarda — 40°S gacha ko’tariladi.Salmonellezda diareya sindromi o’tkir gastroenterit, xatto gastroenterokolit alomatlari bilan namoyon bo’ladi. Kisqa muddatli umumiy alomatlardan so’ng qusish boshlanadi. U odatda bir necha marta takrorlanadi. Odatda biroz keyinroq ich surishi qo’shiladi. Avval ich suyuq holda tez-tez keladi, najas o’zgarmaydi. 3-4 martadan so’ng ich suvdek bo’lib, ko’p miqdorda keta boshlaydi. Unda shillik, ba’zan qon aralashgan bo’ladi. Ba’zan ich suyuq kelsa ham, unchalik ko’p miqdorda bo’lmaydi. Axlat ko’kimtir tusda bo’ladi, Qorin turib-turib "mijig’lab" ogriydi. Ichburug’dagiga o’xshab tinimsiz qatnash salmonellezda kam uchraydi.Kasallik og’ir kechgan xollarda organizmda suvsizlanish (degidratatsiya) ro’y beradi. U ko’proq bolalarda uchraydi. Odatda, salmonellezda degidratatsiya II- III darajagacha boradi. Juda og’ir kechganidagina, degidratatsiya VI darajaga borib, gipovolemik shok ro’y berishi mumkin.Bemorni ko’zdan kechirganda, ko’pincha yuz va tana terisi oqargan bo’ladi. Paypaslab ko’rganda teri kuruqshab qolgan, elastikligi yukolganianiqlanadi. Tomir urishi tana xaroratiga monand ravishda tezlashadi, tarangligi pasayadi. Qon bosimi tushadi. Yurak tonlari bo’giq bo’ladi. Og’irroq xollarda boldir mushaklarida tirishish kuzatiladi. Bemor ko’p chanqaydi. Tili qurib qoladi, karash bilan qoplanadi.Qorin ba’zida biroz kepchigan bo’ladi. Paypaslab ko’rganda qorinda tutash og’riq seziladi. Ayniqsa, kindik atrofida og’riq kuchli bo’ladi. Ba’zan jigar kattalashgani aniqlanadi. Davolash erta boshlanib, to’g’ri olib borilsa, 2-3 kunda bemorning axvoli yaxshilanadi. Kusish, ich surishi to’xtaydi. Najas avval bo’tqasimon bo’lib, keyin normal holga keladi. Ishtaxa tiklanadi. 5-6 kunda kuvvatkiradi. Salmonellez bilan og’rigan bemorlar shifoxonada o’rta hisobda 7-8 kun yotadi. Ba’zi bemorlarda tuzalganidan so’ng bakteriya tashuvchilik holati kuzatiladi. U qisqa muddat va surunkali bo’lishi mumkin. Download 0.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling