Amaliy yadro fiziкasi

Halqaro yadro 11ш '/1111юt/аг 111arkazlarini11g sayllari:

1. J11tp://cdfe.s i11p.msu .ru/ index .i-u.l1tml: 2. \1Hp://\\'\\'\v-nds.iaea .org;

3. 
   l1ttp:/t,,, , v,v. ippe.оЬп i11s k.i-u / pod 1-/cjd/:
   
4. 
   ftp://Ь11l11d2.dne . b11l.gov: 5. l1ttp://, V\\'\V.1111dc.b 11l.gov.
   

95
MASALALAR YECHISH UCHUN NAMUNALAR

1. 
   nщsa la . J Li+:Н ; Ве + 11 yadro reaksiyasi qш1day reaksiya, ya'ni ekzoterщik yoki endotcrщik ek,111ligi11i a11iчlang. Yadro 1·eaksiya energiyasi aniqla11si11.
   

Yechilisl1i: Yadro reaksiya eпergiyasi qнyidagi itoda Ьilan aniqla­ niladi:
(1)

1
Ьн yerda ₁₁₁ va 111 - 1110s lюlda reaksiya bosl1idagi va oxiridagi zaп·alar­
1
ning tincl1likdagi 111assaslarini11g yig' indisi. Mazkur lюlda Ь11 tengla111a
quyidagi ko'rinisl1da bo'ladi:
(2)
Ь11 formulaga 111asala sl1шtidagi ,,а jadvallardagi qiyщatlarni qo'yib, l1i­ s0Ыasl1larni bajaraщiz:
m₁ , = 1 1,65079 •10-" kg, тн, = 1,6736·10-"kg (3)
mн, = 11,6 5231 · 10- ²⁷ kg, m,, = 1, 675 • 10- ²⁷ kg (4)
Q = -1,64 MeV. De111ak yaclro reaksiyasi e11doteпnik reaksiya ek:111.
Javob: Q=- /,64 MeV.

2. 
   n,asala. Tinch turgaп Ьог yadrosi Ьilan o'ta sekiп 11eytronlar11ing o'zaro ta'siri natijasida yuz beradigan qнyidagi ¹⁰ B(n,b )7L i yadro reak­ siyasining Q e11ergiyasi aniqlш1sin.
   

Ycchilishi: '°B(11,b)7Li yadro reaksiyasi qнyidagi 111exanizm bo·­ yicha y11z beradi, ya'11i Ьог • в yadrosi sekin п neytro11larni yuta­
di (ya'ni o'ziga qo'shib oladi) va oraliq •;В yadroga ay laпad i. Usl1bu yadro k11chli qo'zg'algan (uyg'ongan) lюlatda Ьо·lgaпi ucl11111, o'zidan a-zur1·a ( ; Не) cl1iqaradi va litiy ⁷ Li yadrosiga aylanadi. Usl1bu reak­ siyajarayonini quyidagi ko'rinisl1da yozisl1 nшmkin:

• 
  в + "
  

• 
  \ в· ;Li + ;не
  

(1)

Reaksiya Q energiyasini quyidagi ifoda Ьila11 topшпiz:

96

Q = ( т,,, + т ,, - mL , - тн, )с² ₍₂₎
Yadrolarning ti11cl1likdagi 1nassalarini. ushbt1 yadro ato111larining li11cl1likdagi massalariga alniashliramiz va jadvalda11 oli11ga11 atom mas­ salarini oxirgi ifodaga qo' yam iz :
Q =931·(10,01294 + 1,0 0867 - 7,0 160 1- 4.0 0260)МэВ = 2.80Мэ8 ₍₃₎
Reaksiya mal1st1lotlari bo'lgan litiy ⁷ Li va a-zan·alшning kinetik energiyasi11i topish t1ch11n reaksiya e11ergiyasi11i qt1yidagi ko'rinishda yozan1iz:
(4)
Ьн yerda Т , va Tr - 1110s holda reaksiya bosl1idagi va oxiridagi zarra­ larning kinetik energiyalari11ing yig' ind is i. Masala sl1a1·1iga ko ' ra LT
kattalik11i hisobga ol111asa ham Ьо' ladi . U holda ⁷Li va ; Не zarralar kinelik energiyalarining yig' ind is i:
(5)
TL, \'а Т₁₁, noma'lumlarni bog'lovcl1i ikkiпchi Ьir te11glamani tu­ zisl1 t1cl111n in1pt1ls11i saqlanisl1 qo1шnini qo· ll aym iz . Zaiтalar impL1lslari
yig•iпdisi, reaksiyagacl1a nolga te11g des ak, u lюlda reaksiyadan keyi11 l1an111 пolga teng bo·ladi.

f>и + Рн, = о
bu yerda11 i111p11ls modullari t1clшn:
Ри = Рн,
(6)
(7)

Zarralar i111pulslari teng la111a lar id a11 11laming kinetik energiyasi tenglamalariga o'tan1iz:

7. 
   va (8) dnn
   

р'

т
= - ' '­