Amaliy yadro fiziкasi

Rt1diofarmt1/sevlik preparat deb, inson organizmiga diagnostik yoki davo]ash maqsadicla kiriti]adigan va mo]ekttla]arida ma'Jum Ьiг ra­ dioakliv nuklid bo'lgan kimyoviy Ьirikmaga aytiladi.
Yuqorida Ьауоп qilinganlarni yod-123 izotopi misolida ko'rish mшпkin. Btшda Ьешогgа yod-123 radioizotopi mavjlld Ьо' lgan critma ichi1·iladi. Bt1 radioaktiv yod-123 organizmga kiritilmasdan o]din ssin­ tillatsion datchik orqali o'lchab olinadi va 100 % deb qablll qili11adi. Organizm ssintillatsion datcl1ik yordamida qalqonsimon bez sohasi­ dan cl1iqayotgan nшlanishlarni o·Jchash anшlga oshiriladi. O'lcl1ashlar yod kiritilgandan keyin 2 soal. 4 soat va Ьiг st1tka o'tgaпdan keyin ham bajш·iladi. Slшпday qilib preparatлiпg qalqoпsimon bezda to'planish no1·masi empirik aniqlanadi. Agar to'planish tez bo'lsa. _LI holda qal­ qonsinюп bezni11g g i peг·t Llпks iy asi. agar to'planish norшadagidan sekin to·plaпsa. gipoftшksiyasi ПШ\,jtrdligiпi ko'rsatadi. Yod radioizotopi te­ rapevtik maqsacllш·da lшm qo'llaпiladi. Yod qalqoпsimon bez пormal ishlashi uchtш zarur Ьо'lgan element hisoЫanadi.
163
Qalqonsimon bez bo"yi11 qismida _joy\asl1ga11 (4.J-r{t.\"111ga qaralsi11). U шganizmda modda va e11e1·giya al111asl1i11t1vida isl1tirok et11vcl1i yodli gоmюпlаг isl1lab cl1iqaradi va to·playdi. Oгganizшga ki1·i1ilga11 radioak­ tiv yod oddiy yod kabi qalqo11simo11 bez l1t1jayrasiga kiгadi va to'pla11a bosl1laydi. Bu esa o'z na,,batida qalqonsimon bezпi testlasl1ga. diag110s­ tika va davolasl1ga iшkon beгadi. Davolasl1 elfekti yod-13 1 1·adioizoto­ pi11i11g radioaktivlik xususiyatiga asoslш1ga11 bo"lib. uпdап cl1iqayotga11 beta- va gai111na-11urlanisl1lar lia1шna l1ez11i 11urla11ti1·adi. Terape, ¹1ik ef­ fektni11g 90 % beta-nш-lanisl1ga asoslangaп. Beta-parcl1alanisl1da lюsil bo'ladigaп elektronlarпiпg yt1gш·ish yo'li 2-3 mm bo•Iib. ular bez11i icl1karida пurlaпtiгadi. Radioaktivlik, bez h11_jayгasi11i 11am, t1ni11g che­ garasidan taslщariga tarqalayotgaп о'sша lшjayrasiпi 11am yo'q qiladi. Davolash deyarli og'гiqsiz kecliadi.

Nurlanishlami qayd qil11vcl1i 111uka111111al.-oq datcl1iklar, za111011a,·iy radiofarшpгeparatlar va radioaktiv nislюnlar qo'llanilishiga qaramas­ dan, аупап isl1lab t11rga11 to'qimalaгda radioizotop to'planisl1i11i qayd qilish va bal10lasl1 tamoyillari o'zgarшasdan qolшoqda. Radi0Ьiologlai·- 11ing tasdiqlashicha, kicl1ik dozali 1шrlanisl1lш· insoп o.-gai1izmiga i_jobly ta'sir ko·.-satar ekan. Budan radionuklid diag11ostikasida qo'lla11iladigai1 radioizotoplar xavfli emasligi kelib cl1iqadi.