Anatomiya yangi indd

 bob.  QON  VA QON AYLANISH A’ZOLARI

Qon. Katta yoshdagi odamda  o‘rtacha 5

 l

 qon bo‘ladi. Qon-

ning funksiyalari xilma-xildir. Qon hujayralarga kislorod va oziq 

modda yetkazib beradi, moddalar almashinuvi natijasida hosil 

bo‘lgan parchalanish mahsulotlarini ayiruv a’zolariga olib keladi, 

organizmni gumoral boshqaradi va himoya qiladi. Qon-birik-

tiruvchi to‘qimalar tarkibiga kiradi. U hujayra bo‘lmagan suyuq 

modda sarg‘ish tusli plazmadan iborat bo‘ladi. Plazmada qizil qon 

tanachalari, oq qon tanachalari va qon plastinkalari bo‘ladi. 

Qonning qizil rangda bo‘lishiga sabab, unda qizil qon tana-

chalari ko‘p bo‘ladi.

Plazma

 qon hajmining 60 foizini tashkil etadi. Plazma tarkibi-

ga 90-92% suv, 7-8% oqsillar, 0.9%gacha mineral tuzlar, 1% ga-

cha glyukoza, 0.8% yog‘, par chalanish mahsulotlari va har xil or-

ganlarning hujayralari chiqaradigan boshqa moddalar kiradi. Qon 

suyuq qismining tarkibi va xossalari nisbatan o‘zgarmas bo‘ladi. 

Masalan, organizmga kiritiladigan suvning hajmi xilma-xil sa-

bablarga binoan o‘zgarib turadi, ammo uning qondagi miqdori 

o‘zgarmaydi. Ovqatlanishda qand miqdorining o‘zgarishiga qara-

may, odatda bir litr qonga bir gramm chamasi qand to‘rg‘i keladi.