Anatomiya yangi indd

X bob.  ANTROPOLOGIYA – ODAMNING KELIB 

CHIQISHI

Odamning kelib chiqishi to‘g‘risidagi masalani isbotlash – bi-

ologiya fani oldida turgan eng asosiy muammolardan biridir. Bu 

muammo juda qadim zamonlardan beri insoniyat diqqatini o‘ziga   

jalb  etib  keladi. Ko‘p asrlar dan beri bu muammo sirli bo‘lib kel-

moqda. Odamning kelib chiqishi to‘g‘risida juda ko‘plab diniy va 

ilmiy qarashlar mavjud. Biroq, odam tanasining anatomiyasi bilan 

birinchi bor tanishuvning o‘zi ham tabiat tadqiqotchilarini odam 

bilan yuqori darajada tuzilgan umurtqali hayvonlarning tuzilishi 

bir-biriga o‘xshashligini ta’kidlashadi. 

Odamning tarixiy rivojlanishi to‘g‘risidagi yangi tushunchani 

tasdiqlagan birinchi tabiatshunos J. B. Lamark bo‘lib, u odam da-

raxtlarda o‘rmalab yurishdan yerda yurishga o‘tgan maymunsimon 

ajdodlardan kelib chiqqan

  degan nazariyani taklif etdi. Lamark 

fikriga ko‘ra, tik holda yurish tananing to‘g‘rilanishiga va oyoq 

panjasining o‘zgarishiga olib kelgan. To‘da-to‘da bo‘lib hayot ke-

chirish esa, nutq paydo  bo‘lishiga  yo‘l  ochgan.

CH. Darvin 1871-yilda «Odamning kelib chiqishi va jinsiy 

tan lanish» degan asarini nashr ettirdi. Bu asarning asosiy g‘oyasi 

odam, hayvonot olamining tarixiy taraqqiyotining natijasi, degan 

fikrdir.  Darvin solishtirma anatomiya va  embriologiya, shuning-

dek juda kamyob bo‘lsada, paleontologik topilmalarning  natijalar-

iga  asoslanib, odamning hozir yashab turgan odamsimon may-

munlarga yaqin ekanligini ishonarli qilib isbotlab berdi. Shu bilan 

bir vaqtda u, zamonaviy maymunning birontasi ham odamning 

ajdodi deb hisoblanishi mumkin emas, degan va mohiyat e’tibori  

bilan muhim bo‘lgan qoidani   oldinga  surdi.