Andijon davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo
Download 239.88 Kb.
|
kurs ishi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3.3 Anor o`simligining dorivor qismlari va anor sharbatini shifo baxsh xususiyatlari
- Organizmdan gijjani haydaydi.
- Organizmdan zaharli radiaktiv moddalarni chiqarib,tanani quvvatlantiradi
- Nafas yo`llari kasalliklarida yordam beradi.
- Ich ketishini to`xtatadi
- Garmonlar faoliyatini oshiradi.
- Yalig`lanishni davolaydi.
- IV.Tajriba qism 4.1 Anor o’simligi tarkibidagi boifaol moddalar uchun sifat reaksiyalar o`tkazish Uglevodlar uchun sifat reaksiyasini o`tkazish.
- Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati. Botanika (o`quv qo`llanmasi)-A.A.Matkarimova, T.X.Mahkamov, M.M.Maxmudova va boshqalar ,,Toshkent-2018”
|
Kondensirlangan tanninlar
Tanninlar 2 ga bo’linadi: 1. Gidrolizlanuvchi tanninlar – biratomli spirtlardan hosil bo’lgan, masalan, glyuklozadan,unda gidrokail guruxlar qisman yoki to’laq gall kislotasi bilan eterifikasiyalangan 2. Kondensirlangan tanninlar – fenol moddala bilan kondensirlanganlar masalan katexinlar bilan Taninlar po’stlog’da, bargda, mavalarda (ayrim vaqtda urug’larda< tomirda, ildizmevada) ko’pgina o’simliklarda — dub, kashtan, akatsiya, evkalipt, choy,kaka, anor daraxtida va hokazo. Tanninlar barg va mevalarga achiq ta’m beradi. Tanninlar o’simlikda patogen o’sish oldini oladi, hayvonlardan o’simlikni yeyishdan saqlaydi chunki achchiq ta’m hisobi bunga keltiradi. Gidrolizlanuvchi va kondensirlangan (gidroliznmaydigan) tanninlar mavjud. Gidrolizlanuvchi taninlarning asosi gall kislotasi murakkab efirlari yoki unga yaqin digall va trigall kislotalarining ko’p atomli spirtli hosilalari. Kondensirlangan taninlar flavonoidlar xosilalalaridir, asosan bu 3,4-flavandiol yoki 3-flavanollardir. Taninlar assosan akasiya, yell va kashtan po’stlog’idan suvli ekstrakt shaklida ajratiladi (tegishli 36, 16 va 13% tannin massa hisobida) Tannin amorf och-sariq poroshok o’ziga xos hidli, qovushtiradigan ta’mli, suv, etanol va gliserinda eriydi. Suvda kolloid eritma hosil qiladi, kuchsiz kislotali reaksiya beradi va kuchi oshlovchi tabiatlidir. Suvli eritmalari alkaloidlar, oqsil va jelatina eritmalari bilan cho’kma hosil qiladi. Sanoatda tannin terini va junni oshlashda , siyox tayorlashda, to’qima tolalarini xurushlashda, ichimliklarga maxsus ta’m berishda, hamda E181 oziq ovqat bo’yog’i sifatida qo’llaniladi. Janubiy-sharqiy Osiyoda ayollar tishlarini tannin turgan suyuqliklar bilan bo’yaydilar. Tibbiyotda ziddi zahar sifatida qo’llaniladi (qo’rg’oshin, simob va boshqa tuzlar bilan zaharlanganda), diareyaga qarshi, qon to’xtatuvchi, tanosil oldini olishda. Oshlovchi kislotalar organizmdan askorbin kislotasini chiqib ketishiga halaqit beradi, uning hazm bo’lishiga yordamlashadi. Qizil vino sifati taninlarga bog’liqdir. Eng sifatli taninlar uzum po’chog’ po’stlog’ida bo’ladi, ular muloyim va ko’proq pishgan uzumda bo’ladi. Donak taninlarei qattiq bo’ladi. Shu sababli vino olinayotganda tayoqchalar, donagini ajratishga harakat qilinadi. Qizil vinolarda oq vinolarga qaraganda tanninlar ko’pdir. Vinoda tannin miqdori saqlash davomida o’zgaradi ko’proq tanninlar yosh vinolarda ayniqsa qizil sortlarida bo’ladi. Vino saqlanishida tannin konservant sifatida kata ahamiyatga ega, chunki u oksidlovchi enzimlardan ham saqlaydi. Oksidlanish oldini olish sababli ham vino rangi saqlanib turadi. Agar vinoni ko’proq saqlamoqchi bo’linsa unda tannin miqdori ko’proq bo’lishi shart. Tannin miqdori choy bargaining yoshiga bog’liq, qancha Yoshi kata bo’lsa tannin ham shuncha ko’payar ekan. Tanidlar tabiatda keng tarqalgan bo’lib, ayniqsa, ikki pallali o’simliklar sinfiga kiruvchi oilalarda, masalan, ra’noguldoshlar, dukkakdoshlar, qoraqatdoshlar, torondoshlar, pistadoshlar va boshqa oilalarda ko’p uchraydi. Tanidlar, ayniqsa, g’allalarda, ya’ni o’simliklarning patalogik o’simtalarida bo’ladi.
Glyukoza, fruktoza, mannoza va boshqa uglevodlarni element tarkibini aniqlash shuni ko’rsatdiki, ular Cn (H2O)n umumiy formulaga ega bo’lib, uglerod va suvdan iborat bo’lganliklari uchun karbonsuvlar deb ham nomlash mumkin. 1868-1870 yilda R.Fittig va A.Baeyer birinchi bo’lib, glyukozani to’g’ri formulasini taklif etdilar. E.Fisher stereokimyoviy formulalar orqali bir qator monosaxaridlarni nisbiy konfiguratsiyasini aniqladi. Shundan keyin olib borilgan tadqiqotlar uglevodlarni nafaqat tuzilishi, balki ularni sintez qilish usullarini ham qamrab oldi. Barcha ma’lum uglevodlar uch asosiy sinfga bo’linadilar – monosaxaridlar, oligosaxaridlar va polisaxaridlar. Uglevod birligiga ega aralash biopolimerlar alohida sinfni tashkil etadilar .
CH2(OH)-(CHOH)4-CHO+Br2(H2O) CH2(OH) -(CHOH)4-COOH Xulosa: glyukon kislotasi hosil bo’lishi aldegid guruhi mavjudligini ko’rsatadi. CH2(OH) -(CHOH)4-COOH + HJ CH3 -(CH2)4-COOH. Xulosa: n-kapron kislotani hosil bo’lishi glyukoza molekulasida normal, tarmoqlanmagan olti uglerodli zanjir mavjudligini ko’rsatadi. CH2(OH) -(CHOH)4-CHO + HCN = CH2(OH) -(CHOH)4-CH(OH)- CN. Xulosa: aldegid guruhi chekkada joylashgani takroran isbotlanadi. 3.3 Anor o`simligining dorivor qismlari va anor sharbatini shifo baxsh xususiyatlari. Kech kuzda pishib yetiladigan bu ajoyib meva ancha vaqtgacha o`zing foydali xususiyatlarini yo`qotmaydi.Bahorning aynan ilikuzildi pallarida ham bu quvvat baxsh mevaning o`rni beqiyos. 1.Qonda gemoglabin moddasini ko`paytiradi. Shu sababli bo`lsakerak anor “kamqonlik” bilan kurashadi.Qonda gemoglabin darajasi 120 dan past bo`lgan taqdirda quydagi usuldan foydalaniladi.ikki oy davomida kuniga uch maxal ovqatdan yarim saot oldin yarim piyoladan anor sharbati ichiladi.Yoki kuniga 1-2 dona anor istemol qilinadi.Biroq tish emalining zararlanmasligi uchun sharbatni iliq ,suv bilan aralashtirib ichishni unitmaslik zarur. 2.Organizmdan gijjani haydaydi. Yetilib pishgan anor po`stlog`ida pelterin,izopelterin va metilizopelterin moddalari mavjud.Ular gijjani nobut qiluvchi kuchli tasirga ega bo`lishi bilan birga insonda yengil zaxarlanish xolatini yuzaga kelishi ham mumkin.Agar damlama qabul qilish davrida kongil aynish, bosh og`rig`I,ko`rish qobilyatini buzilishi kabi noxush xolatlar kuzatilsa,davolshni zudlik bilan to`xtatish lozim.Organizmning gijjadantozalash maqsadida quydagi usullardan foydalanish mumkin.2-3 qoshiq maydalangan anor po`stlog`iga 2 piyola sovuq suv quyib 6soat davomida tindirladi.So`ng past haroratda suyuqlikning yarmi qolguncha qaynatiladi.Damlama sovugach dokadan o`tkaziladi va bir soat davomida oz-ozdan ichiladi.Bir saotdan keyin ich keltiruvchi dori masalan(bir osh qoshiq kanakunjut moyidan)ichiladi 4 saotdan keyin esa klizma qilish lozim. 3.Insulin o`rnini bosadi. Anor diabetga chalingan bemorlar uchun nafaqat mumkin balki foydali mevalar safiga kiradi.Xato organizmda insulin ishlab chiqarishni ham yaxshi taminlaydi.Buning uchun unga kuniga 4 mahal 60 tomchidan anor sharbati qabul qilinadi.Muolajaning foydasi davolashning 3-chi kunida yoq seziladi.Nordon-shirin anorning sharbati asal bilan ichish ham(1osh qoshiq sharbatga bir osh qoshiq asal qo`shiladi)yaxshi samara beradi. 4.Organizmdan zaharli radiaktiv moddalarni chiqarib,tanani quvvatlantiradi. Anor sharbati organizmdagi radiaktiv moddalar bilan ishlovchi ,ish faoliyatida kompyuter va boshqa electron uskunalar bilan bog`liq bo`lgan insonlarga tavsiya etiladi.Sharbatni kuniga ikki mahal ovqatdan keyin ichiladi.Anor sharbati ayniqsa operatsiyadan chiqan bemorlarga quvvatlantiruvchi vosita sifatida tavsiya qilinadi. Yuqumli kasaliklarni ham boshdan kechirgan bemorlar uchun ham bunday sharbat konu foyda. 5.Nafas yo`llari kasalliklarida yordam beradi. Anor po`stidan tayyorlangan damlama yoki mevasining sharbatida tomoq chayilsa,anginada og`iz boshlig`I hastaliklarida (stomati,gingivit)da yordam beradi.Bunda oshlovchi modda og`riqni qoldiradi,organic kislota esa infeksiyani yoqotadi.Anor sharbati ovozni tiniqlantirish xususiyatiga ega bolgani bois qoshiqchilarga ayniqsa foydali. 6.Ich ketishini to`xtatadi. Anor daraxtning po`stlog`I va mevasi bog`lovchi tasirga egaligi sababli undan ich ketar,ich burug,ichak hastaligida davolashda keng foydalaniladi.Kattalarga quritilib mayda kukun xolida keltirilgan anor po`stlog`idan kuniga 3-mahal ovqatdan keyin bir chimdimdan qabul qilishlari bolalar esa anor sharbarini iliq suv bilan aralashtirib bir choy qoshiqdan berilsa maqsadga mofiq bo`ladi.Bu usul ayniqsa dizenteriyaga chalingan bemorlar uchun juda foydali.Negaki anor po`stli tarkibidagi polefenol moddalari ichburug tayoqchsi va boshqa mikroblarni osishini to`xtatib ularni nobut qilishga yordam beradi. 7.Terini davolaydi. Teriga tez-tez husunbuzarlar toshganda anor po`stini mayda tuyib tovada qizdirlib olinadi va 1 choy qoshiq saryoq bilan aralashtiriladi.haftasiga 2 mahaldan yuz teriga surtiladi.Qoygan joyga anor sharbatidan 5-6 tomchi tomizilib ustiga postlig`idan tayyorlangan kukun sepiladi. 8.Qon bosimni tushuradi. Xafaqonga chalingan bemorlar haftasiga 3-4 marta anor istemol qilsalar tez orada qon bosimi meyorlashadi.Italiyalik va Amerikali olimlat bu sarhil mevani irsiyatga tasirini o`rganib chiqdilar.Malum bo`lishicha homilador ayollar bu mevani tanovul qilsalar,tugilajak bolada uchrashi mumkin bo`lgan yurak hastaligi,bosh miya nuqsonlarini oldini oladi.Meva orasidagi pardani quritib giyoxli choyga qoshib berilsa asbning tinchlantiruvchi,havotir,jizganakli, uyqusizlikdan halos bo`lishga yordam beradi. 9.Garmonlar faoliyatini oshiradi. Anor mevasini istemol qilganda urug`ini chaynab yutishga harakat qilish kerak.Bu ayniqsa ayollardagi og`riqli hayz kelishida foydali.Klimaks davrida qizish,jizganalik,kuchli bosh og`rig`dan qiynalgan bemorlar anorni urug`I bilan istemol qilishgani maqul.Ayollar tez-tez anoristemol qilib tursalar ko`krak saratoni hafidan saqlangan bo`ladilar.Davvoqe,anr erkaklar salomatligi uchun ham foydali.Shifokorlarni fikriga ko`ra 2dona anor istemol qilgan erkaklarda jinsiy moyillik oshadi. 10.Yalig`lanishni davolaydi. Buyrak,jigar,quloq va ko`z,jinsiy azollar,bo`g`imlar yallig`lanishda anor po`stlog`I damlamasi yaxshi yordam beradi.Buning uchun 2 choy qoshiq ano po`stlog`Ini mayda tuyib,ustiga 1 piyola qaynoq suv quyiladi va suv bug`ida yarim saot qaynatiladi.Dokadan o`tkazilib kuniga ikki mahal ovqatdan yarim saot oldin yarim piyoldan ichiladi. IV.Tajriba qism 4.1 Anor o’simligi tarkibidagi boifaol moddalar uchun sifat reaksiyalar o`tkazish Uglevodlar uchun sifat reaksiyasini o`tkazish. Yangi hosil qilingan Cu(OH)2 cho’kmasiga aldegid eritmasi qo’shib qizdirilganda karbon kislotagacha oksidlanadi. Cu(OH)2 esa CuOH ga qaytarilib, so’ngra Cu2O ning qizil-sariq cho’kmasini hosil qiladi. Bu reaksiya ham “kumush ko’zgu” reaksiyasi kabi aldegid ko’rinishidagi glukoza uchun sifat reaksiyasidir. Archa o’simligidan olingan ektratimdan 5 ml olib unga 5 ml spirt qo’shiladi. Olinagan eritmani Feling reaktivi bilan aralashtiriladi. Feliing reaktivi quyidagicha tayyorlanadi. 100 ml suvda 1,8 g segnet tuzi va 6 gram o’yuvchi natriy eritiladi. Bu feling-1 deb ataladi. 100 ml suvda 3,5 gramm mis (II) sufat eritiladi. Bu feling-2 deb ataladi. Archa eksraktiga 2-3 ml feling suyuqligi aralashtirib 5 daqiqa davomida suv hammomida qizdiriladi. Bunda qizil cho’kma hosil bo’lsa glukozaning borligidan dalolat beradi. Bu rakasiya mendaham xuddi shunday bo’ldi.
Ningidrin reaktsiyasi erkin α – aminogruppa bo’ladi. Shuning uchun yuqoridagi moddalarning eritmalariga ningidrin qo’shib qizdirilganda ko’k yoki ko’kish-binafsha rang paydo bo’ladi. Ningidrin eritmasi olinadi 2-aminogruppasi bor aminokislota, peptid yoki oqsillar oksidlanish yo’li bilan dezominlanadi, dekarboksillanadi, natijada aldegid hosil bo’ladi. Bu vaqtda ningidrin qaytariladi va ajralib chiqqan NH3 yordamida ikkinchi – qaytarilmagan ningidrin molekulasi bilan bog’lanib ko’k-binafsha, prolin bilan esa sariq rangli kompleks hosil qiladi. 5 ml ningidrin eritmasi va 5 ml ekstrakt arashlashtirib qizdiriladi. Tajriba olib borganimda ningidrin reaksiyasi amalaga oshmadi bu esa oqsil miqdorini kamligi yoki yoq ekanligini ko’rsatadi..
Anor haqida Abu Ali ibn Sino shunday deyli.Nordon anor va xususan ,uning sharbati safroni bosadi.Po`sti, ayniqsa kuydirilganni jarohatlar uchun doridir.Anor urug`I asla bilan birga tish va qulog` og`rig`iga foyda.Shuningdek, bu malhamni burun ichiga surtab,undagi jarohat va yalig`lanishdan xalos bo`lish mumkin. Buyuk hakim anorni yana bir qator hastaliklarga davo ekanligi. Jumladan Ibn Sino anor po`stini qon tupurganda,milkdan qon oqqanda foydasi borligini atib o`tadi. Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati. Botanika (o`quv qo`llanmasi)-A.A.Matkarimova, T.X.Mahkamov, M.M.Maxmudova va boshqalar ,,Toshkent-2018” w.w.w. biosfera.uz w.w.w.geografiya.uz Darakchi.uz w.w.w.yandex.uz w.w.w.library.ziyonet.uz w.w.w.arxiv.uz Download 239.88 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|