Андижон қишлоқ ХЎжалиги ва агротехнологиялар институти агробиология факултети

Ерни тайёрлаш технологияси

№	Бажариладиган иш турлари	Тахминий бажариш муддати	Трактор маркаси	Агрегат маркаси
1	2	3	4	5
2	Майдонни белгилаш	Август	Қўл кучи
3	Майдонни текислаш	Октябр-ноябр	ДТ-75	РН-60
4	Суғориш тизимларини тўғирлаш	Октябр-ноябр	Қўл кучи
5	Ўғит бериб ерни ҳайдаш	Ноябр	ДТ-75	ПЛН-4-35
6	Бороналаш	Март	ДТ-75	БЗТС-1
7	Молалаш	Март	ДТ-75	МВ-6
8	Экиш жўякларини олиш	Март	МТЗ-80	КРК-4
9	Жўякларни тўғирлаш	Март	Қўл кучи
10	Уруғкўчатларни экиш ва суғориш	Март	Қўл кучи
11	Вегетацион суғориш	Вегетация даврида	Қўл кучи
12	Культивация ва бегона ўтларга қарши кураш	(зарурий ҳолларда)	МТЗ-80		КРК-4
			Қўл кучи
13	Хосилни йиғиш	Вегетация даври тугагандан сўнг	ДТ-75			ВПН-2 МВС-1,2
			Қўл кучи

Назорат саволлар:

1. 
   Тупроққа ишлов бериш нима учун керак?
   
2. 
   Тупроққа ишлов бериш тизими ва уни ишлатиш шароитлари нималардан иборат?
   
3. 
   Тупроқда намликни сақлаб қолиш учун унга қандай ишлов бериш керак?
   

Мустақил тайёрланиш учун савол

4. 
   Тупроққа ишлов бериш тизими
   
5. 
   Тупроққа ишлов бериш ва органик ўғитлар.
   
6. 
   Тупроққа минерал ўғитларнинг таъсири
   

7– амалий машғулот
Мойчечак доривор ўсимлигини етиштириш технологияси (2 соат)
Машғулотнинг мақсади: Доривор мойчечак ўсимлигини етиштириш технологияси ҳақида маълумотлар бериш ва танишиш.
Машғулотнинг қисқача мазмуни: Ниҳолларни биологик хусусиятлари: мойчечак уруғларини униши 6—7°С дан бошланса-да, оптимал ҳарорат 20—25°С ҳисобланади. Агар уруғлар экилгандан сўнг намлик етарли бўлмаса, уруғлар узоқ вақтгача унмаслиги мумкин. Бу вақтда уруғ экилган майдонлар суғорилади.
Ниҳоллар униб чиққандан сўнг (намлик ва ҳавонинг ҳарорати нормал даражада бўлганда) 20—40 кунда ҳар бир ниҳолда 6—10 тадан розетка барглари ўсиб чиқади. Кузда экилган ниҳоллар шу ҳолда қишлайди.
Эрта баҳорда экилган ниҳоллардан апрель ойининг биринчи ўн кунлигида 7—9 тадан розетка барглари ўсиб чиқади. Март-апрель ойи даврида баҳорнинг сер ёмғир келиши натижасида розетка барглари тез ўсиши ва йириклашиши натижасида ўсимлик ўртасида пояни ўсиб чиқиши ва шохланиши кузатилади. Ўсимликни намлик билан яхши таъминлаб борилса, ҳаво ҳароратининг кўтарилиб бориши натижасида май ойининг биринчи ўн кунлигида дастлабки гуллар очилади. Умуман олганда баҳорда экилган уруғлардан 30—50 кунда дастлабки гулларни очилишини кўрамиз. Кузатишлар шуни кўрсатдики, ўсимлик пояларида эндигина пайдо бўлган гунчалардан 10—12 кунда гуллар очилиши мумкин. Шубҳасиз бунга ҳавонинг ҳарорати, тупроқ намлиги ва тупроқдаги озиқа элементлар муҳим роль ўйнайди.
Кунларнинг иссиқлиги ва тупроқ намлигига қараб, ўсимликдаги битта саватча 5—6 кун очилиб туриши мумкин. Ҳавонинг ҳарорати ўртача 19—21°С бўлганда гулларни яхши очилиши кузатилган. Ҳароратнинг 30°С дан ортиши гулларнинг очилишига салбий таъсир этиши билан бирга уларнинг майдалашишига олиб келади. Гулларни очилишида ёруғлик ҳам муҳим аҳамиятга эга. Ҳавонинг булутсиз очиқ бўлиб туриши гулларни тез очилишига ёрдам беради.
Ўстириш усуллари. Мойчечак ёруғ севар, нам севар ва уни унумдор ерларда ўстириш мақсадга мувофиқдир. Шу сабабли аввало уруғларни сепишдан олдин ҳар гектар ерга 20—25 тоннадан маҳаллий ўғит (гўнг) ва суперфосфат солиб, тупроқ 25—30 см чуқурликда ҳайдалади. Ўсимлик ўсиши ва ривожланиши учун тупроқда минерал моддалар етарли бўлиши керак. Мойчечак ўсимлигини 2—3 йил экиб, сўнг ўрнига бошқа доривор ёки қишлоқ хўжалик ўсимликларини экиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Акс ҳолда йил сайин ҳосилдорлик пасайиб бориши мумкин. Мойчечак баҳорги-ёзги ўсимлик бўлгани сабабли, июль ва август ойларида ундан бўшаган майдонларга кечки экинлар экиб улардан қўшимча ҳосил олиш ҳам мумкин.
Мойчечак экиладиган майдонлар иложи борича ёруғлик яхши тушадиган, дарахтзорлар бўлмаган ва унумдор тупроқ бўлгани маъқул.
Ниҳоллар ўсиш даврида бегона ўтларни кўпайиб кетишини ҳисобга олган ҳолда 4—6 см чуқурликда культивация ўтказилиши, бегона ўтларни йўқолишига сабаб бўлади. Ўсимликни йиғиштириб олгандан кейин ҳам тезлик билан шудгор қилиниши, шу майдонларни бегона ўтлардан тозаланишига, ўсимлик қолдиқларини тупроқ остида чиришига ёрдам беради.