Andijon mashinasozlik instituti I. M. Sirojiddinova o. X. Pulatova «kasbiy psixologiya»

Xayol mahsuloti 
Tasavvurning individual xususiyatlari va uning rivojlanishi. 
Tasavvur turlari:

---

119 
Tushlar - passiv tasavvur, ularning roli (ahamiyati) hali belgilanmagan, 
biroq, bu yerda ko‘p hayotiy ehtiyojlar, biror sabablarga ko‘ra real hayotda amalga 
oshmagan, ifoda va qondirish topadi. 
Gallyutstinatsiyalar - voqelik bilan hech qanday aloqasi bo‘lmagan fantastik 
ko‘rinishlar. Bu aql va tana ish buzilishi natijasi bo‘lib, kasallik holatlari bilan 
kuzatiladi. 
Xayol surish - bu oddiy ruhiy holat, fantastik shaklda bo‘lib, ko‘pincha ideal 
kelajak bilan bg‘gliq bo‘ladi. 
Orzu - hammasidan ham realistik va voqelik bilan bog‘liq bo‘ladi (asosan 
amalga oshadi) 
Tassavurning voqelikligi Shaxsning umumiy yo‘nalishi bilan bog‘liq bo‘ladi. 
Tassavvurning turlari: 
Aktiv tasavvur - bundan foydalanib inson o‘z irodasini yanada 
mustahkamlaydi va o‘z istagi bilan hohishidagi obrazlarni chaqira oladi. 
Passiv tasavvur - obrazlar o‘z-o‘zidan paydo bo‘ladi, insonning xohishibilan 
bog‘liq bo‘lmaydi. 
Produktiv (unumdor) tasavvur - voqelik mexanik nusxalashtirilmaydi, 
balki voqelik inson ongi bilan ko‘riladi. 
Reproduktiv tasavvur - real holatni yuzaga keltirish masalasi qo‘yiladi. Bu 

---

120 
tasavvurda fantastik elementlari 
bo‘lgani bilan, bu holat ko‘proq 
idrok va xotiraga tegishli. 
Tasavvur funktsiyalari: 
- voqelikni ijodiy tassavur 
qilish 
- hissiy holatlarni tartibga 
solish 
- bilim jarayonlarini tartibga solish 
- ichki harakatlar rejasini shakllantirish 
Tasavvur obrazini yaratish yo’llari 

Agglyutinatsiya – obrazlarni qismlari, sifatlarini va xususiyatlarini 
birlashtirish.

Urg’u berish – biror butunlikni qismlariga alohida urg‘u berish. 

Tiplash – bu murakkablashgan uslubdir. Rassom aniq epizodniyaratadi, SHu 
bilan birga uni o‘ziga singdiradi va uni voqeligiga aylanadi. Adabiy obraz ham 
shunday yaraladi, u obrazlarda har xil epoxalarning turli tabahalari va ularning 
tabiatlariga ahamiyat beriladi. Eng chambarchas bog‘liqlik tasavvur va fikrlash 
orasida bo‘ladi: 

To‘xtovsiz qabul qilish chegaralaridan ortiqcha fikrlarni ajratadi; 

Kelajak haqida hayratlanishni uyg‘otadi; 

Avval bo‘lib o‘tgan narsalarni jonlantiradi. 
So‘z idrokning vaqtinchalik, yangi aloqalarida asosiy joy egallaydi. 
Tasavvur sezilarlicha tushunish jarayonini chuqurlashtiradi va kengaytiradi. U 
dunyoni yaxshilashda katta ahamiyat egallaydi.