Andijon mashinasozlik instituti "mashinasozlik texnologiyasi" fakulteti

Mundarija

1	Kirish.
2	Payvandlanadigan konstruksiyaga va uning materialiga xarakteristika
3	Konstruksiyaning detallarini tayyorlash jarayoniga izoh berish
4	Konstruksiyani payvandlash usulini tanlash va ta’riflash
5	Payvandlash materiallarini tanlash va ularga ta’rif berish.
6	Payvandlash rejimini tanlash va uni hisoblash
7	Payvand choklarini tekshirish usulini tanlash va izohlash.
8	Payvandlash jarayoni ketma-ketligini tuzish va loyihalash
9	Xulosa

1.Kirish

Bugungi kunda mashinasozlik sanoatiga Prezidentimiz tomonidan katta e’tibor qaratilmoqda.Buning yaqqol misoli tariqasida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, 27.05.2021 yildagi PQ-5128-son qarorini keltirishimiz mumkin.Ushbu qaror mashinasozlik va elektrotexnika sanoatini rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan islohotlarni yanada chuqurlashtirish, mahalliy xomashyo resurslarini qayta ishlash, import o‘rnini bosuvchi, eksport bozorlarida raqobatbardosh mahsulotlarni ishlab chiqarish jarayonini to‘liq yo‘lga qo‘yish, qulay investitsiya muhitini yaratish hamda yuqori texnologiyali va zamonaviy investitsiya loyihalarini amalga oshirishga, yangi ish o‘rinlari yaratishga va hudud aholisi farovonligini oshirishga hissa qo‘shish maqsadida imzolangan.Bundan tashqari 2022-yilning 22-dekabridagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2023 yil uchun Murojaatnomasida belgilab bergan oltita yo’nalishning oltinchi yo’nalishida kimyo, avtomobilsozlik va qishloq xo‘jaligi mashinasozligida ham katta-katta loyihalar ishga tushirilishini ta’kidlab o’tdi.

Mening kurs ishi mavzuyim ham aynan mashinasozlikning asosiy qismlaridan biri hisoblangan payvandlashga oid bo’lib ,bunda men g’ilofni yig’ish va choklarni kontaktli payvandlash texnologik jarayoni haqida ma’lumot bermoqchiman. Barcha bosim bilan payvandlash jarayonlari ichida kontaktli payvandlash usuli eng ko‘p qo‘llaniladi, ya’ni payvandlashda foydalaniladigan uskunalarning deyarli 97 foizi ana shu usulning hissasiga to‘g‘ri keladi. Bosim bilan kontaktli uchma-uch payvandlashni London qirollik jamiyatining a’zosi, Peterburg Fanlar akademiyasining faxriy a’zosi ingliz fizigi E. Tompson birinchi bo‘lib 1877-yilda amalda qo‘lladi. Kontaktli payvandlash yigirmanchi asrning birinchi choragidayoq keng ko‘lamda qo‘llanila boshladi (ayniqsa AQSHda). Dastlabki kontaktli payvandlash mashinalari 1920-yilning oxirida „Elektrik“ zavodida ishlab chiqarilgan edi. Keyinchalik elektr payvandlash mashinasozligining bu turi anchagina rivojlandi, bu esa sanoatning birqator tarmoqlarida, ayniqsa, mashinasozlik, avtomobilsozlik, asbobsozlik va boshqa sohalarda kontaktli payvandlash keng qo‘llanila boshlashiga yordam berdi. A.A. Alekseyev, A.S. Gelman, K.A. Kochergin, E.D. Orlov, V.P.Nikitin va boshqa ko‘pgina ixtirochi konstruktorlarning ilmiy ishlari tufayli MDH mamlakatlarida kontaktli payvandlash mashinalarining barcha asosiy turlari ishlab chiqarilardi.
Barcha kontaktli payvandlash usullari, ayniqsa, avtomobil sanoatida keng qo'llaniladi.G. Ford kontaktli payvandlashning rivojlanishida alohida rol o'ynadi. Uning buyruqlari texnologiya va jihozlarni takomillashtirishga turtki bo'ldi. O'z navbatida, payvandlash avtomobil ishlab chiqarishning yuqori sur'atlarini ta'minladi. Dastlabki yillarda Ford zavodlarida yiliga 3000 tagacha avtomobil ishlab chiqarilgan bo'lsa, 1909 yilda ularning soni 10 mingtaga yetdi, bu asosan parchin o'rniga payvand va nuqtali payvandlashdan foydalanish hisobiga amalga oshirildi.
1928 yil boshlariga kelib, Ford Motor kompaniyasida 320 ta tez payvandchi, 540 ta nuqta payvandchi va 25 ta rolikli payvandchi bor edi. 1928 yilda Ford-A rusumli avtomobilda 1300 ga yaqin payvandlash nuqtalari mavjud bo'lsa, 1932 yilda ularning soni 2000 dona edi. Shassiga biriktirilgan barcha shtamplangan tana qismlarini ulash nuqtali va rolikli payvandlash orqali amalga oshirildi. Keyingi yilda texnologiya takomillashtirildi - pastki va ikkita yon devorlar ikkita transformatorli (har biri 250 kVA) 60 sekunddan kamroq vaqt ichida mashinalarda bir operatsiyada payvandlangan va aniq payvandlash vaqti 10 sekunddan kam bo'lgan. Oxir-oqibat, payvandlash uchun uskunalarni ishlab chiqish ikki yo'nalishda - qisqichlarni yaratish (harakatlanuvchi payvandlash stantsiyalari) va ko'p nuqtali mashinalarni (kontaktli press mashinalari) yaratishda davom etdi.
SSSRda kontaktli payvandlashning rivojlanishi avtomobilsozlik sanoatining jadal o'sishi bilan ham turtki bo'ldi. Nijniy Novgorod (Gorkiy) avtomobil zavodi asosan Ford uskunalari va kamroq darajada bir nechta nemis firmalarining qurilmalari bilan ishlab chiqilgan va jihozlangan. Sovet Ittifoqiga AQShdan etkazib berilgan turli xil kontaktli payvandlash mashinalari, shuningdek, amerikalik mutaxassislar tomonidan tayyorlangan muhandislik va texnik xodimlar SSSRda kontaktli payvandlashni rivojlantirish yo'nalishlarini belgilab berdi.