Aniq-tabiiy va jismoniy madaniyat fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


O’ZBEKISTON-FINLANDIYA PEDAGOGIKA INSTITUTI

ANIQ-TABIIY VA JISMONIY MADANIYAT FAKULTETI
“ TABIIY FANLAR” KAFEDRASI KIMYO YO’NALISHI NOORGANIK KIMYO FANIDAN

KURS ISHI
M avzu: VI A guruh elementlari. Kislorod kimyosi , oltingugurt kimyosi, selen kichik guruhining elementlari

Bajardi:­­ Abduxamidov Umid
Kurs ishi rahbari: Kosimova X.J


Samarqand-2023

Reja:
Kirish .
I.Asosiy qism . VI A guruh elemenlari haqida umumiy tavsif
I. 1. Kislorod elementi haqida umumiy tushunchalar
I.2. Oltingugurt haqida umumiy tushunchalar va kashf etilishi
I.3. Selen elementi haqida umumiy tushuncha
II. Nazriy qism . VI A guruh elementlari xossalari , tarqalish , olinish sohalari
II.1. Kislorodning fizik va kimyoviy xossalari, labaratoriya va sanoatda olinishi
II.2. Oltingugurtning fizik va kimyoviy xossalari , tabiatda tarqalishi , uning allatropik shakllari , sanoat istiqbollari , xalq xo‘jaligidagi ahamiyati
II.3. Selen elementining xossalari , olinish usullari , ishlatilishi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Kimyo fani taraqqiyotida o‘zgarishlar ma’lum ravishda jaddalashgan bir paytda nahotki bizlar ham ushbu yangiliklarga muallif bo‘la olmaymiz. Hayot yo‘lini yorituvchi manba ilmimiz bor ekan o‘qib o‘rganishdan to‘xtamaymiz . Ustozlarimiz, bobokolonlarimiz yo‘rgan yo‘lni biz yoshlar davom etamiz . Dunyo miqyosida ko‘plab olimpiada , fan – texnika , yangi inavatsiyalar hukm qurgan bu olamda biz o‘z donamizni so‘ramiz. Kimyo sanoatida hozirda ko‘plab mineral boyliklarni qazib olib , ma’lum tarzda raqobat cho‘qqisiga chiqgan O‘zbekiston hozirda jadal rivojlanmoqda .
Hayotimizni biz nafas olayotgan havosiz tasavvur qilishni imkoni yo‘q . Shunday ekan havo tarkibi nimalardan , aniqrog‘i qanday moddalardan iborat? Havo tarkibi 77% azot (N₂) , 20% ( O₂) va 2% boshqa gazlardan tashkil topgan . Umuman olganda kislorod bu tiriklik manbai .Qondagi gomoglobin miqdori kislorod bilan ivib turadi va tanaga kislorodni yetkazib beradi . Baliqlarning ham hayot tarzi shundan iboratdir ya’ni suvda irigan kislorod bilan jabralari orqali nafas olishadi . Endi bu element tarixiga nazar solsak. Vilgelm Sheyelye (1742-1786 yy.) - shved kimyogari, ko'plab noorganik va organik moddalarni sintez qilgan, xlor, azot, HF, kislorodni kashf qilgan va xossalarini tavsiflagan pnevmokimyoga asoschi bo’lganlardan, pnevnokimyo rivojiga qo'shgan hissasi 1777-yilda chop etilgan “Havo va olov haqida kimyoviy traktat“ asarida yoritilgan. Uning kimyo faniga qo'shgan hissasi shu qadar salmoqli va obro'si shu darajada yuqori bo'lganki, oliy ma'lumoti bo'lmasada 1775 yilda Shvetsiya FA haqiqiy a'zo etib saylangan.^[2]
Xa albatta biz kirishimizni qisqacha tarixga bog‘ladik . Chunki tariximix bizni kelajagimizni belgilaydi. Buni unutmagan holda keyingi ishlaringiz , faoliyatingizni ham tarixga bog‘laysiz degan umiddaman . Aziz do‘stlar fan va bu olamni ochilmagan qirralari hali juda ko‘p. Uni o‘rganishda menga hamroh bo‘lganingizdan hursandman.