Anorganik kimyo
Xrom, molibden, volfram birikmalarda qanday oksidlanish
Download 5.87 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Xrom, molibden, volfram birikmalarda qanday oksidlanish darajalarini namoyon qiladi? Misollar keltiring. 8
2
4) 3
eritmasiga Na2S eritmasini qo'shsak, nima hosil bo'ladi? Reaksiya tenglamasini yozing. 9. Xrom (III) oksiddan a) kaliy xromit, b) kaliy xromat olish reaksiyalari tenglamalarini yozing. 10. Quyidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tugallang va tenglashtiring: a) C r ( N 0 3)2 + H N 0 3 + N a B i 0 3 ^ N a 2C r20 7 + B i ( N 0 3) 3 + ... b) Cr,(S0 4) 3
+ H 2
4
4
7
2
7
4
d) K 2
7
2
2
4
2
7
4
2
4
2
2
4
g) CrCl 3
3
2
4
2
4) 3
2
11. Cr 2
4) 3
3) 3
tuzlari gidrolizining molekular va ionli tenglamalarini yozing, eritma muhitini ko'rsating. 12. Xrom birikmalarida uning oksidlanish darajasi ortishi bilan gidroksidlarining, oksidlarining, tuzlarining xossalari qanday o'zgaradi? Misollar keltiring. 18- bob. VII В GURUH ELEMENTLARI 18.1. VII В elementlarining umumiy tavsifi Marganes, texnitsiy va reniy VII guruh qo'shimcha guruhini tashkil etadi. Bu guruhcha elementlarining asoiy xossalari 37- jadvalda keltirilgan. Metallarning atom radiusi marganesga qarab kamaygan. Ularning elektron tuzulishi (/? -l)d 5
2
3 7
- j a d v a l VIIB guruh elementlarining eng asosiy kattaliklari Asosiy kattaliklar Marganes Texnitsiy Reniy
Reniy va texnitsiyning o'xshash xossalari ko‘p. Shuning uchun marganes ulardan farq qiladi. Marganes uchun + 2
oksidlanish darajasiga ega bo'lgan birikmalari barqarordir. Lekin +3, +5, + 6
oksidlanish darajasiga ega bo'lgan birikmalar ham uchraydi. Texnitsiy va reniyda +7 birikmalar ancha barqaror. Mn-Te-Re qatorida kimyoviy faollik kamayadi. Marganes 1774-yili Sheele tomonidan ochilgan. 1808-yil ingliz olimi Djon tomonidan toza holda olingan. R e-1925-yili ochilgan nodir element, uning mavjudligini 1871-yil D. I.Mendeleyev oldindan(ekamarganes) aytgan. Te-1937-yil sun’iy yo'l bilan olingan, Molibdenni deytronlar bilan bombardimon qilish natija sida sintez qilingan: 4 2
Mo + ?D -> »T e + {,n Tabiatda marganesning 2 5
Mn (100%) izotopi uchraydi. Reniyning eng barqaror izotopi ^ R e (36,07%) ni tashkil etsa, texnitsiyning 15 ta izotopi borligi ma’lum. 43
izotop(yarim yemirilsih davri 2
1 0 5
2
2
3
— Mn 2
3
2
MnS holatlarida uchraydi. Xossalari. Marganes qattiq, mo'rt, temirga o'xshab ketadi. Suyuqlanish harorati 1245°C. Marganes 4 ta allotropik shakl o'zga- rish holatida uchraydi. a-M n, 727°C gacha barqaror. p-Mn 1
(bu ikkala allotropik shakl o'zgarishlar ham aluminotermiya usuli bilan olinadi. U mo'rtligi va qattiqligi bilan tavsiflanadi). y-Mn 1101-1137°C haroratda mavjud. т-Мп 1137°C dan yuqori haroratda hosil bo'ladi. Marganes va uning analoglari uchun oddiy holda karbonilli neytral komplekslar [Me 2
[Mn 2
oson haydaladi. Kimyoviy xossalari. Odatdagi haroratda barqaror. Maydalangan holda u oson oksidlanadi. Al, Sb, Cu bilan ferromagnitli qotish malar hosil qiladi. Qizdirilganda galogenlar, S, N, P, C, Si bilan birikadi: 3Mn + N2= Mn 3
2
2
Marganes azot, fosfor va kremniy bilan o'zgaruvchan tarkibli birikmalar hosil qilishi m a’lum: MnP, MnP3, Mn 2
3
3
5
15
7
8
3
5
Mn + 2HCI+6H20 = [Mn(H 2
6
2
Eritmada akvakomplekslar hosil bo'ladi. Qizdirilganda suvni parchalaydi. Konsentrlangan H ,S 0 4, H N 0 3
kirishadi: Mn + 2H 2
4
4
2
kons.
Mn—2e_ -» Mn2+ 1 SO,2’ + 4H+ + 2e- -> SO, + 2H,0 1 4 2 2 Mn + 4H N 0 3
Mn(N03), + 2N 0 2
Mn—2e~ -> Mn2+ NO3' + 2H+ + e~ -> N 0 2
3Mn + 8
3
S y u l . Ko'p metallarning tuzlari va oksidlaridan marganes ularni qaytaradi: Mn + CuSO, = MnSO, + Cu 4 4 Olinish usullari. Marganes oksidini uglerod bilan qaytarish orqali: M n0 2
Aluminotermiya usuli: 3M n 0 2
2
3
kkal Kremniytermiya: M n 0 2
2
Metall marganesning qo‘llanilishi. Tarkibida marganes saqlaydi- gan po'Iatlar temir yo‘l strelkalari, o‘q o'tmaydigan tank korpusla- ri qurishda ishlatiladi. Uning asosida elektr o ‘tkazuvchanligi kam manganat qotishmasi olinadi. (12% Mn, 84% Sn, 4% Ni). Eng asosiy qotishmasi ferromarganes (6 0 —90% Mn va 40— 10% Fe). Oz miqdorda maiganes aluminiyning qotishmalariga qo'shiladi. U oz miqdorda tuproqda, mineral suvlarda, o ‘simlik va tirik oiganizmlarda bo‘ladi. Texnitsiy korroziyaga chidamli, neytronlar ta’siriga barqaror, shuning uchun atom reaktorlarida qurilish materiali sifatida ishlatiladi. Reniy elektrotexnikada va kimyoviy jarayonlarda samarali katalizator sifatida ishlatiladi. M arganes birikmalari. Kislorod bilan quyidagi birikmalari ma’lum: MnO va Mn 2
3
2
3
2
7
M n O
M n 20 3 M n 0 2
M n 0 3 M n 20 7 q a y taru v ch i a m fo te r oksidlovchi _<------------------ »
) 2
Mn(OH ) 3
Mn(OH ) 4
H 2
4
4
Marganes (II) oksidi MnO- yashil kukun, suyuqlanish harorati 1780°C suvda erimaydi. O'zga ruvchan tarkibga ega(MnO-MnO, 5). Yuqori oksidlarini vodorod bilan qaytarish orqali olinadi: H 2
2
2
tuzlarni qizdirish orqali: MnC0 3
2
2
MnO + CO + C 0 2
malari rangsiz. Ular, odatda, marganes (IV) tuzlariga kislota ta’sir qilib olinadi: 2Mn0 2
2
4
4
0
+ 2H20 Mn + 2НС1 = MnCl 2
Mn(NO , ) 2
-> Mn02+ 2N 0, t Mn (II) tuzlariga ishqorlar ta’siridan marganes (II) gidroksidi hosil bo'ladi: M n(N0 3) 2
+ 2K0H = Mn(OH) 2
3
2
2Mn(OH ) 2
+ 2H20 + 0 2
) 4
3
Mn(OH ) 4
+ 2H+ 0 2
40 H - 6
2
2
4
) 2
ning beqarorligini ko'rsatadi. Kuchli oksidlovchilar ta’sirida Mn2+ birikmalari qaytaruv- chilik xossasini namoyon qiladi. Ishqoriy muhitda oksidlansa manganatlar, agar kislotali muhitda oksidlansa permanganatlarga o'tishi ma’lum: 3MnS0 4
3
2
4
4
Mn2+ + 80 H - - 4 e - MnO,2- + 4H ,0 4 2 CIO3’ + 3H20 + 6
2MnS0 4
6
3
4
2 4 + 8
Pb0 2
2
4
2
4
2MnS + 6H20 + 0 2
) 4
2
) 4
2
1
M nS0 4
4
3
3
2
ning hosil bo‘lishi kislotalar ishtirokida tezlashadi. Anion kom- plekslardan erkin holda K 4
2
4
4
) 2
+ 0 2
2
3
M arganes (III) birikmalari. Tabiatda Mn 2
3
2
4 M n O , = 2 M n 20 3+ 0 2 3 M n 0 2= M n 30 4+ 0 2 Marganes(III) gidroksid MnO(OH) tarkibga ega deb ham qaraladi. Marganes oksidlari ichida eng barqarori Mn 3
4
4
2
4
mumkin. Marganes (IV) birikmalari. Mn(OH)4~ amfoter modda, bun day birikmalar ikki xil boladi: Mn2+ — 2e----- > Mn4+ 2
1 4Mn0 2
-> 2Mn 2
3
2
3
3
.0 . O.
M n 2+ О = M n - О - M n = О M n M n O ,
2
3
2
3
1-guruhga Mn4+ birikmalari. Ular 3 valentli marganes birik- malaridan beqarorroq. Eng barqarori M n(H 2
4 ) 4
2
2
2
M n 0 2—qora q o‘ng‘ir rangli, o'zgaruvchan tarkibga ega, amfoter oksid. 530°C gacha qizdirilsa, o'zidan kislorod ajratadi. Suvda erimaydi, qizdirilsa ko‘p kislotalar ta’siriga chidamli: MnO 2
3
4
4
2
3
3
4
2
M n0 2
2
2
Marganes (IV) oksidining kislotali muhitda oksidlanishi: 2Mn0 2
2
3
4
3) 2
+ 2H20 M n0 2
2
2
3 M n+S birikmalari. H 3
4
3
4
3
4
3
2
4
ular beqaror. Manganatlar metall holidagi yoki marganes oksid lari, tuzlarini kislorod bilan ishqor ishtirokida suyuqlantirib olinadi: MnO, + KNO. + 2KOH = K,MnO, + KNO, + H ,0 2 3 2 4 2 2 ЗМпО, + KC10, + 6
4
2 3 2 4 2 Neytral va kislotali muhitda disproportsiyalanish reaksiyasi ketadi: 3KjMn0 4
4
2
2KjMn0 4
2
4
M n +7 birikmalari. Mn 2
7
2
7
2
7
4
4
2
4
2
7
2
7
2
Download 5.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|