Aşgabat “Ylym” neşirýaty

G. Pestalossiniň kiçi ýaşly çagalar üçin mekdebi.
Mekdebe çenli terbiýe bermek baradaky teoriýany ösdürmekde 
şweýsar pedagogy Genrih Pestalossi (1746-1827) uly goşant goşdy. 
Ol feodalizmden kapitalizme çenli döwründe ýaşady. Halk örän 
agyr ýaşaýardy. Ol halky şu ýagdaýdan çykarmak üçin terbiýe ber-
lişini gowulandyrmaly, halk köpçüligini bilimli etmeli diýen pikiri 
goldaýar.
Pestalossi her bir çagada tebigy taýdan berlen mümkinçilik bar-
dyr, şolary ösdürmeklige çalyşmaly diýýär. Ol her bir çaganyň ýaş 
we indiwidual aýratynlyklaryny göz öňünde tutup terbiýelemelidigi-
ni, çagalary hemmetaraplaýyn – fiziki, zähmet, ahlak we akyl taýdan 
terbiýelemelidigini aýdýar. Ol çagalary okatmakda görkezijiligiň uly 
ähmiýetiniň bardygyny nygtap geçýär.
Petolossi çagalary terbiýelemegiň iň gowy terbiýeçisi olaryň 
enesidir diýip belleýär.
R. oueniň kiçi ýaşlylar üçin mekdebi.
R. Ouen ilkinji gezek çagalaryň jemgyýetçilik edaralarynda ter-
biýe almagynyň tarapdary bolupdyr. Ol ilki 1-3 ýaşdaky çagalar üçin 
bakja , 3-5 ýaşdaky çagalar üçin kiçi ýaşlylaryň mekdebini, 5-10 
ýaşdaky çagalar üçin başlangyç mekdebi döredipdir. Ol mekdepler 
iki maksady göz öňünde tutupdyr:
1. Ene-ata iş wagty çagalaryň aladasyndan azat bolmaly.
2. Çagalary daşky gurşap alýan erbet endiklerden daşlaşdyrmaly. 

---

25
Pedagogikanyň umumy esaslary
F. Frebeliň çagalar baglary.
XIX asyryň ikinji ýarymynda XX asyryň başlarynda mekdebe çen-
li terbiýäniň nazaryýetini giň ýaýradan nemes pedagogy Fridrih Fre-
beldir (1782-1852). Mekdebe çenli terbiýede ol oýny terbiýelemegiň 
esasy serişdesi hasaplapdyr. Çaganyň beden hem-de psihiki taýdan 
ösmeginde beýleki çagalaryň terbiýesi we deň-duş çagalarynyň ter-
biýesi öz täsirini ýetiripdir. Frebel “Çagalar bagy“ diýen adalgany 
dünýä ýüzünde ilkinji ulanan alymdyr. Frebel dürli sapaklarda görkez-
iji oýun lary usuly görkezmeleriň üsti bilen işläp düzüpdir.