Assotsiativ mezoni

Topshiriq: intellekt darajasi professional yutuqqa ta`sir ko`rsatadimi? Bajarilishi: 90 kishining kasbda erishgan yutuqlari va intellekt darajasi baholandi. Ikki xususiyat bo`yicha, natijalar «yuqori», «o`rta» va «quyi» darajalarga ajratildi. Professional yutuq natijalari bo`yicha 20 kishi yuqori, 40 kishi o`rta va 30 kishi past natija ko`rsatdi. Birinchi guruh 22,2% , ni, ikkinchi guruh 44,4%ni va uchinchi guruh 33,3 % ni tashkil etdi . Intellekt kórsatkichini aniqlashda esa, har bir guruhda (órtachadan yuqori,órtacha va órtachadan past) 30 nafardan ishtirokchi ajratildi. Barcha empirik ma`lumotlar 10,7 birlashtirilgan jadvalda joylashtirildi.
10.7- Jadval

Intellekt kórsatkichi	Professional natijaning baholanishi			Jami
	Órtadan past	Órtacha	Órtadan yuqori
Órtachadan past	20 A(10)	5 B(13,3)	5 C(6,7)	30
Órta	5 D(10)	15 E(13,3)	10 F(6,7)	30
Órtadan yuqori	5 G(10)	20 H(13,3)	5 J	30
Jami	30	40	20	90

Natijalarni interpritatsiya qilganda qulaylik tug'ilishi uchun har bir katak A,B,C,D va h.k harflar bilan belgilangan. 10.7-jadval quyidagicha tuzilgan :A harfi bilan belgilangan katakchada empirik chastotalar berilgan. Boshqacha qilib aytganda, professional yutug`i va intellekti past darajada bo`lgan sinaluvchilar soni joylashgan katak. Bunday sinaluvchilar soni 20 nafarni tashkil etdi. B harfi bilan belgilangan katakda, o`rtachadan past intellekt va o`rtacha professional yutuqqa erishgan ishtirokchilar chastotasi yoki soni joylashtirildi. Ular soni 5 tani ko`rsatdi. C harfi bilan belgilangan katakda, bir vaqtning o`zida yuqori intellekt va past professional yutuq egalari soni joylashtirildi. Ularning empirik chastotasi ham 5ni tashkil etdi . E'tibor bering,past intellekt ko`rsatkichi empirik chastotasi 20+5+5=30 ni tashkil etadi. Ma`lumotlarni jadvalga joylashtirish tartibi shu yo`sinda olib borildi.

Har bir katakchada qavs ichida esa, aynan o`sha katakdagi empirik chastotaga gipotetik chastota berilgan. Gipotetik chastotalarni topish usuli esa quyidagicha amalga oshirildi. Jadvalning har bir katakchasiga chastotalar foizi belgilandi:




Olingan chastotalar qiymatlari jadvalning har bir qiymati uchun nazariy chastotalarni hisoblash imkonini beradi.
Ushbu holatga mos ravishda A katakchasi uchun teoretik chastota shunday topiladi, 30 kishi o`rtachadan past intellektga ega, shuning uchun ushbu sondan 33,3%i professional yutuqning past natijasini kórsatgan bólishi kerak.Demak ,ushbu nazariy qiymatni quyidagicha topamiz :


D katakcha uchun ham nazariy chastota shu yo` sinda topiladi.


Chunki intellekt darajasi o`rtacha bo`lgan va professional yutuqning o`rtachadan past darajasini kórsatgan kishilar chastotasi 33,3% tashkil etishi kerak.
G katakchasi ham mantiqiy tarzda shunday hisoblanadi, Ya'ni órtachadan yuqori intellekt egalari professional yutuqning o`rtachadan past darajasida joylashgan bo`lishlari kerak.


Endi esa, B katakchani gipotetik chastotasini ko`rib chiqamiz. 30 kishi intellektning past darajasini ko`rsatishdi. Shuning uchun ham 44,4 % kishi professional yutuq darajasining o`rtacha sohasiga tushishlari kerak. Nazariy qiymatni quyidagicha topamiz:

E katakchasi uchun ham gipotetik chastota shu yo`sinda topiladi. O`rtacha intellekt darajasi ko`rsatkichida turgan 30 kishi, professional yutuqning órtacha 44.4% chastotasini ko`rsatishlari kerak .

H katakchasi uchun ham xuddi shunday takrorlanadi.30 nafar órtachadan yuqori intellekt egalari professional yutuqning 44,4% gipotetik chastotasini órtacha darajasini namayon etishlari kerak .

Va nihoyat C katakchasini qanday hisoblanganini kórib chiqamiz 30 kishi intellekning past darajasini kórsatganlar . Shuning uchun shu sondan 22,2%i professional yutuqning o`rtacha yuqori darajasiga tushishi kerak. Gipotetik chastota quyidagicha hisoblanadi :

Qolgan ikkita katakcha uchun nazariy chastota xuddi shu tartibda hisoblanadi.
Jadvalning barcha ustunlari uchun nazariy chastota tóg'ri hisoblanganini tekshiramiz :
10+10+10= 30 ; 13,3+13,3+13,3≈40; 6,7 +6,7+6,7≈20
(10.1) formulasini qo`llashimiz uchun barcha amallarni bajardik,

Ikki empirik kuzatuv sharoitida teoretik chastotaning to`g'ri topilganini tekshirish yoki bir tanlanma ichida kórsatkichlarni taqqoslash uchun quyidagi formuladan foydalanish mumkin:

Ushbu formulada hisobimizni tekshiramiz:
f _t = A katakcha uchun _{ }
f_t = B katakcha uchun _{ }
f _t= C katakcha uchun _{ }
f_t =D katakcha uchun _{ }
f_t = E katakcha uchun _{ }
f_t =F katakcha uchun _{ }
f_t=-G katakcha uchun _{ }
f_t = H katakcha uchun _{ }
f _t= J katakcha uchun _{ }

Erkinlik bosqichi soni tanish formula asosida topiladi,

df =(k-1)*(c-1)=(3-1)*(3-1)=4
Bu yerda k -qatorlar soni ; c-ustunlar soni bólib hisoblanadi.Ilova 7-jadvalidan 0,05 va 0,01 darajalar uchun kerakli hadlar topiladi.


Xi -kvadratning empirik qiymati ahamiyatlilik hududiga tushdi .Bu intellekt darajasi professional yutuqqa ta'sir kórsatadi degan H₁ farazni qabul qilamiz