Atom yadrosining asosiy xususiyatlari

Atom yadrosi elementar zarralardan protonlardan va neytronlardan iborat
Proton miqdoran elektr zaryadiga teng musbat zaryadga ega bo’lib, massasi 1,67·10-27 kg ga teng.
Neytron neytral zarra bo’lib, uning massasi proton massasidan 2·10-30 kg ga ortiq. Erkin proton nostabil zarra bo’lib, 103 s yarim yemirilish davriga ega.
Yadroda yadro kuchlarining ta’siri natijasida protonlar va neytronlar doimo bir-biriga aylanib turadi. Protonlar va neytronlar nuklonlar deb ataladi
Yadrodagi nuklonlarning umumiy soni A massa soni deb ataladi.
Yadroning zaryadi Z·e ga teng, bu yerda Z – zaryad soni – yadrodagi protonlar soniga teng.
U kimyoviy elementning Mendeleev jadvalidagi tartib raqami bilan mos tushadi.

Yadro quyidagicha belgilanadi:
YADRO TUZILISHI
Bir xil Z ga va har xil A ga ega bo’lgan atomlar izotoplar deyiladi
Bir xil Aga va har xil Z ga ega bo’lgan atomlar izobarlar deyiladi
Izotoplar bir xil kimyoviy xossalarga va bir-biriga yaqin fizik xossalarga ega bo’ladilar, chunki ularning elektron qobiqlari bir xil strukturaga ega
Yadroning radiusini quyidagi formulaga asosan aniqlash mumkin :
R=R0A1/3
bu yerda R0≈1,5·10-15 m.
Yadro massasini o’lchashlar shuni ko’rsatdiki, yadroning massasi nuklonlar massasining yigindisidan kichik ekan. Bu farq massalar defekti m deb ataladi
Yadro massasi. Massa moddiy ob'еktning eng muhim xususiyatlaridan biri bo’lib, jismning inеrtsiya, gravitatsiya va enеrgiya o’lchamlari bo’lib xizmat qiladi. Yadro massasi atom massasi birligida o’lchanadi. Ma'lumki, atom nеytral holatda bo’ladi. Bir massa atom birligi- 12С massasining 1/12 qismi olingan.


YADRO TUZILISHI
Bir xil Z ga va har xil A ga ega bo’lgan atomlar izotoplar deyiladi