Аудит ва сифат назоратининг халқаро стандартлари: I қисм
Download 6.85 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Риск бошқаруви функцияси
16. Айрим тадбиркорлик субъектлари, масалан кўп ҳажмдаги молиявий инструмент битимларига эга йирик молиявий ташкилотлар, расмий риск бошқаруви функциясини ташкил этишга қонун ёки меъёрий ҳужжатлар орқали талаб этилиши мумкин ёки уни ташкил этишни мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаши мумкин. Ушбу функция молиявий инструмент битимларини амалга ошириш ва бошқаришга жавобгар бўлган шахслардан ажратилган бўлади. Функция молиявий инструмент фаолиятлари бўйича ҳисобот бериш ва мониторинг қилишга жавобгар бўлади ҳамда бошқарув юклатилган шахслар томонидан ташкил этилган расмий риск қўмитасини ўз ичига олиши мумкин. Бу соҳадаги асосий жавобгарликларга мисоллар қуйидагиларни ўз ичига олиши мумкин: (a) бошқарув юклатилган шахслар томонидан белгиланган риск бошқаруви сиёсатини (жумладан тадбиркорлик субъекти дучор бўлиши мумкин бўлган рискларнинг таҳлиларини) амалга ошириш; (б) риск лимит тузилишларини ишлаб чиқиш ва ушбу риск лимитлари амалда қўлланилишини таъминлаш; (в) босим ҳолларини ишлаб чиқиш ва очиқ позиция портфелларига нисбатан таъсирчанлик таҳлилини қўллаш, жумладан позициялардаги ғайриоддий ҳаракатларни кўриб чиқиш; ва (г) янги молиявий инструмент маҳсулотларини кўриб чиқиш ва таҳлил қилиш. 17. Молиявий инструментлар шундай боғланган рискка эга бўлиши мумкинки, бунда зарар балансда тан олинган молиявий инструмент қийматининг суммасидан, агарда мавжуд бўлса, ошиши мумкин. Масалан, товарнинг бозор нархидаги тўсатдан пасайиш тадбиркорлик субъектини гаров ёки маржа талаблари туфайли ушбу товардаги форвард позициясини ёпишда зарарларни тан олишга мажбур этиши мумкин. Айрим ҳолатларда, потенциал зарарлар фаолиятнинг уклуксизлиги сифатида тадбиркорлик субъектининг давом этиш қобилиятига жиддий шубҳа солиш учун етарли бўлиши мумкин. Тадбиркорлик субъекти бозор рискларини инобатга олган 1370 АУ ДИТ МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРНИ АУДИТДАН ЎТКАЗИШДА МАХСУС ЖИҲАТЛАР ХААИ 1000 ИЛОВА Молиявий инструментларга нисбатан юзага келиши мумкин бўлган муайян масалалар қуйидагиларни ўз ичига олади: (a) молиявий инструмент битимларини қайта ишлаш бўйича имкониятга эга бўлмаган ёки ўринли тарзда мослаштирилмаган, хусусан кичик тадбиркорлик субъектларидаги ахборот тизимлари, айниқса тадбиркорлик субъекти молиявий инструментлар билан шуғулланишда бирор олдинги тажрибага эга бўлмаганда. Бу кўпроқ миқдордаги қўлда бажариладиган битимларга олиб келиши мумкин, қайсики ўз навбатида хато рискини ошириши мумкин; (б) мураккаброқ битимларни қайта ишлашда талаб этилган тизимларнинг потенциал ёйилгани ва улар ўртасида мунтазам солиштирмаларнинг зарурлиги, хусусан тизимлар бирлашмаганда ёки қўлда бажаришнинг иштирокига шартли бўлиши мумкин бўлганда; (в) агарда мураккаброқ битимлар фақатгина кам миқдордаги шахслар томонидан савдо қилинса, уларнинг асосий қайта ишлаш тизимларидан кўра электрон жадвалларда баҳоланиш мумкинлиги ёки риск бошқарилишининг потенциали ва ушбу электрон жадваллар бўйича жисмоний ва мантиқий парол хавфсизлигига осонгина тарзда хавф солиниши; (г) тизимлар томонидан ҳосил қилинган ёзувларни тасдиқлаш учун тизимларнинг истисно ёзувларини, ташқи тасдиқномаларни ва брокер котировкаларни, мавжуд бўлганда, кўриб чиқишнинг мавжуд бўлмаслиги; (д) молиявий инструментларнинг баҳоланиши бўйича тизимларга нисбатан асосий баҳолаш учун дастлабки маълумотларни назорат қилишдаги ва баҳолашдаги қийинчиликлар, айниқса ушбу тизимлар фронт-офис деб номланадиган савдогарлар гуруҳи ёки учинчи-томон хизмат таъминотчиси томонидан сақланган ва/ёки маълум битимлар номунтазам бўлганда ёки камроқ савдо қилинган ҳолатда; МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРНИ АУДИТДАН ЎТКАЗИШДА МАХСУС ЖИҲАТЛАР ХААИ 1000 ИЛОВА ҳолда молиявий инструментларга келгуси гепотетик таъсирларга баҳо бериш учун таъсирчанлик таҳлиларини ёки рискдаги-қиймат таҳлилларини амалга ошириши мумкин. Бироқ, рискдаги-қиймат таҳлили тадбиркорлик субъектига таъсир этиши мумкин рискларнинг кўламини тўлиқ тарзда акс эттирмайди; таъсирчанлик ва ҳоллар таҳлиллари ҳам камчиликларга эга бўлиши мумкин. 18. Молиявий инструмент фаолиятининг ҳажми ва такомиллашгани ҳамда тегишли меъёрий талаблар расмий риск бошқаруви функциясини ташкил этилишининг ва функция қандай тузилган бўлиши мумкинлигининг тадбиркорлик субъекти томонидан кўриб чиқилишига таъсир этади. Алоҳида риск бошқаруви функциясини ташкил этмаган тадбиркорлик субъектларида, масалан нисбатан камроқ молиявий инструментларга ёки камроқ мураккаб бўлган молиявий инструментларга эга тадбиркорлик субъектларида, молиявий инструмент фаолиятлари бўйича ҳисобот тақдим этиш ва мониторинг қилиш бухгалтерия ёки молия функциясининг жавобгарлигининг ёки раҳбариятнинг умумий жавобгарлигининг таркибий қисми бўлиши мумкин ва бошқарув юклатилган шахслар томонидан ташкил этилган расмий риск қўмитасини ўз ичига олиши мумкин. Тадбиркорлик субъектининг ахборот тизимлари 19. Тадбиркорлик субъектининг ахборот тизимининг асосий мақсади шундай иборатки, бунда у молиявий инструментлар риск жиҳатидан бошқарилишига ва назоратлар мониторинг қилинишига имкон бериш учун барча битимларни қамраб олиш ва аниқ тарзда қайд қилиш, уларни ҳисоб-китоб қилиш, уларни баҳолаш ва маълумотларни ишлаб чиқиш имкониятига эга бўлади. Қийинчиликлар кўп ҳажмдаги молиявий инструментлар билан шуғулланадиган тадбиркорлик субъектларида юзага келиши мумкин, айниқса агарда суст тарзда бирлашган ва етарли назоратларсиз қўлда бажариладган дастур қисмларига эга бир неча тизимлар мавжуд бўлса. 20. Муайян молиявий инструментлар йирик миқдордаги бухгалтерия қайдларини талаб этиши мумкин. Молиявий инструмент фаолиятларининг такомиллашуви ёки даражаси ошиши билан, ахборот тизимининг такомиллашуви ҳам ошиши зарур бўлади. АУ ДИТ 1371 МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРНИ АУДИТДАН ЎТКАЗИШДА МАХСУС ЖИҲАТЛАР ХААИ 1000 ИЛОВА Молиявий инструментларга нисбатан юзага келиши мумкин бўлган муайян масалалар қуйидагиларни ўз ичига олади: (a) молиявий инструмент битимларини қайта ишлаш бўйича имкониятга эга бўлмаган ёки ўринли тарзда мослаштирилмаган, хусусан кичик тадбиркорлик субъектларидаги ахборот тизимлари, айниқса тадбиркорлик субъекти молиявий инструментлар билан шуғулланишда бирор олдинги тажрибага эга бўлмаганда. Бу кўпроқ миқдордаги қўлда бажариладиган битимларга олиб келиши мумкин, қайсики ўз навбатида хато рискини ошириши мумкин; (б) мураккаброқ битимларни қайта ишлашда талаб этилган тизимларнинг потенциал ёйилгани ва улар ўртасида мунтазам солиштирмаларнинг зарурлиги, хусусан тизимлар бирлашмаганда ёки қўлда бажаришнинг иштирокига шартли бўлиши мумкин бўлганда; (в) агарда мураккаброқ битимлар фақатгина кам миқдордаги шахслар томонидан савдо қилинса, уларнинг асосий қайта ишлаш тизимларидан кўра электрон жадвалларда баҳоланиш мумкинлиги ёки риск бошқарилишининг потенциали ва ушбу электрон жадваллар бўйича жисмоний ва мантиқий парол хавфсизлигига осонгина тарзда хавф солиниши; (г) тизимлар томонидан ҳосил қилинган ёзувларни тасдиқлаш учун тизимларнинг истисно ёзувларини, ташқи тасдиқномаларни ва брокер котировкаларни, мавжуд бўлганда, кўриб чиқишнинг мавжуд бўлмаслиги; (д) молиявий инструментларнинг баҳоланиши бўйича тизимларга нисбатан асосий баҳолаш учун дастлабки маълумотларни назорат қилишдаги ва баҳолашдаги қийинчиликлар, айниқса ушбу тизимлар фронт-офис деб номланадиган савдогарлар гуруҳи ёки учинчи-томон хизмат таъминотчиси томонидан сақланган ва/ёки маълум битимлар номунтазам бўлганда ёки камроқ савдо қилинган ҳолатда; 1372 АУ ДИТ МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРНИ АУДИТДАН ЎТКАЗИШДА МАХСУС ЖИҲАТЛАР ХААИ 1000 ИЛОВА Download 6.85 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|