Аудит ва сифат назоратининг халқаро стандартлари: I қисм

Кузатиш ва текшириш (6(в) бандига қаранг) 
A18. Кузатиш ва текшириш тадбиркорлик субъектининг раҳбариятига ва 
бошқа шахсларга юборилган сўровларни тўлдириши, шунингдек 
тадбиркорлик субъекти ва унинг муҳити тўғрисида ахборот бериши 
мумкин. Бундай аудиторлик тартиб-таомилларига мисоллар 

---

1400
АУ
ДИТ
МУҲИМ БУЗИБ КЎРСАТИШЛАР РИСКЛАРИНИ ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТИНИ ВА 
УНИНГ МУҲИТИНИ БИЛИШ АСОСИДА АНИҚЛАШ ВА БАҲОЛАШ 
АХС 315 (янги таҳрирда)
мазкур ахборотдан жорий аудит мақсадларида фойдаланмоқчи 
бўлса. Бу зарур, чунки назорат муҳитидаги ўзгаришлар, масалан, 
ўтган йили олинган ахборотнинг ўринлигига таъсир кўрсатиши 
мумкин. Мазкур ахборотнинг ўринлигига дахл этиши мумкин 
бўлган ўзгаришлар юз берган-бермаганини аниқлаш учун аудитор 
тегишли сўровлар юбориши ва бошқа тегишли аудиторлик тартиб-
таомилларини бажариши, хусусан тегишли тизимларни бошдан 
охиригача тестлашни амалга ошириши мумкин.
Келишув жамоаси билан муҳокама қилиш (10-бандга қаранг) 
A21. Тадбиркорлик субъектининг молиявий ҳисоботи муҳим бузиб 
кўрсатишларга мойиллиги тўғрисидаги масалани келишув жамоаси 
билан муҳокама қилиш: 

Келишув жамоасининг нисбатан тажрибали аъзоларига, шу 
жумладан келишув партнёрига ўзининг тадбиркорлик 
субъектини билишга асосланган фикрлари билан олишиш 
имконини беради.

Келишув жамоаси иштирокчиларига тадбиркорлик субъекти 
дуч келган тадбиркорлик рисклари тўғрисида, шунингдек 
молиявий ҳисобот қай тарзда ва қаерда фирибгарлик ёки 
хатога йўл қўйилиши натижасида муҳим бузиб кўрсатишга 
мойил бўлиши мумкинлиги ҳақида ахборот алмашинуви 
имконини беради.

Келишув жамоаси иштирокчиларига улар жавобгар бўлган 
муайян соҳаларда молиявий ҳисоботни муҳим бузиб 
кўрсатиш имкониятлари ҳақида янада аниқ тасаввур ҳосил 
қилишга, шунингдек улар бажарадиган аудиторлик тартиб-
таомилларининг натижалари аудитнинг бошқа жиҳатларига, 
шу жумладан кейинги аудиторлик тартиб-таомилларининг 
хусусияти, уларни бажариш муддатлари ва кўлами 
тўғрисидаги 
қарорга 
қандай 
таъсир 
кўрсатиши 
мумкинлигини тушунишга ёрдам беради. 

Келишув жамоаси аъзоларига аудит жараёнида олинган, 
муҳим бузиб кўрсатишлар рискларини баҳолашга ёки бундай 
рискларга нисбатан бажариладиган аудиторлик тартиб-
МУҲИМ БУЗИБ КЎРСАТИШЛАР РИСКЛАРИНИ ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТИНИ ВА 
УНИНГ МУҲИТИНИ БИЛИШ АСОСИДА АНИҚЛАШ ВА БАҲОЛАШ 
АХС 315 (янги таҳрирда) 
сифатида қуйидагиларни кузатиш ва текширишни келтириш 
мумкин: 

Тадбиркорлик субъектининг операцияларини. 

Тадбиркорлик субъектининг ҳужжатлари (хусусан бизнес-
режалари ва стратегиялари), ёзувлари ва ички назорат 
бўйича қўлланмаларини . 

Тадбиркорлик субъектининг раҳбарияти томонидан 
тайёрланган ҳисоботларни (масалан, тадбиркорлик субъекти 
раҳбариятининг чорак учун ҳисоботлари ва оралиқ молиявий 
ҳисоботни) ва бошқарув юклатилган бўлган шахслар 
томонидан тайёрланган ҳисоботларни (масалан, директорлар 
кенгаши йиғилишларининг баённомаларини).

Тадбиркорлик субъектининг бинолари ва ишлаб чиқариш 
қувватларини. 
Олдинги даврларда олинган ахборот (9-бандга қаранг)
A19. Аудиторнинг тадбиркорлик субъекти билан ишлаш борасидаги 
олдинги тажрибаси ва олдинги аудитларни ўтказиш пайтида 
бажарилган аудиторлик тартиб-таомиллари аудиторга қуйидаги 
масалалар хусусида ахборот бериши мумкин:

Олдинги бузиб кўрсатишлар ва улар ўз вақтида 
тузатилганми. 

Тадбиркорлик субъекти ва унинг муҳити хусусияти ҳамда 
тадбиркорлик субъектининг ички назорат тизими (шу 
жумладан ички назорат тизимининг камчиликлари).

Олдинги молиявий даврдан бери ўтган вақт ичида 
тадбиркорлик субъекти ёки унинг операцияларида юз 
бериши мумкин бўлган аҳамиятли ўзгаришлар. Бу 
маълумотлар аудиторга тадбиркорлик субъекти ҳақида 
муҳим бузиб кўрсатишлар рискларини аниқлаш ва баҳолаш 
учун етарли билимни олишга ёрдам бериши мумкин. 
A20. Аудитор олдинги даврларда олинган ахборот ҳали-ҳануз ўринли 
бўлиб қоляптими, деган саволга жавоб олиши шарт, башарти у 

---

АУ
ДИТ
1401
МУҲИМ БУЗИБ КЎРСАТИШЛАР РИСКЛАРИНИ ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТИНИ ВА 
УНИНГ МУҲИТИНИ БИЛИШ АСОСИДА АНИҚЛАШ ВА БАҲОЛАШ 
АХС 315 (янги таҳрирда)
мазкур ахборотдан жорий аудит мақсадларида фойдаланмоқчи 
бўлса. Бу зарур, чунки назорат муҳитидаги ўзгаришлар, масалан, 
ўтган йили олинган ахборотнинг ўринлигига таъсир кўрсатиши 
мумкин. Мазкур ахборотнинг ўринлигига дахл этиши мумкин 
бўлган ўзгаришлар юз берган-бермаганини аниқлаш учун аудитор 
тегишли сўровлар юбориши ва бошқа тегишли аудиторлик тартиб-
таомилларини бажариши, хусусан тегишли тизимларни бошдан 
охиригача тестлашни амалга ошириши мумкин.
Келишув жамоаси билан муҳокама қилиш (10-бандга қаранг) 
A21. Тадбиркорлик субъектининг молиявий ҳисоботи муҳим бузиб 
кўрсатишларга мойиллиги тўғрисидаги масалани келишув жамоаси 
билан муҳокама қилиш: 

Келишув жамоасининг нисбатан тажрибали аъзоларига, шу 
жумладан келишув партнёрига ўзининг тадбиркорлик 
субъектини билишга асосланган фикрлари билан олишиш 
имконини беради.

Келишув жамоаси иштирокчиларига тадбиркорлик субъекти 
дуч келган тадбиркорлик рисклари тўғрисида, шунингдек 
молиявий ҳисобот қай тарзда ва қаерда фирибгарлик ёки 
хатога йўл қўйилиши натижасида муҳим бузиб кўрсатишга 
мойил бўлиши мумкинлиги ҳақида ахборот алмашинуви 
имконини беради.

Келишув жамоаси иштирокчиларига улар жавобгар бўлган 
муайян соҳаларда молиявий ҳисоботни муҳим бузиб 
кўрсатиш имкониятлари ҳақида янада аниқ тасаввур ҳосил 
қилишга, шунингдек улар бажарадиган аудиторлик тартиб-
таомилларининг натижалари аудитнинг бошқа жиҳатларига, 
шу жумладан кейинги аудиторлик тартиб-таомилларининг 
хусусияти, уларни бажариш муддатлари ва кўлами 
тўғрисидаги 
қарорга 
қандай 
таъсир 
кўрсатиши 
мумкинлигини тушунишга ёрдам беради. 

Келишув жамоаси аъзоларига аудит жараёнида олинган, 
муҳим бузиб кўрсатишлар рискларини баҳолашга ёки бундай 
рискларга нисбатан бажариладиган аудиторлик тартиб-

---

1402
АУ
ДИТ
МУҲИМ БУЗИБ КЎРСАТИШЛАР РИСКЛАРИНИ ТАДБИРКОРЛИК СУБЪЕКТИНИ ВА 
УНИНГ МУҲИТИНИ БИЛИШ АСОСИДА АНИҚЛАШ ВА БАҲОЛАШ 
АХС 315 (янги таҳрирда)