Аудит ва сифат назоратининг халқаро стандартлари: I қисм

2-бўлим – Молиявий инструментларга тегишли 
аудиторлик кўриб чиқишлари
70. Муайян омиллар молиявий инструментларни аудитдан ўтказишни 
муайян тарзда талабчан қилиши мумкин. Масалан: 

ҳам 
раҳбарият 
ҳам 
аудитор 
учун 
молиявий 
инструментларнинг хусусиятини ва улардан нима учун 
фойдаланилганини ҳамда тадбиркорлик субъекти дучор 
бўлган рискларни тушуниш қийин бўлиши мумкин; 

бозор ҳолати ва ликвидлилиги тезда ўзгариши мумкин бўлиб, 
у раҳбарият учун ўзининг дучорликларини самарали 
бошқаришда босимни юзага келтириши мумкин; 

баҳолашни тасдиқлайдиган далилга эришиш қийин бўлиши 
мумкин; 

муайян молиявий инструментлар билан боғлиқ алоҳида 
тўловлар йирик бўлиши мумкин, қайсики активларнинг 
ўзлаштирилиш рискини ошириши мумкин; 

молиявий инструментларга тегишли бўлган ҳолда молиявий 
ҳисоботларда қайд қилинган суммалар йирик бўлмаслиги 
мумкин, аммо ушбу молиявий инструментлар билан боғлиқ 
йирик рисклар ва дучорликлар мавжуд бўлиши мумкин; 

камроқ ходимлар тадбиркорлик субъектининг молиявий 
инструментлар билан битимларига йирик таъсирни 
кўрсатиши мумкин, хусусан уларнинг иш ҳақи келишувлари 
молиявий инструментлардан келадиган даромадга боғланган 
бўлганда, ва ушбу шахсларга тадбиркорлик субъектидаги 
бошқалар томонидан эҳтимолий ҳаддан ташқари ишонч 
мавжуд бўлиши мумкин.
Ушбу омиллар рискларнинг ва ўринли далилларнинг 
текширилишига сабаб бўлиши мумкин, қайсики муҳим бузиб 
кўрсатиш рискларининг аудитор томонидан баҳоланишига таъсир 
этиши мумкин ва яширин рисклар тезда, асосан салбий бозор 
шароитларида пайдо бўлиши мумкин. 
МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРНИ АУДИТДАН ЎТКАЗИШДА МАХСУС ЖИҲАТЛАР 
ХААИ 1000
усулларида 
фойдаланилган 
тахминлардаги 
ўзгаришлар 
таъсирларининг очиб берилишини ҳам талаб этиши мумкин. 
Масалан, ҳаққоний қиймат поғонасининг 3-даражали баҳолаш учун 
дастлабки маълумотларида тоифаланган ҳаққоний қийматни 
баҳолашга эга молиявий инструментлар учун талаб этилган 
қўшимча 
очиб 
беришлар 
молиявий 
ҳисоботлардан 
фойдаланувчиларни энг субъектив баҳолаш учун дастлабки 
маълумотлардан 
фойдаланадиган 
ҳаққоний 
қийматни 
баҳолашларнинг таъсирлари тўғрисида хабардор қилишга 
қаратилган бўлади. 
69. Айрим молиявий ҳисоботни тақдим этиш асослари молиявий 
ҳисоботлардан фойдаланувчиларга ҳисобот санасида тадбиркорлик 
субъекти дучор бўладиган молиявий инструментлардан юзага 
келадиган рискларнинг хусусияти ва кўламини баҳолашга имкон 
берадиган маълумотларнинг очиб берилишини талаб этади. Ушбу 
очиб бериш молиявий ҳисоботларга изоҳларда, ёки аудитдан 
ўтказилган молиявий ҳисоботлардан кесишма-мурожаатланган 
ҳолда раҳбариятнинг йиллик ҳисоботидаги раҳбариятнинг 
муҳокамаси ва таҳлилида қамраб олиниши мумкин. Очиб 
беришнинг кўлами молиявий инструментлардан юзага келадиган 
рискларга тадбиркорлик субъектининг дучорлигининг кўламига 
боғлиқ бўлади. Бу қуйидагилар тўғрисидаги сифатли очиб 
беришларни ўз ичига олади: 

Рискка дучорликлар ва уларнинг қандай юзага келиши, 
жумладан 
тадбиркорлик 
субъектининг 
келгуси 
ликвидлилигига ва гаров талабларига эҳтимолий таъсирлар; 

Рискни бошқариш бўйича тадбиркорлик субъектининг 
мақсадлари, сиёсатлари ва жараёнлари ва рискни баҳолашда 
фойдаланиладиган методлар; ва 

Олдинги даврга нисбатан рискка дучорликлардаги ёки 
рискни бошқариш бўйича мақсадлар, сиёсатлар ёки 
жараёнлардаги ҳар қандай ўзгаришлар. 

---

АУ
ДИТ
1315
МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРНИ АУДИТДАН ЎТКАЗИШДА МАХСУС ЖИҲАТЛАР 
ХААИ 1000